Właściwie Hanna Ceranka zamężna Poznańska

aktorka;

W 1924 ukończyła Oddział Dramatyczny przy Państwowym Konserwatorium Muzycznym w Warszawie . Na sez. 1924/25 zaangażowała się do T.Miejskiego w Bydgoszczy. W sez.1925/26 występowała w T.Miejskim w Łucku, np. w roli Jagny ( Chłopi ). W sierpniu 1926 z zespołem pn. Komedia gościła  w Płocku ( grano Dla szczęścia i Miłość i pokusę ). Od października do grudnia 1926 brała udział w objeździe z zespołem Karola Adwentowicza m.in. w Płocku,Kielcach,Częstochowie,Radomiu,Kaliszu. W sez. 1927/28 była aktorką w Miejskim T.Rozmaitości w Częstochowie. Od czerwca do sierpnia 1928 grała w T.Miejskim w Kaliszu. W sierpniu 1928 w T.Nowości wystąpiła w tyt. roli w Małce Szwarcenkopf w rez. A.Marka ( prem. 25.VIII ) a następnie wyjeżdżała  z tym zespołem do Kielc     i Białej Podlaskiej . W sez. 1928/29 grała ponownie w Częstochowie m.in. rolę Małki Szwarcenkopf. W sez. 1929/30 i 1930/31 występowała w T.Miejskich w Wilnie , gdzie powierzano jej duże role i odpowiedzialne role, rozmaicie jednak oceniane . Zagrała m.in.: Annę ( Karol i Anna ), Panią Rollison ( Dziady ), Pallas Atenę ( Noc listopadowa ). Krytykował jej rolę Luison ( Maski ) i Barbary ( Jesienne skrzypce ) B.Limanowski .Podobała mu się natomiast  jako Szajndla w Mirli Efros, którą grała u boku Wandy Siemaszkowej : „Była panna Ceranka ,tym czym powinna być w sztuce – okropną jędzą i utrzymała się tak do końca , nie kokietując nikgo i nie starając się wydać lepszą”. W sez.1931/32 i 1932/33 w T.Kameralnym w Częstochowie , jako Hanna Ceranka-Poznańska występowała w wielu pierwszoplanowych rolach, najczęściej dramatycznych ,do których przyznawano jej szczególne predyspozycje ; zagrała m.in. tyt. rolę w Nauczycielce (1931), Teresę ( Szczęście od jutra , 1932 ), Jewdochę ( Sędziowie,1932 ), którą wg recenzenta  ” Słowa Częstochowskiego” grała ” wybuchowo, miała momenty porywające i przekonywujące , operowała jednak nieco za szczodrze głosem i ruchem i zbyt cieła wiersz”. W 1933 zagrała Monikę ( Sprawa    Moniki ), Julię ( Wilki w nocy ), Podstolinę ( Fircyk w zalotach ), a w 1934 Panią Nolę ( Zalotnicy niebiescy ). Potem zrezygnowała ze sceny. Do 1939 należała jeszcze do ZASP-u.

W lutym 1940 wraz z rodziną opuściła Polskę. Do Kanady dotarła w sierpniu 1942. W Montrealu zaangażowała się w działalność filmową i pojawiła się w kilku filmach National Board of Canada , oraz dwóch niezależnych filmach. Występowała w wielu programach telewizyjnych  telewizji CBC. Wystąpiła także w wielu sztukach .

• Źródło: Słownik Biograficzny Teatru Polskiego t.III ( Warszawa 2017)

• Serdeczne podziękowania dla Pana Andrew Poznanski , syna Hanny Ceranki – Poznańskiej , za przekazanie oraz możliwość udostępnienia  informacji dotyczących powojennych losów aktorki.

aktorka;

Właściwie Ludwika Kadulska. Data urodzenia wg aktu zgonu; sama podawała 1904 i 1907. Była córką Ludwika Kadulskiego i Anny z domu Mistarz. Od początku swoich występów używała nazwiska Śniadecka, np. już w marcu 1916,gdy na scenie T. im. Słowackiego w Krakowie zagrała Kasię we wznowieniu Wesela. W 1920 tamże, uczęszczała na Kursy Dramatyczne M.Jednowskiego i Zygmunta Nowakowskiego; 12.VI 1920 ze słuchaczami Kursów wystąpiła na popisie w T. im. Słowackiego we fragm. Nocy Listopadowej  ( jako Nike spod Cheronei ) i w Szkole żon, a 26.VI. t.r. zagrała epizodyczną rolę Córki I w Wyzwoleniu. Od września 1920 należała do zespołu J.Siekierzyńskiego w Lublinie, w tym samym roku występowała rownież w T.Żołnierskim, w styczniu 1921 w Białymstoku w zespole K.Berońskiego i M.Mieczyńskiego, następnie wróciła do Lublina . W T.Miejskim pozostała do końca sezonu 1922/23 i występowała w rolach ,takich jak: Tola Orska ( Księga Hioba ), Nang Ping ( Mandaryn Wu )- 1921; Klara ( Śluby panieńskie ), Józia ( Tamten ), Mira ( Roztwór prof. Pytla ), Isia ( Wesele )-1922; Janina ( Sublokatorka,1922,1923), Gertruda ( Kolega Crampton, obok K.Adwentowicza ), Wanda ( Mąż z grzeczności )- 1923. Recenzenci wyróżniali jej role tzw. naiwnych: Gertrudy, Julii, Wandy, ale już nie Klary: przypominała „naiwne i roztrzepane dziecko”, Mirę grała „z przesadą”, a do roli Isi była „za stara”. W sez. 1923/24-1926/27 była aktorką T. im. Słowackiego w Krakowie, a w 1927/28 T. Polskiego w Wilnie pod dyr. F.Rychłowskiego. W obu teatrach obsadzano ją często , przeważnie w lekkim repertuarze, czasem występowała też w repertuarze poważniejszym. W Krakowie grała: Mary Piribingl ( Świerszcz za kominem ), Sudhę ( Biuro pocztowe, dublowała J.Zaklicką )–1924; Łucję ( Don Juan J.Zorilli ), Adę ( Judasz ), Marynę ( Horsztyński ), Urszulę ( Wiele hałasu o nic )-1925; Jadwigę ( Polityka i miłość ), Eumenidę i Poliksenę ( Akropolis )-1926; w Wilnie : Rozalię Suichard ( Małgorzata z Nawarry ), Alinę Chalmers ( Ta która zwycięża ), Czang-Haitang ( Kredowe koło )-1927; Zuzannę ( Pierwszy sygnał ), Luńkę ( Konstytucja ), Hesię ( Moralność pani Dulskiej )-1928. Latem 1928 występowała w Wilnie w T. Letnim w Ogrodzie Bernardyńskim. Od października 1929, zapewne do 1933 w Warszawie, należała do zespołu  t. dla młodzieży pn. T.Jaskółka, którym kierowała początowo H.Starska; zagrała Agatkę w Powrocie posła i tyt. rolę w Pinokiu ( 1931 ). W se. 1933/34 występowała w T.Miejskim w Sosnowcu w roli Med ( Żeglarz ), w 1935/36 ( od 9.X 1935 ) w T.Nowym w Kaliszu, gdzie reżyserowała Zaklętą królewnę  ( była także autorką adapt. i układu tańców ). W grudniu 1937 występowała  z zespołem Naszego Teatru pod kier. Starskiej  na scenie T.Letniego w Warszawie .

Podczas II wojny świat., od października 1939 do kwietnia 1940  pracowała w Warszawie w kuchni koleżeńskiej Ogniska Aktorów Pol.; potem została wywieziona na roboty przymusowe do Nordhausen w Niemczech. Do kraju wróciła w lipcu 1945. Od 27 IX 1945 do maja 1949 była zatrudniona w przedsiębiorstwie „Film Polski” w Warszawie. W 1950 występowała w T. im. Jaracza w Olsztynie w roli Marianny ( Klub kawalerów )i Pasibrzucha w spektaklu dla dzieci Za siedmioma górami, który także reżyserowała, a od 1 X do 31 XII 1951 grała w warsz. T.Lalki i Aktora Baj. Od 1 IV 1952 zaangażowała się do T. im. Żeromskiego w Kielcach i pozostała tu do emerytury, na którą przeszła 1I 1973. W 1953 skończyła Studium Dramaturgiczne  Wydz. Reżyserii PWST w Warszawie. W t. kieleckim była aktorką użyteczną, wszystkie role, także epizodyczne, grała z dużą wiarygodnością. Warto wymienić takie, jak : Barbara ( Poemat pedagogiczny, 1954 ), Panna Prism ( Brat marnotrawny,1957 ), Mroczyńska ( Szczęście Frania, 1959 ), Tekla ( Wysoka ściana ,1962 ); Dorota ( Grube ryby ), Marusza ( Śmierć Tarełkina, 1962 ), Rozyna ( Skąpiec, 1970 ), Hrabina de Profundis ( Chłopcy, 1971 ), Matka ( Dwa teatry, 1971 ), Matka Małgorzaty ( Rodeo, 1972 ).

Po przejściu na emeryturę, wyjechała do Krakowa .

Źródło : Słownik Biograficzny Teatru Polskiego tom III (M-Ż) Warszawa 2016

aktorka;

Właściwie Jadwiga Ludwika Żmijewska 1° v. Pietkiewicz, 2° v. Szymańska. Była córką Stanisława Ż., inżyniera che­mika, i Marii z Falcmanów (akt zgonu Ż. podaje nazwisko matki Morawska), żoną Eustachego Pietkiewicza (ślub ok. 1909) a nast. (od stycznia 1922) Alfreda Szymańskiego. Nazwiska Żmijewska używała po II wojnie światowej. Po ukończeniu pensji w Kijowie, w sez. 1907/08 wy­stępowała w amat. przedstawieniach Tow. Miłośni­ków Sztuki reżyserowanych przez A. Siemaszkę (uważała się za jego uczennicę). Grała tam min, „rewelacyjnie” Melę (Przyjaciel bezinteresowny) i Marysię (Wesele). Debiutowała 27 V 1908 rolą Julii (Z dobrego serca) w krak. T. Miejskim. Z zespołem tego teatru występowała w czerwcu t.r. w Sosnow­cu, Piotrkowie i Kaliszu, grała Hankę (Moralność pani Dulskiej) i Julkę (Zażarty automobilista). Zaan­gażowana przez A. Zelwerowicza do T. Polskiego w Łodzi brała udział w inaug. jego dyrekcję prem. Wesela (17 IX 1908); w roli Panny Młodej ujawniła „niezwykłe uzdolnienia, szczerość i bardzo inteli­gentne rozumienie postaci” (S. Łapiński). W zespole T. Polskiego pracowała do 1911; brała także udział w jego występach gościnnych w Kaliszu, Peters­burgu, Łowiczu i Piotrkowie oraz w sali Filharmonii w Warszawie (1909). W 1912 w kwietniu zagrała Maryjkę w Sobótkach w łódz. T. Popularnym, a w czerwcu występowała w T. Polskim pod dyr. B. Oranowskiego w Wilnie. W sez. 1912/13 grała w zespole T. Małego w Warszawie, a 1913/14 w T. Wielkim na Pohulance w Wilnie. W 1914 zna­lazła się w Kijowie; występowała w T. Polskim w sez. 1914/15 oraz kilkakrotnie na jesieni 1915 i w 1917; podczas I wojny świat. zajmowała się opieką nad bezdomnymi dziećmi i pracowała jako sanita­riuszka. Być może występowała też w kijowskim zespole J. Osterwy, ale wiadomości tej nie udało się potwierdzić. W styczniu 1919 jako „artystka tea­tru kijowskiego” wystąpiła w T. Praskim w Warsza­wie w roli Jewdochy (Sędziowie). W sez. 1919/20 i 1920/21 była aktorką T. Miejskiego we Lwowie. W sez. letnim 1921 występowała z zespołem ob­jazdowym K. Adwentowicza w miastach Małopol­ski, po czym przeniosła się do Krakowa i w sez. 1921/22-1924/25 należała do zespołu T. im. Sło­wackiego. W sez. 1925/26 występowała w T. Miej­skim w Łodzi, 1926/27 w T. Małym w Warszawie, 1927/28 w T. Miejskich we Lwowie; w sez. 1929/30-1931/32 ponownie w T. im. Słowackiego w Kra­kowie, a w 1932/33 w wil. T. Miejskich. W 1933 po raz trzeci zaangażowała się do T. Miejskich w Łodzi, a po dwóch sez. wróciła znów do Wilna (1935-37). Rozpoczęła wtedy pracę pedag. w studio dram. M. Szpakiewicza, a także występy w radiu. Od 1937 była aktorką T. Miejskich we Lwowie; po wybuchu II wojny świat. należała do 1941 do zespołu Polskiego T. Dramatycznego. Po wkrocze­niu Niemców do Lwowa została karmicielką wszy w Instytucie Przeciwtyfusowym. W sez. 1944/45 występowała znowu w Polskim T. Dramatycznym i wykładała w studio dramatycznym. W 1945 wraz z zespołem t. lwow. repatriowana do Katowic, wy­stępowała w T. Miejskim w sez. 1945/46, nast. zaangażowała się do T. Dramatycznych w Kra­kowie. Była równocześnie wykładowcą w Szkole Dram., w której uczyła wymowy w 1946-50. W ze­spole t. krak (a po ich podziale w 1954 w Starym T.) występowała jeszcze w sez. 1969/70, chociaż w 1968, mając osiemdziesiąt lat, przeszła na eme­ryturę.
Była aktorką charakterystyczną o dużych możliwo­ściach dramatycznych. Miała „szlachetny wdzięk w traktowaniu gestu i słowa”, „głos dźwięczny i głęboki, przejmujące spojrzenie siwych oczu” (T. Kudliński), plastyczną, wyrazistą dykcję. Lu­biła i umiała się charakteryzować, kiedy było trzeba nie bała się pobrzydzić lub postarzeć. Budowała role ostro i precyzyjnie, przemyślane w szczegółach i inteligentnie przeprowadzone. W latach między­wojennych grała często postacie dram. i tragiczne z wielkiego repertuaru takie, jak: Szimena (Cyd, 1923 i 1931), Żona (Nie-Boska komedia, 1925), Wolumnia (Koriolan, 1930), Klitajmnestra (Ifigenia w Aulidzie, 1932), Jokasta (Król Edyp, 1935), Lady Makbet (Makbet, 1936); w sztukach S. Wyspiańskiego m.in.: Młodą w Klątwie i Jewdochę w Sę­dziach powtarzane na kilku scenach oraz Muzę w Wyzwoleniu (1927); a także Hankę w Południ­cy (1920) i tyt. w Salome O. Wilde’a i Elektrze F. Płażka (1921). W ocenach tych ról używano czasem słowa patos w obu znaczeniach: pozytyw­nym (Klitajmnestra, Jokasta) i pejoratywnym (Mło­da, Salome). W 1. dwudziestych występowała w sztukach awangardowych, grała np.: Ewę (Ulica dziwna, 1921), Alicję of Nevermore (Kurka wodna, 1922); dublowała też S. Wysocką w Hance (Lamp­ka oliwna, 1924). Z dużym powodzeniem grywała role dramatyczno-psychologiczne takie, jak: pełna siły Laura (Ojciec z K. Adwentowiczem, 1921), Nastazja (Idiota, 1924), Tatiana (Mieszczanie, 1925) i „doskonała”, zagrana „z łagodnością i prostotą” Pani Tabret (Święty płomień, 1930) oraz role w komediach psychologiczno-obyczajowych i salonowych: tyt. w Pierwszej pani Frazer (1930) i Mademoiselle (1933), George Sand (Lato w Nohant, 1938), natomiast w komediach błahych nie czuła się dobrze (Pani Harrington w Roxy, Tola w Po prostu truteń, Pani Róża w Maman do wzięcia). Znana z prostolinijności i rzetelności, była wierna cenionym przez siebie dyrektorom (najdłużej, „w kilku nawrotach” pracowała z T. Trzcińskim), ale łatwo popadała w konflikty, co było przyczyną częstych zmian teatrów. W 1. powojennych była jedną z najbardziej cenionych, choć niezbyt często obsadzanych, aktorek krak. starszego pokolenia. Grywała role współczesnych matek np. Dom pod Oświęcimiem, 1948, Wczoraj i przedwczoraj, 1951; jako Dulska (Moralność pani Dulskiej, 1949) „po­kazała nie tyle charakter impetyczny i nieznośny, co pełną grozy łagodność” (S. Otwinowski), Bernardzie Alba (Dom Bernardy Alba, 1956) „przydała cech ludzkich, wybierając postać opętanej fatali­zmem matki,” a nie „potwora tyranizującego pod­legły mu świat” (M. Bieszczadowski); do ważniej­szych ról tego okresu należą też: Panna Bejart (Improwizacja w Wersalu) i Filaminta (Uczone bia­łogłowy, 1950), Miełanija (Jegor Bułyczow i inni, 1953) i Matka Magdalena (Port Royal, 1957).

Źródło: Słownik Biograficzny Teatru Polskiego 1900-1980 t.II, PWN Warszawa 1994

aktorka;

Właściwie Maria Zofia Żabczyńska, z domu Zielenkiewicz. Była córką Józefa Zielenkiewicza, urzędnika kolejowego, i Marty z Niedostatkiewiczów; żoną aktora Aleksandra Żabczyńskiego (ślub 28 VI 1923 w Warszawie). W 1914 została deportowana z rodziną do Rosji, uczyła się na pensji w Moskwie. W 1919 wstąpiła tu do Studia Dram. Proletariatu, a nast. do Studia Dram. T. Kameralnego pod kier. A. Tairowa. Po powrocie do kraju, w 1921-24 była słuchaczką Instytutu Reduty i aktorką Reduty pod kier. J. Osterwy. Jej pierwsze role to, m.in: Helena (Ponad śnieg), Wanda (W małym domku), Pokojówka (Lekkoduch), Mieszczka (Ulica dziwna), Zofia (Nowy Don Juan). W 1923, jeszcze jako uczennica Reduty, występowała w objazdowym zespole K. Koreckiego w Kaliszu, Piotrkowie i Radomsku. Latem 1924 brała udział w objazdach Reduty. Potem występowała w Warszawie: w sez. 1924/25 w T. im. Bogusławskiego w 1925/26 w T. Polskim i Małym. W sez. 1926/27 grała w T. Miejskim w Bydgoszczy, w 1927/28 w T. Miejskich we Lwowie. W czerwcu 1929, podczas Powszechnej Wystawy Krajowej w Poznaniu, występowała w roli Panny Młodej w rewii Kulig w insc. L. Schillera (Żabczyński grał Pana Młodego). W sez. 1928/29 i 1929/30 była aktorką T. Miejskich w Łodzi. W latach 30. występowała ponownie w Warszawie, w t. rewiowych: Morskie Oko (1930-31), Wesołe Oko (1931), Kameleon (1932), Wesoły Teatr (1932), w 1932 i 1934  gośc. w T. Kameralnym  K. Adwentowicza, w 1934-36 w teatrach TKKT: Nowym, Letnim, Polskim i Małym oraz w t.  Cyrulik Warszawski (1935-36). W maju 1936 występowała w przedstawieniu List (Warsztat Teatr. PIST-u  w T. Nowym). W 1936-39 była w zespole T. Polskiego, występowała też w T. Letnim. Lata II wojny świat. i okupacji niem. przeżyła w Warszawie. Na przeł. 1940/41 występowała w programie artyst. w kawiarni ,Żak” (piosenkom w jej wykonaniu akompaniował Schiller), później była m.in. kelnerką w kawiarni ,,Mon Café”
Po wojnie znowu grała w t. warsz.: w sez. 1945/46-1947/48 w Miejskich Teatrach Dram., w 1948/49 w T. Syrena, a od 1949/50 do końca 1975 w T. Polskim. W 1952-54 wykładała grę aktorską na Wydz. Reżyserii PWST w Warszawie. W 1972 grała gośc. w T. Ochoty. Od 31 XII 1975 przeszła na emeryturę.
,,Była urodzoną aktorką”, pisal J. Lechoń. Pełna temperamentu, żywiołowa, na scenie swobodna i naturalna – ujmowała wdziękiem, bezpośredniością, wysoką kulturą osobistą. Miała doskonale opanowany warsztat aktorski, znakomitą dykcję, umiejętność mówienia wiersza, prowadzenia dialogu, była b. muzykalna. Już od pierwszych występów w Reducie zwróciła na siebie uwagę: ,,wybitny talent, perła wieczoru pieśni staropolskich”, pisał Boy-Żeleński o jej występie w widowisku Pochwała wesołości(1924). W T. im. Bogusławskiego miała m.in. popisową rolę Dosi w Skalmierzankach (1924) i kilka ról w widowisku Bandurka (np. Małgorzatkę, Pannę Mariannę. Damę edukowaną, Panią swawolną, Joasię), w którym ,,z wzruszającą prostotą, głęboko i jak w zaczarowaniu zaśpiewała śliczną ludową piosenkę” (J. Lechoń). Jedna z czołowych aktorek Osterwy i Schillera, w zespołach T. Polskiego i Narodowego występowała raczej w rolach drugoplanowych. Jej domeną były role charakterystyczne, grała je ,,z temperamentem i żywiołową szczerością”, pisał J. Lorentowicz. Zagrała takie role, jak: Marysia (Podróż po Warszawie, 1924); Paulette (Proboszcz wśród bogaczy), Ola (Śpiewak własnej niedoli) – 1925; Lina (Tak jest, jak wam się wydaje), Zuzanna (Król) – 1926; Zuzanna (Lady Chic, 1928), Mimi (Przestępca, 1930), Mania (Ich czworo, 1934), Kundzia (Powrót mamy, 1935); Michasia (Mieszczanin szlachcicem), Polly (Złoty wieniec) -1936; Melania (Jadzia wdowa), Szarlotta (Wiśniowy sad)-1937; Femia (Cyganeria paryska), Mademoiselle (Asmodeusz) – 1938, Sofrona (Obrona Ksantypy, 1939). Wyróżniła się jako Panna Młoda (Wesele) grała tę rolę w T. Wielkim we Lwowie (1928), w warsz. T. Polskim (we wznowieniu w 1934) i w opracowanym przez Studium Radiowe przy Instytucie Reduty słuchowisku Wesele (1936) oraz po wojnie.
Zainteresowanie wzbudziła jej interpretacja roli Puka (Sen nocy letniej, 1934), którego zdaniem J. Kreczmara zagrała ,,nie tradycyjnie jak rozkosznego, zwiewnego duszka, ale jak złośliwego i niebezpiecznego stwora, przypominającego raczej leśnego drapieżnika niż postać z nierealnego świata”, w opinii K. Wierzyńskiego ,,był za ciężki, za masywny, jak na wymaganą od niego lekkość i eteryczną zjawiskowość”, ale w jego ,,niepochwytny chichot umiała wcielić coś, jakby zaświatową zmysłowość”.
Pole do popisu znajdowała w repertuarze muz., np. w t. Morskie Oko w widowiskach Parada gwiazd (1930), Sympatie Warszawy (1931) i jako Izabella (Boccaccio, w reż. Schillera, 1933). W T. Kameralnym wystąpiła m.in w roli Marii (W małym domku, 1934), w której zdaniem Adwentowicza wykazała ,,dużo szczerego uczucia i ekspresji dramatycznej”, w T. Letnim była,,wyborną” Sabiną (Żołnierz królowej Madagaskaru, 1936).
Po wojnie należała pocz. do czołówki aktorskiej warsz. scen Po zagraniu roli Mani (Królowa przedmieścia, 1945), zyskała opinie-,,najlepszej aktorki wodewilistki”, ,,urodzonej kuplecistki” (J. Kawecki). ,,Cechy talentu, którymi przed laty zabłysła w Skalmierzankach potrafiła artystka z biegiem czasu i pracy scenicznej wybornie rozwinąć i jakże spotęgować ich wyrazistą rodzimość” (Kawecki), Zagrała znów Pannę Młodą (Wesele, 1946), ,,była w tej roli autentycznie ludowa, prosta i prawdziwa” (W. Sadowy), nast.  Natalię (Oświadczyny, 1947) ,,inteligentnie i finezyjnie”. Później, choć grała najczęściej role drugoplanowe, potrafiła stworzyć wyraziste i zapadające w pamięć postacie. Jedną z cech jej aktorstwa był humor, nawet tak jednowymiarową postać jak Anna Kovacs (Sprawa Pawła Eszteraga, 1950), ,,umiała podbarwić odrobiną orzeźwiającego humoru” (I. Krzywicka). Była pełną werwy, nieco groteskowa Duńką (Labow Jarowaja, 1954) i ,,szczerze komiczną” Lizawietą Bogdanowną (Miesiąc na wsi, 1955). Niewielką rolę Katarzyny (Głupi Jakub, 1959) zagrała ,,z prostotą, dyskretnym humorem” (S. Polanica). W epizodycznej roli Tadrachowej (Moralność pani Dulskiej, 1962), uznanie przyniosła aktorce ,,wyborna umiejętność podawania replik, pewność obycia, zagadkowy, lekko drwiący uśmieszek, ledwo dostrzegalna i subtelna drwina” (W. Natanson). Wystąpiła jako: Małgorzata (Wiele hałasu o nic, 1947), Joanna Nielewiczowa (Dom kobiet, 1948), Azalia Nieporębska (Bliźniak, czyli Przeminęło z herbem, 1948), Wanda Ogrodzka (Grzech, 1951), Pani de Grassins (Eugenia Grandet, 1952), Pani Pilecka (Polacy nie gęsi, 1953), Panna de Rosiéres (Lato w Nohant, 1958). W latach 60. i 70. w teatrze grała coraz rzadziej, jej role to: Klimina (Wesele, 1961), Korobaczka (Martwe dusze, 1969), Hrabina de Profundis (Chłopcy, 1970), Tituba (Czarownice z Salem, 1972). Otawicha (Przy pełni księżyca, 1977).

W 1956-77 wystąpiła w ok. 30. spektaklach Teatru TV np. jako Uczciszewska (Krosienka), Anna (Przygoda florencka), Małgorzata (Horsztyński), Niania (Maskarada), Franciszka (Żabusia). Występowała w słuchowiskach radiowych; przed wojną np. w reżyserowanych przez Schillera Podróży po Warszawie (1938) i Miotełkach warszawskich (1938). Po wojnie była współtwórczynią i reżyserką Teatru Pol. Radia dla Dzieci. W 1965 otrzymała nagrodę Komitetu ds. Pol. Radia i TV za role w słuchowiskach dla dzieci i młodzieży szkolnej, a szczególnie za role Przekupki w Mariensztackiej opowieści oraz Maryli w Ani z Zielonego Wzgórza. Ponad 20 lat występowała w radiowej powieści W Jezioranach. W 1934-37 zagrała charakterystyczne, drugoplanowe role w kilku filmach, m.in. w: Ślubach ułańskich, Manewrach miłosnych, Dyplomatycznej żonie, Za zasłoną, Doktorze Murku. Po wojnie 1948-77 wystąpiła w niewielkich rolach w kilkunastu filmach kinowych i telew., np. w Honorze dziecka.

Źródło : Słownik Biograficzny Teatru Polskiego t.III 1910-2000 M-Ż Warszawa 2016

aktor;

Właściwie Henryk Paweł Małkowski. Był sy­nem Konstantego M. i Izabeli z Branickich, mężem aktorki Anieli Łomskiej. Po ukończeniu gimn. kształ­cił się w Klasie Dramatycznej przy Warsz. Tow. Muzy­cznym, którą ukończył w 1902. We wrześniu tego roku debiutował w Płocku w zespole J. Niewiarowskiego. Z zespołem tym występował też w Kielcach i Piotrko­wie, później z zespołem B. Bolesławskiego, m.in. w Ra­domiu i Iłży, w sez. 1904/05 w t. łódz. (z jego zespołem także w warsz. T. w Filharmonii), w 1907 w zespole objazdowym K. Kamińskiego, w sez. 1907/08 w Kaliszu, w 1908 w zespołach objazdowych K. Adwento­wicza i M. Przybyłko-Potockiej. Wg własnej relacji ok. 1908 był też przez pewien czas uczniem K.S. Stanisławskiego w Moskwie. W 1909 występował w kabarecie „Momus” w Warszawie, a następnie brał udział w objeździe tego zespołu obejmującym m.in. Moskwę, Kijów, Wiedeń i Pragę. W sez. 1910/11 występował w T. Zjednoczonym w Warszawie, jesienią 1911 w T. Miejskim w Łodzi, a w końcu tego roku został zaanga­żowany do zespołu farsy WTR i pozostał w nim do 1922 (także po przejęciu teatrów przez miasto). Ponadto podczas I wojny świat. występował okresowo w warsz. t. Aquarium, t. Miraż i T. Artystycznym, w 1920 w T. Bagatela, a w sez. 1921/22 w T. Reduta. 30 X 1920 oże­nił się z aktorką Anielą Erlich (pseud. Łomska). W 1922-39 należał stale do zespołu T. Polskiego i Małego w Warszawie: dorywczo występował też w teatrzy­kach, m.in. Stańczyk (1922-23) i Kameleon (1932), brał udział w imprezach objazdowych m.in. w 1924 z M. Przybyłko-Potocką, w 1932-36 grał też w T. Naro­dowym i na innych scenach TKKT. Podczas II wojny świat. brał udział w tajnych koncertach w Warszawie i współpracował z konspiracyjnym PIST. Od 1946 do końca życia występował stale w T. Polskim i T. Kame­ralnym w Warszawie.
Od początku swej kariery M. grywał niemal wyłącznie role charakterystyczne. Wyróżniał się dobrą dykcją i wyrazistym gestem. Role swe kształtował z poczuciem humoru, finezyjnie opracowywał szczegóły. Intereso­wał się specjalnie charakteryzacją, którą też wykładał, najpierw w PIST, a potem w warsz. PWST. Grał m.in. takie role jak: Kusy (Zaczarowane koło), Starucha (Sumurun), Słoneczko (Wesele Figara), Zygmunt Melbe (Maskota), Woźny Martin (Nowi panowie), Despreaux (Madame Sans Gene), Adolf (Osiołkowi w żłoby dano), Prosiek Thompson (Broadway), Lefty Moore (Artyś­ci), Piotr (Stare wino), Tracy Tupman (Klub Pickwicka), a w ostatnim okresie Tremo (Król i aktor), Karzeł (Horsztyński), Migacz (Odwiedziny). W „Momusie” i innych kabaretach zasłynął jako parodysta, parodio­wał m.in. Izadorę Duncan. W 1916-39 wystąpił też w ok. trzydziestu pięciu pol. filmach. Rozwijał ożywioną działalność społeczną, zwłaszcza w zakresie organizowania t. dziecięcych. W 1905 przy­gotowywał przedstawienia szkolne w Łodzi, w okresie międzywojennym współpracował z zespołami TUR w Warszawie, często brał udział w porankach dla dzieci, a w 1936-39 kierował t. złożonym z dzieci, dającym poranki w T. Wielkim, a następnie w sali na ul. Karo­wej. Pracę tę ułatwiała mu niezwykła łatwość nawiązy­wania kontaktu z dziećmi. W 1924-39 wielokrotnie wyjeżdżał wraz z żoną do polonijnych ośrodków robot­niczych we Francji i w Niemczech i występował tam jako recytator i aktor. Był też organizatorem przedsta­wień amatorskich i kursów instruktorskich w środo­wiskach polonijnych. Opublikował „Moje wspomnienia” (Warszawa 1958).

Źródło: Słownik Biograficzny Teatru Polskiego 1765-1965, PWN Warszawa 1973

aktorka;

Właściwie Helena Maas, także Maassówna, Massówna. Była córką Fryderyka M. i Heleny z Kurowskich. W 1913-14 uczyła się na Kursach Wokalno-Dramatycznych H.J. Hryniewieckiej w Warszawie i jeszcze przed ich ukończeniem w sierpniu 1913 na scenie T. Polskiego grała Zuzannę (Panny), a od 25 XII jedną z Dziewek (Lilie); w sez.. 1914/15 występowała tu dorywczo w epizodach (np. jedna z Chmur w Chmurach Arystofanesa), Po popisie końcowym Kursów w 1914 chwalono ,,prócz znakomitych warunków zewnętrznych”, jej ,,dykcję, temperament i swobodę”, ,,którymi żyje na scenie”, podkreślano ,,prostotę, szczerość”, ,,prawdziwy talent”, który ,,może być już dziś ozdobą każdej sceny”(,,Polska Scena i Sztuka”). Jesienią 1916 brała udział w objazdach zespołu K. Adwentowicza, m.in, w Radomiu. W 1917 występowała w warsz. kabarecie Sfinks,a w sez. 1918/19 w T. Praskim w rolach: Chochlika (Balladyna), Marty (Tamten), Meli (Moralność pani Dulskiej) i w Rodzinie Furiozów. Jesienią 1919, ponownie z zespołem Adwentowicza, odwiedziła m.in. Piotrków. W sez. 1920/21 była aktorką T. Miejskiego w Bydgoszczy, w czerwcu 1921 z aktorami tego t. występowała w Płocku. W sez. 1921/22 grała w T. Miejskim w Grodnie i zapewne (z grupą artystów t. grodzieńskiego) w 1921 w Białymstoku, w 1922/23 w T Miejskim w Sosnowcu (np. Helenę w Ponad śnieg), w 1923/24 ponownie w Bydgoszczy (Klaryssę w Fircyku w zalotach). Pisano o niej: ,,zdolna, pełna wdzięku i finezji – grywa role naiwne i liryczne. Ujmująca prostota cechuje grę młodej artystki” (,,AImanach teatru bydgoskiego”). Z przychylną opinią spotkała się w T. Miejskim w Grudziądzu, gdzie po jej występie w sez. 1924/25 w Wierze Mircewej recenzent zauważył: ,,dużo wdzięku na scenę wniosła jako fertyczna mężatka”, ,,imponuje doskonałym pamięciowym opanowaniem roli oraz inteligentnym przeprowadzeniem od początku do końca każdej odtwarzanej postaci”. Z zespołem grudziądzkim występowała w Gdańsku jako Panna Wikta (Spadkobierca, 1925). W 1926-34 kolejny raz w Bydgoszczy, grała: Wodziejowską (Spadkobierca, 1927), Królową (Cudowny pierścień, 1929), Oliwię (Wieczór Trzech Króli, 1930), Stenotypistkę (Japonka, 1930), Marynę (Wesele, 1932), a z tym zespołem w Gdańsku Zuzię (Damy i huzary, 1930). Na sez. 1934/35 zaangażowała się do T. Popularnego w Łodzi, we wrześniu 1935 występowała pod kier. A. Adamusa w Płocku. W 1935-37, jak podawała, należała do zespołu objazdowego T. Podolsko-Pokuckiego im. Moniuszki z siedzibą w Stanisławowie. W sez. 1937/38 w objazdach Zespołu Reduty grała Pannę de Rosieres (Lato w Nohant, 15 II-10 IV i 21 VII-14 VIII 1938), a w 1938/39 występowała z zespołem T. Ziem Centralno-Wschodnich, m.in. w Płocku (październik 1938).
Lata II wojny świat. przeżyła u krewnych na wsi pod Grójcem, gdzie pracowała jako pomoc domowa.
W sez. 1945/46 grała w T. Woj. Kieleckiego  w Dniu bez kłamstwa i Macierzyństwie panny Jadzi, w 1946/47 w T. Miejskim w Białymstoku: Wdowę (Ich czworo), Prudencję (Dama kameliowa), Panią Dudgeon (Uczeń diabla) i Milewską (Żabusia), w 1949/50 w T. Ziemi Opolskiej w Opolu, m.in. Matkę (Czarująca szewcowa). Od sez. 1950/51 do emerytury, na którą przeszłą w 1966 należała do zespołu T. im. Żeromskiego w Kielcach. Często obsadzana w latach 50., potem występowała coraz rzadziej. Grała drugoplanowe role charakterystyczne m.in.: Anielukie (Pieją koguty, 1950), Krężlową (Dwa tygodnie w ,,Raju”, 1952), Pannę Pluche (Nie igra się z miłością, 1953), Mariannę (Dom lalki, 1954); Małgorzatę (Ojciec), Podstolinę (Zbiegowie) 1955; Matkę (Klucz od przepaści, 1956), Eleonorę (Cyd, 1957), Zofię (Intryga i miłość, 1958), Głumową (I koń się potknie, 1959), Sabinę (Wysoka ściana, 1962), Matkę Stibora (Taka miłość, 1964).

Źródło : Słownik Biograficzny Teatru Polskiego t.III 1910-2000 M-Ż Warszawa 2016

aktor, reżyser.

Był bratem aktora Juliusza Ł., mężem aktorki Haliny Sokołowskiej-Łuszczewskiej (ślub w 1917). Debiutował w 1914 w T. Miejskim we Lwowie, w 1914 i 1915 grał w T. Ludowym w Krakowie, następnie w T. Polskim w Kijowie, skąd w 1918 powrócił do kraju. W 1918-21 występował w T. Polskim w Po­znaniu, w pierwszej poł. 1919 w objazdowym zespole Marii Ursyn w Wielkopolsce; później na scenach stołecznych: w 1921-26 w T. Polskim i T. Małym, w 1927 w T. Ćwiklińskiej i Fertnera, w 1927-33 w T. Miejskich gł. na scenach T. Narodowego, Nowego i Letniego, w listopadzie 1933 krótko w T. Rozmaitości pod kier. T. Trzcińskiego, w 1934 w T. 8.30 (luty), 26 IV 1934 na jubileuszu trzydziestopięciolecia pracy scen. K. Adwentowicza w roli Zbigniewa (Mazepa), w sez. 1934/35 i 1935/36 w T. Polskim, od 1936 do 1939 w T. Narodowym, T. Nowym i T. Letnim. Dzięki doskonałym warunkom zewnętrznym (twarz o rysach regularnych, zgrabna, szczupła postać) grał z powodzeniem role amantów; wg J. Lorentowicza „bardzo wytworny w rolach amantów dramatycznych, posiadał ładną i miłą dykcję”. Najlepsze role: Książę Reichstadtu (Orlątko), Percinet (Romantyczni), Pierrot (Papierowy kochanek), Lizander (Sen nocy letniej), Orsino (Wieczór Trzech Króli), Damis (Świętoszek), Gaston (Dama kameliowa), Hrabia Neipperg (Madame Sans Gene), Krzesławski (Panienka z dancingu), Ta­deusz Wilski (Mąż naszej panienki), Lubomir (Pan Geldhab), Hulatyński (Gęsi i gąski). W czasie okupacji niem. podczas II wojny świat. krótko występował w jawnym t. Niebieski Motyl w Warszawie; później pracował jako kelner w warsz. „Gastronomii”. Po wojnie występował w Krakowie (1945), Lublinie (1945-47), w Miejskich T. Dramatycznych w Warsza­wie (sez. 1947/48), w T. Wybrzeże (sez. 1948/49; tu także reżyserował, m.in. Srebrną szkatułkę). Od 1949 do zgonu należał do zespołu T. im. Jaracza w Łodzi; reżyserował tu m.in. Dom otwarty (1950), Zwykłego człowieka (1951), Ballady i romanse (1955). Po wojnie grał role charakterystyczne; ciekawsze: Chopin (Lato w Nohant), Rejent (Zemsta), Harpagon (Skąpiec), Książę Radosław (Pan Geldhab), a także ostatnia rola, świetnie zagrany Profesor Androsow (Człowiek z teką). W okresie międzywojennym występował w wielu fil­mach pol., m.in. Niewolnica miłości (1923), Iwonka (1925), Trędowata (1926), Pan Tadeusz (1928), Barbara Radziwiłłówna (1936)

Źródło: Słownik Biograficzny Teatru Polskiego 1765-1965, PWN Warszawa 1973

aktorka, dyrektor teatru;

Była córką Kazimierza i Zofii Balcerkiewiczów. Gry aktorskiej uczyła się u A. Zelwerowicza. Debiutowała 20 VI 1922 w T. Komedia w Warszawie w roli Kamili (Wilkołak).W sierpniu 1922 z zespołem aktorów Komedii wy­stępowała na prowincji, m.in. w Kaliszu, Piotrko­wie, Płocku, Włocławku; w sez. 1922/23 brała udział w imprezach dla dzieci organizowanych w t. Wodewil w Warszawie, a w czerwcu i lipcu 1923 z zespołem K. Adwentowicza występowała na prowincji, m.in. we Włocławku i Ciechocinku. Zaangażowana przez A. Szyfmana, w sez. 1923/24 grała na scenach T. Polskiego, Małego i Komedii, a 1924/25 T. Polskiego i Małego, zyskując uznanie zwłaszcza w rolach komediowych; najlepsze to m.in.; Gizela (Prawo pocałunku), Coletta (Odrodzenie), Kociuba (Diabeł i karczmarka), Tola (Znajomek z Fiesole). W październiku 1924 z aktorami warsz. T. Rozmaitości występowała w Kaliszu i Płocku. W sez. 1925/26 znalazła się w zespole warsz. T. im. Bogusławskiego, gdzie grała m.in. Michałka (Róża), a od sez. 1926/27 występowała w T. Miej­skich, gł. w T. Letnim. Jesienią 1926 zaproszona na gościnne występy do T. Miejskiego w Toruniu, grała tam od 5 X t.r. trzy swoje dobre role: Broniewską (Oczy księżniczki Fatmy), Wiktorię (Ziemia nieludzka) i Antonię (Płomienna noc). W 1929 kie­rowała własnym niewielkim zespołem objazdowym, z którym występowała na prowincji, m.in. w Cie­szynie (kwiecień), a także gościnnie w T. Ateneum w Warszawie (26 IV) w popisowej roli Lucyny (Dar poranka). Potem występowała nadal (choć nie­kiedy z dłuższymi przerwami) w T. Miejskich w Warszawie, m.in. na scenie T. Narodowego (1930) i Letniego (1931). Z aktorami warsz. wystąpiła 17 II 1930 w Płocku. Jesienią 1930 (od września) grała w T. Miejskim w Grodnie. W styczniu 1931 znowu na czele własnego zespołu występowała w Cieszy­nie. W lutym 1933 wystąpiła w programie rewiowym w warsz. T. Alhambra. Od 10 II 1934 grała rolę Piesi Przeręblewiczówny (Kobiety i interesy) w T. Miejskim w Łodzi. Znana była jako recyta­torka; szczególnie często dawała swoje recitale w sali Filharmonii Warsz., przeważnie były to melodeklamacje z towarzyszeniem orkiestry. Wyjeżdżała też z występami recytatorskimi do innych miast, m.in. w 1934 (maj) do Gdańska i 1935 (marzec, kwiecień) do Gdańska i Sopotu, gdzie jej koncerty miały wydźwięk patriotyczny. Od sez. 1934/35 za­angażowana do teatrów TKKT, występowała pocz. gł. w T. Nowym, nast. także w Polskim (1935) i Małym (1936), a od 1936 do wojny stale na scenach T. Narodowego, Nowego i Letniego. Uczestniczyła w jubileuszu L. Messal, który odbył się 9 III 1939 w t. Wielka Rewia. Po II wojnie świat, przebywała na emigracji. Mieszkała w Londynie; z powodu trud­nych warunków materialnych imała się różnych prac, m.in. była tłumaczką w ang. firmie eksportującej futra oraz współpracowała z „Times Literary Supplement”. Od 1942 należała do ZASP-u za Granicą, była też w jego zarządzie. Występowała sporadycznie, m.in. w 1949-50 na pol. koncertach i imprezach organizowanych przez Ognisko Pol. w Londynie. Pochowana została na Powązkach w Warszawie. We wspomnieniach opisywano ją jako aktorkę piękną i zdolną. L. Kielanowski zwracał uwagę na jej „szlachetny typ urody”, „bogatą” skalę gło­su, „żywą inteligencję”, zaś H. Małkowska pisała, że była to „śliczna, młoda kobieta i bardzo zdolna aktorka, której rozpoczęta z dużym szumem kariera w Warszawie została osobliwie zmarnowana”. Popularność przyniosły jej gł. role komediowe, których wiele grała w pierwszym okresie działalności. W 1. trzydziestych do ważnych ról B. należały też, oprócz wymienionych: Wróżka (Wyzwolenie), Koko (Fernanda), Maryna (Wesele), a przede wszystkim Miriamka (Cyganeria warszawska, 1936). Grała w filmach; w 1924-36 wystąpiła w ośmiu pol., brała też udział w filmie franc. Maria Baszkircew i niem. Jej Wysokość tańczy. Współpraco­wała z t. radiowym.

aktorka;

Właściwie Stefania Ewa,Kunina z domu Krauze, pseud. E. Korczak. Była córką Władysława Krauzego i Józefy z d. Rentel, żoną znanego rzeźbiarza Henryka Kuny. Ukończyła pensję, a następnie uczyła się na kursach handlowych J. Siemiradzkiej. Do zawodu ak­torskiego przygotowywała się pod kier. W. Brydzińskiego i A. Zelwerowicza. W 1914 debiutowała pod pseud. Korczak w T. Polskim w Kijowie. W 1915-16 grała w Łodzi. 12 X 1915 wyszła za Henryka Kunę; używała odtąd nazwiska Kunina (pocz. Korczak-Kunina). Od 1916 prawie stale występowała w t. warszaw­skich: w 1916 w t. Orpheon, w sez. 1917/18 i 1918/19 w T. Polskim, 1919-24 w Reducie (m.in. w rolach Rudomskiej i Ireny – Ponad śnieg, Zuśki – Pomsta, Matki Boskiej – Wielkanoc), w sez. 1924/25 i 1925/26 w T. im. Bogusławskiego, w 1925 w t. Szkarłatna Maska, w 1926-31 w T. Polskim i Małym, w sez. 1929/30 w T. Ateneum, w sez. 1932/33 w T. Kameralnym, następnie w Reducie, której była jedną z najstarszych i najwierniej­szych członkiń. W 1933-39 była kierownikiem admini­stracyjnym t. szkolnego Instytutu Reduty. Jedynie w sez. 1931/32 należała do zespołu T. im. Słowackiego w Krakowie. Podczas okupacji niem. w czasie II wojny świat. przebywała w Warszawie; pracowała w kawiar­ni aktorskiej „Znachor”. Po wyzwoleniu występowała w Starym Teatrze w Krakowie (sez. 1945/46), w T. Woj­ska Polskiego w Łodzi (1946-49), w T. Polskim w War­szawie (sez. 1949/50), a od 1950 do końca życia w T. Narodowym w Warszawie.
Już w pierwszych latach pracy scen. zwróciła uwagę in­teligencją, kulturą i temperamentem aktorskim, a także precyzją w opracowywaniu ról. Miała doskonale warunki zewnętrzne; „wspaniała postać, twarz o klasycz­nych, nieco surowych rysach, pięknie brzmiący, dość ciemny w barwie głos, hieratyczny gest, czyniły z niej artystkę szczególnie predysponowaną do kreowania tragicznych ról z wielkiego repertuaru” (J. Macierakowski). Stworzyła w tym zakresie wiele wybitnych kreacji, jak np. Demeter (Noc listopadowa), Judyta (Ksiądz Marek), Diana (Fantazy), Maria (Warszawian­ka), Niewierna Żona (Bolesław Śmiały), Kasandra (Achilleis), Rachel (Judasz z Kariothu), Lollia Paulina (Kajus Cezar Kaligula), Agnieszka Gonzaga (Sułkow­ski). „Kunina to aktorka, która mocnym akcentem, władczym głosem i całą postawą, jakby w granicie rzeźbioną, ujarzmia widza i panuje nad nim stężoną wolą artysty” – wspominał K. Adwentowicz. Grała również interesująco role komediowe, m.in. Gromiwoję (Gromiwoja Arystofanesa), Pannę Młodą (Wesele), An­nę (Rewizor), a po II wojnie świat. wyróżniały się jej znakomite „matki”. Do najlepszych jej ról z okresu po 1945 zaliczyć należy: Gurmyską (Las), Kate Keller (Synowie A. Millera), Melanię (Jegor Bułyczow), Bertę Sonnenbruch (Niemcy), Matkę (Krwawe gody), Annę Kennedy (Maria Stuart F. Schillera), Bonę (Rzecz­pospolita zapłaci), Pułkownikową (Panna mężatka), Że­gocinę (Pan Damazy) i wreszcie ostatnią rolę, graną jeszcze w 1962 gościnnie na scenie T. im. Mickiewicza w Częstochowie – Teklę (Wysoka ściana). Była wieloletnią, zasłużoną działaczką ZASP, potem SPATiF, szczególnie aktywną w zakresie działalności społecznej. W ostatnich latach życia opiekowała się Schroniskiem Artystów Weteranów Scen Polskich w Skolimowie (dzięki jej inicjatywie i staraniom po­większyło się o nowy pawilon).

Źródło: Słownik Biograficzny Teatru Polskiego 1765-1965, PWN Warszawa 1973

aktorka;

Była najmłodszą, z jedenaściorga dzieci, córką Józefa A. i Katarzyny z Ludwickich, pracowników łódź. T. Miejskiego (ojciec był maszynistą teatr.). Od najmłodszych lat statystowała w rolach dziecięcych w t. łódz.; np. w T. Miejskim w grudniu 1923 i styczniu 1924 grała w Nauczycielce (podczas występów I. Solskiej), a w kwietniu 1926 występowała w Niebie­skim ptaku; w T. Popularnym od września 1926 grała rolę Mieszka (Dwie moce). Po ukończeniu szkoły powszechnej, pracowała jako ekspedientka w firmie „Leon Tyber – materiały piśmienne”. Tańczyła też jako girlsa w łódz. kabarecie Jar. Zaangażowana przez K. Adwentowicza, 15 XI 1932 zadebiutowała w T. Kameralnym w Warszawie w roli Manueli (Dziewczęta w mundurkach, w reż. Z. Modrzewskiej), zyskując od razu pełną aprobatę krytyki. A. Słonimski pisał: „Osobne słowa uznania i podziwu należą się młodziutkiej Jadzi Andrzeje­wskiej. Jest to prawdziwa rewelacja, aktorka, jakiej od dawna nie widziała scena polska. Nie można tu mówić o udanym debiucie ani o obiecującej przy­szłości, bo to, co pokazała Andrzejewska, jest już osiągnięciem artystycznym na wielką miarę. Wdzięk, liryzm i siła dramatyczna tej piętnastoletniej dziew­czynki porwała widownię. Długo nie mogłem sobie przypomnieć, skąd znam już to dziecinne, jasne spojrzenie i te blade, trochę za duże usteczka, skrzy­wione grymasem bólu. To Gish. Liliana Gish, gwiazda ekranu, uzbrojona w piękny i drżący uczu­ciem głos”. Po tym sukcesie pozostała w Warsza­wie. W styczniu 1933 występowała w kabarecie Nowy Momus; w tymże roku grała w T. Narodo­wym: Pistola (Kean, czyli Geniusz i szaleństwo, od lutego), Consuellę (Ten, którego biją po twarzy, od marca) i Blendę (Testament jaśnie pana, od wrześ­nia). Rolę w  Dziewczętach w mundurkach powtó­rzyła w T. Miejskim w Łodzi (prem. w czerwcu 1933). Jesienią 1933 grała w warsz. T. Letnim Woźniakównę (Szkoła geniuszów) i Marię (Pieniądz nie jest wszystkim), a od marca 1934 w T. Polskim Sonię (Zbrodnia i kara, w reż. L. Schillera). W sez. 1933/34 występowała też w kabarecie Cyga­neria.
W następnych latach nie była związana na stałe z żadną sceną. Występowała przede wszystkim w fil­mach oraz w t. rewiowych i kabaretach. Jako aktor­ka film. osiągnęła znaczną popularność. Wystąpiła przed wojną w piętnastu filmach, tworząc „specjalny typ dziewczyny w okularach, trochę śmiesznej, lecz nie pozbawionej swoistego wdzięku” (M. Jagoszewski). Zadebiutowała w 1933 jako kwiaciarka w Dzie­jach grzechu, później grała m.in. Hannę w Wyroku życia (też wersja franc.), Kazię (Wacuś), Frankę (Dziewczęta z Nowolipek), Stasię (Moi ro­dzice rozwodzą się). Występowała w warsz. kaba­retach: Stara Banda (kwiecień, maj 1935), Cyrulik Warszawski (sierpień-grudzień 1935, luty 1936), T. 13 Rzędów (grudzień 1936-styczeń 1937), ponow­nie w Cyruliku Warszawskim (czerwiec-grudzień 1938) oraz w Ali Babie, gdzie brała udział w ostatniej prem. tego teatru Pakty i fakty(2 IX 1939). Z zespołami rewiowymi odwiedziła m.in. Częstochowę (1937, 1939), a także Rzeszów i Stanisławów (kwiecień 1939 z zespołem pn. „Pięcio­raczki warszawskie”). W t. dramatycznych wystę­powała w okresie 1935-39 sporadycznie: w czerwcu 1935 w T. Bagatela w Łodzi (filia T. Miejskiego), od stycznia 1936 w roli Katarzyny Wagner (Matura) w T. Kameralnym w Warszawie, od kwietnia 1937 gościnnie w tyt. roli w Pannie Maliczewskiej w T. Polskim w Łodzi. Jesienią 1937 zagrała Pannę Ma­liczewską w warsz. T. Ateneum. Rola ta przywra­cała aktorkę scenie dram., pozwalając wyzwolić się z estradowych nawyków. Pisał A. Słonimski: „Uratowała ona młodą aktorkę tonącą w manierze i marazmie teatrów warszawskich. Andrzejewska przywrócona sztuce okazała się znów, jak w dniu swego debiutu scenicznego, talentem lirycznym naj­wyższej piękności”; „Trudno sobie wyobrazić lepszą Pannę Maliczewską. Andrzejewska miała bezrad­ność niefałszowaną, naiwność, głód miłości i tra­gizm. Stworzyła postać niezapomnianą i zdobyła to, co nawet wielkim artystom zdobyć niełatwo. Szczere wzruszenie widowni”. Z rolą tą gościła w czerwcu 1939 m.in. w Częstochowie. Poza tym przed wojną zagrała jeszcze jedną rolę dram. – Helenę (Żabusia) w T. Kameralnym w Warszawie (prem. marzec 1938). Współpracowała też z t. ra­diowym.
Po wybuchu II wojny świat. znalazła się we Lwo­wie; grała tu w T. Miniatur pod kier. K.Toma, z którym objeżdżała szereg miast ZSRR; w zespole tym była do jesieni 1941, po wybuchu wojny niem.-radzieckiej także na terenach Azji Środkowej, m.in. w Kermine, gdzie grała w radzieckim filmie Dziel­nica nr 14. Od listopada 1941 była w zespole Czołówki Teatr przy Armii Pol. w ZSRR pod kier. K. Krukowskiego; występowała też w Czołówce Teatr. Refrena (F. Konarskiego). W marcu 1942 wyruszyła z Armią Pol. pod dowództwem gen. W. Andersa do Persji, gdzie występowała w t. rewio­wym Konarskiego); od poł. 1942 była w zespole T. Polowego 2 Korpusu K. Krukowskiego, nast. w zespole T. Dramatycznego Armii Pol. na Wscho­dzie, który przekształcił się w T. Dramatyczny 2 Korpusu; z teatrami tymi przebyła cały szlak bo­jowy 2 Korpusu Pol. od Persji, przez Syrię, Pale­stynę, Egipt, do Włoch. W drugiej poł. 1944 i w pocz. 1945 współpracowała jako aktorka z półamat. Pol. T. Szkolnym w Jerozolimie; występowała z nim też m.in. w Tel-Awiwie, Nazarecie, Haifie (grała: Helenę – Pan Jowialski, Alinę – Balla­dyna). W 1945 wystąpiła w pol. filmie Wielka droga (Droga powrotna) nakręconym we Włoszech. W 1945-46 w T. Dramatycznym 2 Korpusu grała np. Anielę (Śluby panieńskie), Beatrycze (Wiele ha­łasu o nic). W 1946 z zespołem tego teatru przybyła do Anglii, gdzie występowała nadal. W pocz. 1947 grała jeszcze w objazdowym t. rewiowym. Krukowskiego; w tymże roku wróciła do Polski. Od sez. 1947/48 występowała w Łodzi w T. Syrena, z któ­rym na sez. 1948/49 od grudnia 1948 przeniosła się do Warszawy. Następnie powróciła na stałe do Łodzi. Od września 1949 do końca lutego 1951 była aktorką T. Powszechnego i grała m.in. Fan­chette (Niemcy), Anielę (Wielki człowiek do małych interesów); od marca 1951 do końca sierpnia 1952 występowała w T. Małym, m.in. jako Justysia (Mąż i żona), w sez. 1952/53 i 1953/54 w T. im. Jaracza, 1954/55-1957/58 w zespole Estrady Satyrycznej (in­na nazwa: T. Satyryków), a od 1958 do końca sez. 1965/66 w T. 7 15 (w ostatnim sez. była to scena T. im. Jaracza). Grała w tym czasie gł. role ko­mediowe, występowała w komediach muz. i pro­gramach rewiowych; za jeden z najbardziej wzru­szających uznano jej monolog pt. Kwiaciarka z Picadilly w widowisku Z innej beczki (1957); z ważnych ról grała: Ksantypę (Obrona Ksantypy) i Panią Perichon (Podróż pana Perichona) – obie w 1961, a także: Katarzynę (Romans z wodewilu, 1962), Aurorę (Pani prezesowa, 1964), Julię Villier (Kłamczucha, 1965). Od sez. 1966/67 do końca życia była aktorką T. Powszechnego i na tej scenie odnosiła po wojnie największe sukcesy w rolach: Validy Vrany (Baba-dziwo, 1968), Matki Pana Mło­dego (Rzecz listopadowa, 1968), Dozorczyni (Boso, ale w ostrogach, 1969), Kate Keller (Wszyscy moi synowie, 1970), Babci (Kotka na rozpalonym, bla­szanym dachu, 1972), Matki Courage (Matka Cou­rage i jej dzieci, 1973), Dulskiej (Moralność pani Dulskiej, 1975).
Była najpopularniejszą aktorką łódz., ulubienicą te­go miasta. Charakteryzowała ją „drobna sylwetka i jedyny w swoim rodzaju rzewno-dziewczęcy wy­raz twarzy, który zachowała do końca życia” (W. Orłowski) oraz „melancholijny uśmiech mądrego dziecka” (Krukowski). „Obdarzona delikatną, liry­czną urodą, nie chciała nigdy być tylko pierwszą naiwną lub uciskaną pięknością. Role chara­kterystyczne wydobywały z jej ślicznej twarzy ele­menty zabawno-łobuzerskie” („Życie Literackie” 1977). Sama określała swoje emploi jako „typ sce­niczny dziewczęco-liryczny, ale już na podkładzie tragicznym. Przez wiele lat ten właśnie rodzaj ak­torstwa był mi najbliższy, był moim atutem” („Te­atr” 1971 nr 21). Ciepły, liryczny humor cechował też jej wolne od jakiejkolwiek szarży role kome­diowe. Ten typ aktorstwa sprawdzał się i w ro­dzajowych scenkach satyrycznych i w interpretacji piosenek liryczno-sentymentalnych. Przełomem dla jej aktorstwa stało się zagranie dużej, bogatej roli Validy Vrany. W. Karczewska napisała, że zagrała ją z „wielkim, żywiołowym talentem”, „odsłoniła swój pazur aktorski, swoje spontaniczne aktorstwo, które pozwoliło jej, dzięki jakiemuś szóstemu zmy­słowi, pokonać wszystkie trudności tej skompliko­wanej roli bez jednego błędu i fałszu i pokazać bar­dzo szeroką skalę możliwości aktorskich”. Umiała nawiązać intensywny i bliski kontakt z widownią, co sprawdziło się w jej największej powojennej kreacji, jaką była Matka Courage. O ciekawej interpretacji tej roli pisał m.in. J. Katarasiński: „Krzą­ta się, drepce po scenie – wokół swego wozu, wokół swego losu, wokół swoich drobnych pienię­dzy i wielkich dramatów, ale te dramaty ukrywa, jak tylko może. Drobne tylko, nieporadne gesty, nagłe zgaśnięcia bystrych, cwaniackich i przemyśl­nych oczek, tylko rozluźnienia mięśni twarzy, szyb­ko jednak na powrót układane w maskę drapieżnego gryzonia, świadczą, że jest w tej kobiecie coś więcej ponad biologiczną chęć przetrwania, że ma lub zdo­bywa ona świadomość swego losu, tragiczną świa­domość egzystencji w świecie okrutnym, świecie szczurów”.
Talent i wrodzona inteligencja sprawiły, że osiąg­nęła w filmie i teatrze wybitną pozycję, choć nie uczyła się nigdy w żadnej szkole aktorskiej. Jak napisała S. Grodzieńska „należała do aktorów, któ­rzy rodzą się z wszystkimi umiejętnościami, z te­chniką, gestem i z gotową indywidualnością”. Po wojnie grała jedynie niewielkie role w kilkuna­stu filmach polskich. Występowała też w filmach telew. i w Teatrze TV. W 1934 w Łodzi wyszła książka o A., pióra Z. Dromlewiczowej pt. Dziecko filmu, pozbawiona jednak danych biograficznych.

Źródło: Słownik Biograficzny Teatru Polskiego 1900-1980 t.II, PWN Warszawa 1994