Zboińska-Ruszkowska Helena

Zboińska-Ruszkowska Helena
Data urodzenia:
1877-04-23 Lwów
Data śmierci:
1948-11-04 Kraków

śpiewaczka;

Właściwie Helena Zboińska, 1° v. Ruszkowska, 2° v. Seeligerowa. Była córką aktora i reżysera Marcelego Zboińskiego, żoną aktora i reżysera Ryszarda Ruszkowskiego (ślub we Lwowie 6 października 1894), matką aktora Wojciecha Ruszkowskiego. W początkowym okresie kariery używała nazwiska Ruszkowska, później podwójnego: Zboińska-Ruszkowska. Ukończyła pensję we Lwowie, gdzie następnie uczyła się śpiewu u Walerego Wysockiego. Studia wokalne uzupełniała później niemal do końca swej kariery, zarówno w kraju (m.in. u  Stefana Wołoszki w Warszawie), jak i u sławnych pedagogów za granicą (w Wiedniu, Mediolanie, Madrycie). W 1899 rozpoczęła występy na koncertach we Lwowie. 13 czerwca 1900 debiutowała w lwow. T. Miejskim w partii Marty (Marta). Zaangażowana, występowała tu do 1902, a latem 1901 z zespołem opery lwow. także w Krakowie. W listopadzie 1900 śpiewała na koncercie w Krakowskim Towarzystwie Muzycznym. We Lwowie objęła szybko pierwszoplanowe, sopranowe partie liryczne, takie jak: Santuzza (Rycerskość wieśniacza), Księżniczka Eudoksja (Żydówka), Senta (Latający Holender), Elza (Lohengrin), Hanna (Straszny dwór). Największym jej sukcesem z tego okresu była jednak partia Ulany (Manru). Zaproszona na gościnne występy do Warszawskich Teatrów Rządowych, rozpoczęła je 7 czerwca 1902; do końca miesiąca śpiewała m.in. partie tyt. w Goplanie, Halce, Marcie, Ulanę (Manru). Prasa warszawska uznała, że ma „warunki doskonałe, głos o skali szerokiej, dźwięczny, świeży i rozległy, widoczny talent sceniczny i ujmującą powierzchowność” („Echo Muzyczne, Teatralne i Artystyczne” 1902). Po występach w Warszawie wróciła do Lwowa, następnie wyjeżdżała do Wiednia na studia muzyczne. Od stycznia 1903 została zaangażowana do Warszawskich Teatrów Rządowych. Śpiewała tu do 1907 główne partie sopranowe, zarówno liryczne, jak i dram., w tym wiele partii bohaterek wagnerowskich, których była doskonałą odtwórczynią. Prócz wspomnianych już, a powtarzanych na tej scenie partii należy m.in. wymienić: Zyglindę (Walkiria), Elżbietę (Tannhauser), Walentynę (Hugonoci), Florę (Chopin). Wyjeżdżała również w tym czasie na występy do Wiednia, gdzie koncertowała w marcu 1904, a w marcu i kwietniu 1906 występowała w operze, m.in. w partii tyt. w Aidzie. Tu także podpisała kontrakt na występy w wiedeńskiej Hofoper (od jesieni 1906), jednak nie wiadomo dokładnie, kiedy tam śpiewała, ponieważ jeszcze w sez. 1906/ 07 (do lutego 1907) występowała w operze warszawskiej. W tym okresie powtórnie wyszła za mąż; 30 czerwca 1906 pod Wiedniem poślubiła doktora Ferdynanda Seeligera, sekretarza ministerstwa finansów w Wiedniu. 18 stycznia 1907 wystąpiła na scenie Teatro alla Scala w Mediolanie w partii Iguamoty (Krzysztof Kolumb A. Franchettiego). Od 21 września do 19 października śpiewała gościnnie we Lwowie. Wg doniesień prasy pol. na sez. 1907/08 została do La Scali zaangażowana; śpiewała tam m.in. w kwietniu 1908 partie Małgorzaty i Heleny (Mefistofeles). Do 1914 występowała gł. na scenach zagranicznych, przede wszystkim we Włoszech, Hiszpanii i Ameryce Południowej. Śpiewała m.in. w Palermo (1908, 1909), Mediolanie (1911, 1913), Trieście (1912), Rawennie (1913), Turynie (1913), Weronie, Padwie, Bolonii, Florencji, w teatrze królewskim w Madrycie (sez. 1909/ 10, 1911), w Barcelonie (1911, 1912), Buenos Aires (1910), Montevideo. W 1910 występowała też w Wiedniu, a w 1914–16 śpiewała przez dwa sez. w zespole tamtejszej Opery Cesarskiej; w 1916 występowała gościnnie we Lwowie i Krakowie (3 kwietnia 1916), w sez. 1916/ 17 także gościnnie w warsz. T. Wielkim. Od 1916 występowała również w Narodnim divadle w Pradze. Od lipca do września 1918 śpiewała w zespole Krakowskiego Towarzystwa Operowego. W marcu 1919 przybyła do Warszawy. Zaangażowana do opery warszawskiej na stanowisko „primadonny dramatycznej”, od 7 maja 1919 wznowiła występy na scenie T. Wielkiego i pozostała tu już do końca swej kariery. Śpiewała wówczas szereg znakomitych partii, m.in. Leonorę (Fidelio), Brunhildę (Walkiria), Selikę (Afrykanka), Rachelę (Żydówka), tyt. w Aidzie, Halce, Hrabinie; w pol. premierach: Izoldę (Tristan i Izolda), Brunhildę (Zygfryd), Marszałkowa (Kawaler srebrnej róży), Bonę (Zygmunt August). W okresie plebiscytowym koncertowała wielokrotnie na Śląsku, występowała też gościnnie, m.in. w sez. 1924/25 w T. Polskim w Katowicach. 16 kwietnia 1925 obchodziła na scenie warsz. T. Wielkiego jubileusz dwudziestopięciolecia pracy artystycznej występując w partii Donny Anny (Don Juan). Ostatni raz śpiewała w operze 17 kwietnia 1928 partię Bony (Zygmunt August). Potem zamieszkała w Krakowie i poświęciła się wyłącznie pracy pedagogicznej, którą rozpoczęła już w latach I wojny światowej w Wiedniu. W 1919–28 wykładała w prywatnej szkole muz. w Warszawie, od 1928 do 1937 w konserwatorium krakowskim, a od 1 września 1937 do 31 sierpnia 1938 we własnej, prywatnej szkole śpiewu w Krakowie. Po II wojnie światowej, którą przeżyła w Krakowie, objęła tamże stanowisko prof. PWSM. Jej uczennicami były m.in. Ewa Bandrowska – Turska, Wanda Wermińska, Ada Sari. Przed II wojną światową i po niej często występowała w Polskim Radiu. Jej piękny sopran, szlachetny w brzmieniu, pełen ekspresji i siły, muzykalność i technika wokalna, wreszcie talent dramatyczny, zapewniły jej miano jednej z najwybitniejszych polskich śpiewaczek operowych. Słynęła również jako doskonała wykonawczyni pieśni. Była członkiem zasłużonym ZASP.

Źródło: Słownik biograficzny teatru polskiego 1765–1965, PWN Warszawa 1973 Zachowano konwencję bibliograficzną i część skrótów używanych w źródłowej publikacji.


Źródła:
1)

śpiewaczka;

Właściwie Helena Zboińska, 1° v. Ruszkowska, 2° v. Seeligerowa. Była córką aktora i reżysera Marcelego Zboińskiego, żoną aktora i reżysera Ryszarda Ruszkowskiego (ślub we Lwowie 6 października 1894), matką aktora Wojciecha Ruszkowskiego. W początkowym okresie kariery używała nazwiska Ruszkowska, później podwójnego: Zboińska-Ruszkowska. Ukończyła pensję we Lwowie, gdzie następnie uczyła się śpiewu u Walerego Wysockiego. Studia wokalne uzupełniała później niemal do końca swej kariery, zarówno w kraju (m.in. u  Stefana Wołoszki w Warszawie), jak i u sławnych pedagogów za granicą (w Wiedniu, Mediolanie, Madrycie). W 1899 rozpoczęła występy na koncertach we Lwowie. 13 czerwca 1900 debiutowała w lwow. T. Miejskim w partii Marty (Marta). Zaangażowana, występowała tu do 1902, a latem 1901 z zespołem opery lwow. także w Krakowie. W listopadzie 1900 śpiewała na koncercie w Krakowskim Towarzystwie Muzycznym. We Lwowie objęła szybko pierwszoplanowe, sopranowe partie liryczne, takie jak: Santuzza (Rycerskość wieśniacza), Księżniczka Eudoksja (Żydówka), Senta (Latający Holender), Elza (Lohengrin), Hanna (Straszny dwór). Największym jej sukcesem z tego okresu była jednak partia Ulany (Manru). Zaproszona na gościnne występy do Warszawskich Teatrów Rządowych, rozpoczęła je 7 czerwca 1902; do końca miesiąca śpiewała m.in. partie tyt. w Goplanie, Halce, Marcie, Ulanę (Manru). Prasa warszawska uznała, że ma „warunki doskonałe, głos o skali szerokiej, dźwięczny, świeży i rozległy, widoczny talent sceniczny i ujmującą powierzchowność” („Echo Muzyczne, Teatralne i Artystyczne” 1902). Po występach w Warszawie wróciła do Lwowa, następnie wyjeżdżała do Wiednia na studia muzyczne. Od stycznia 1903 została zaangażowana do Warszawskich Teatrów Rządowych. Śpiewała tu do 1907 główne partie sopranowe, zarówno liryczne, jak i dram., w tym wiele partii bohaterek wagnerowskich, których była doskonałą odtwórczynią. Prócz wspomnianych już, a powtarzanych na tej scenie partii należy m.in. wymienić: Zyglindę (Walkiria), Elżbietę (Tannhauser), Walentynę (Hugonoci), Florę (Chopin). Wyjeżdżała również w tym czasie na występy do Wiednia, gdzie koncertowała w marcu 1904, a w marcu i kwietniu 1906 występowała w operze, m.in. w partii tyt. w Aidzie. Tu także podpisała kontrakt na występy w wiedeńskiej Hofoper (od jesieni 1906), jednak nie wiadomo dokładnie, kiedy tam śpiewała, ponieważ jeszcze w sez. 1906/ 07 (do lutego 1907) występowała w operze warszawskiej. W tym okresie powtórnie wyszła za mąż; 30 czerwca 1906 pod Wiedniem poślubiła doktora Ferdynanda Seeligera, sekretarza ministerstwa finansów w Wiedniu. 18 stycznia 1907 wystąpiła na scenie Teatro alla Scala w Mediolanie w partii Iguamoty (Krzysztof Kolumb A. Franchettiego). Od 21 września do 19 października śpiewała gościnnie we Lwowie. Wg doniesień prasy pol. na sez. 1907/08 została do La Scali zaangażowana; śpiewała tam m.in. w kwietniu 1908 partie Małgorzaty i Heleny (Mefistofeles). Do 1914 występowała gł. na scenach zagranicznych, przede wszystkim we Włoszech, Hiszpanii i Ameryce Południowej. Śpiewała m.in. w Palermo (1908, 1909), Mediolanie (1911, 1913), Trieście (1912), Rawennie (1913), Turynie (1913), Weronie, Padwie, Bolonii, Florencji, w teatrze królewskim w Madrycie (sez. 1909/ 10, 1911), w Barcelonie (1911, 1912), Buenos Aires (1910), Montevideo. W 1910 występowała też w Wiedniu, a w 1914–16 śpiewała przez dwa sez. w zespole tamtejszej Opery Cesarskiej; w 1916 występowała gościnnie we Lwowie i Krakowie (3 kwietnia 1916), w sez. 1916/ 17 także gościnnie w warsz. T. Wielkim. Od 1916 występowała również w Narodnim divadle w Pradze. Od lipca do września 1918 śpiewała w zespole Krakowskiego Towarzystwa Operowego. W marcu 1919 przybyła do Warszawy. Zaangażowana do opery warszawskiej na stanowisko „primadonny dramatycznej”, od 7 maja 1919 wznowiła występy na scenie T. Wielkiego i pozostała tu już do końca swej kariery. Śpiewała wówczas szereg znakomitych partii, m.in. Leonorę (Fidelio), Brunhildę (Walkiria), Selikę (Afrykanka), Rachelę (Żydówka), tyt. w Aidzie, Halce, Hrabinie; w pol. premierach: Izoldę (Tristan i Izolda), Brunhildę (Zygfryd), Marszałkowa (Kawaler srebrnej róży), Bonę (Zygmunt August). W okresie plebiscytowym koncertowała wielokrotnie na Śląsku, występowała też gościnnie, m.in. w sez. 1924/25 w T. Polskim w Katowicach. 16 kwietnia 1925 obchodziła na scenie warsz. T. Wielkiego jubileusz dwudziestopięciolecia pracy artystycznej występując w partii Donny Anny (Don Juan). Ostatni raz śpiewała w operze 17 kwietnia 1928 partię Bony (Zygmunt August). Potem zamieszkała w Krakowie i poświęciła się wyłącznie pracy pedagogicznej, którą rozpoczęła już w latach I wojny światowej w Wiedniu. W 1919–28 wykładała w prywatnej szkole muz. w Warszawie, od 1928 do 1937 w konserwatorium krakowskim, a od 1 września 1937 do 31 sierpnia 1938 we własnej, prywatnej szkole śpiewu w Krakowie. Po II wojnie światowej, którą przeżyła w Krakowie, objęła tamże stanowisko prof. PWSM. Jej uczennicami były m.in. Ewa Bandrowska – Turska, Wanda Wermińska, Ada Sari. Przed II wojną światową i po niej często występowała w Polskim Radiu. Jej piękny sopran, szlachetny w brzmieniu, pełen ekspresji i siły, muzykalność i technika wokalna, wreszcie talent dramatyczny, zapewniły jej miano jednej z najwybitniejszych polskich śpiewaczek operowych. Słynęła również jako doskonała wykonawczyni pieśni. Była członkiem zasłużonym ZASP.

Źródło: Słownik biograficzny teatru polskiego 1765–1965, PWN Warszawa 1973 Zachowano konwencję bibliograficzną i część skrótów używanych w źródłowej publikacji.

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *