Dytrych Lucjan

Dytrych Lucjan
Data urodzenia:
1903-01-05 Warszawa
Data śmierci:
1989-01-29 Warszawa

aktor;

Właściwie Lucjan Stefan Dytrych. Był synem Władysława D. mistrza wędliniarskiego, i Stefanii z Cajznerów; mężem Hildegardy Gertrudy ze Starzyńskich (ślub 21 V1 1935 w Bydgoszczy). Uczył się w Warszawie w Szkole Przygotowawczej im. Roeslerów, a potem w Szkole Rzemieślniczej. W 1921, gdy przygotowywał się do egzaminów wstępnych do Gimn. E. Rontalera, zarzucono mu obraźliwe zachowanie wobec inspektora szkoły i mimo zdanego egzaminu, do szkoły nie przyjęto. Pozbawiony pomocy finansowej rodziców, podjął pracę urzędnika w Państw. Zakładzie Badania Żywności i Przedmiotów Użytku w Warszawie, ale już we wrześniu 1921 zdał pomyślnie egzamin wstępny i został słuchaczem Kursów Wokalno-Dramatycznych H.J. Hryniewieckiej. Trzyletni kurs skończył w dwa lata, odbył w czerwcu 1923 popis w T. Polskim i w tymże roku zdał przed komisją ZASP-u egzamin kwalifikacyjny. Na sez. 1923/24 zaangażował się do T. Polskiego w Sosnowcu za dyrekcji H. Czarneckiego (i z tym zespołem był latem 1924 np. w Płocku i Ciechocinku), a w 1924/25 grat pod tą dyrekcją na obu scenach: w Sosnowcu i w Katowicach (w połowie tego sez. został powołany do odbycia służby wojskowej w Tarnowskich Górach). W marcu 1926, na dwa miesiące, zaangażował się do T. im. Fredry w Warszawie. W sez. 1926/27 najpierw był w zespole t. w Sosnowcu ale szybko przeniósł się do T. Miejskiego w Grudziądzu, z którym występował też w lipcu 1927 w Gdańsku. Potem grał w Wilnie: w sez. 1927/28 i 1928/29 w T. Polskim w ,,Lutni”, a w 1929/30 w T. Miejskich pod dyr. A. ZeIwerowicza. W sez. 1930/31 występował w T. Miejskim w Toruniu oraz we Włocławku, a od 21 XI 1931 grał jeszcze gościnnie w t.  toruńskim rolę Schultza w sensacyjnej sztuce X-33. W sez. 1931/32-1937/38 był w zespole T. Miejskiego w Bydgoszczy, z wyjątkiem 1932/33, kiedy przeniósł się do T. Miejskich w Łodzi. Na ostatni przedwojenny sez. 1938/39 zaangażował się do T. Polskiego w Poznaniu. Brał udział w kampanii wrześniowej, został ranny, i do końca 1940 był jeńcem w obozie w Moosburgu w Niemczech. W 1941-45 mieszkał w Częstochowie gdzie pracował jako szatniarz i kelner w kawiarni aktorów ,,Sztuka”. W styczniu i lutym 1945 brał udział w organizowaniu T. Miejskiego w Częstochowie, wchodził w skład komitetu dyrekcji i prowadził punkt rejestracyjny dla przybywających aktorów. W kwietniu 1945 wyjechał do Poznania, zaangażował się do T. Polskiego i grał tu do końca sez. 1947/48. Pracował także społecznie, opiekował się t. amatorskimi. W sez. 1948/49 był aktorem T. Wojska Pol. w Lodzi. Potem, niecałe dwa sez. (1949/50 i 1950/51), grał we Wrocławiu, gdzie w T. Dramatycznych w pierwszym sez. był też wicedyr. i kier. organizacji pracy. Wrócił do Warszawy i od 1 IV 1951 do końca sez. 1955/56 pracował w T. Ateneum, a w 1956/57 i 1957/58 w T. Domu Wojska Pol. (od 1957 T. Dramatyczny). W sez. 1958/59 został aktorem T. Ludowego i grał na tej scenie do końca 1972/73, tj. do odejścia na emeryturę.
Przystojny, postawny, o poważnych rysach twarzy, wyrazistych oczach, głębokim głosie i nienagannej dykcji, od pierwszych lat na scenie był najczęściej obsadzany, jak napisano w Bydgoskim leksykonie teatralnym, w rolach ,,surowych ojców, władczych mężów, rekinów finansjery, przemysłowców bezwzględnych i arystokratów wyniosłych”. Zagrał takich postaci ,,serio” wiele i był w tych rolach ceniony. Obsadzany w komediach, często zawodził, w grze stosował ostre akcenty, sięgał po efekty z farsy, nawet szarżował, co krytykował np. K. Troczyński. Przed wojną zagrał w Grudziądzu w 1927 m.in. Polelum (Lilla Weneda), w Wilnie w 1928 Rotmistrza (Damy i huzary), a w 1929: Jacka (Dziady), Mohyłowicza (Maman do wzięcia), Kawalera di Ripafrattę (Oberżystka). W Toruniu i w Bydgoszczy miał wiele ważnych, często pierwszoplanowych ról, jak np. w 1930: Klaudiusz (Hamlet), doskonały Korniłow (Tamten); w 1931: Tybalt (Romeo i Julia), Kossakowski (Horsztyński); w 1932 Dyrektor (Sztuba); w 1934 chwalony Ivar (Ivar Kreuger); w 1935 Wojewoda (Zaczarowane koło); w 1936: Kostryn (Balladyna), Hrabia Respekt (Fantazy); w 1937: Pankracy (Nie-Boska komedia), Gielgud (Emilia Plater), Lubowicz (Krewniacy). W Bydgoszczy reżyserował też w 1935 farsę Hurra, jest chłopczyk! i Kobietę i jej tyrana, a w 1936 Męża z grzeczności i przedstawienie dla młodzieży Dzieci kapitana Granta. W Łodzi grał m.in. Gospodarza w Weselu (1932) i Wiktora Krzeptowskiego w Egipskiej pszenicy (1933), w Poznaniu Stryja Feliksa w Dewaluacji Klary, Męża w Ich czworo. Po wojnie w Poznaniu był lubianym aktorem i miał szereg dobrych ról, takich jak: ponownie Rotmistrz (Damy i huzary, 1945); Wernyhora (Wesele) William Harrington (Roxy), Malvolio (Wieczór Trzech Króli) i znakomity Osip (Rewizor) – 1946; Kotwicz (Rozbitki) i Don Juan (Wiele hałasu o nic; wyróżnienie na Festiwalu Szekspirowskim) -1947; Artur Birling (Pan inspektor przyszedł) i Pułkownik (Pan Benet) – 1948. W Łodzi zagrał m.in, Bubnowa (Na dnie) – 1949; we Wrocławiu: Zieję (Tysiąc walecznych, 1950; wyróżnienie na Festiwalu Polskich Sztuk Współczesnych, 1951), Fryderyka (Jak wam się podoba, 1951). W Warszawie grał przeważnie role drugoplanowe. Był to np. w Ateneum Daum (Panna Maliczewska, 1953); w T. Dramatycznym: świetny Pastor (Wizyta starszej pani, 1958); w T. Ludowym: Chrobrzyc-Gorycki (Dramat akt pierwszy, 1958), Baron Antenacki (Przyjaciele A. Fredry, 1959), Książę Modeny (Sulkowski, 1962), dobrze ujęty Doktor (Konfederaci barscy, 1964), Marek Guronos (Sarmatyzm, 1965; Wg W. Natansona w tej roli ,,ujmował poczuciem kontuszowego gestu i stylu”), ) i w Warszawie (Harrison Howell w Daj buzi, Kate w T. Komedia, sez. 1957/58; Lord Hertford w Księciu i żebraku w T. na Targówku, sez. 1975/76). Grał wiele ról w spektaklach Łapka (Nikt mnie nie zna, 1966), Medard (Ucieczka z wielkich bulwarów, 1969), Krzysztof Cedro (Turoń, 1971), Sołtys (Kondukt, 1971). Gościnnie występował w Lublinie w T. im. Osterwy (Ojciec w Kluczu od przepaści, sez. 1955/56Teatru TV. W 1949-83 wystąpił w kilkunastu filmach fabularnych, m.in. w Domu na pustkowiu, Przygodzie na Mariensztacie, Hubalu, Śmierci prezydenta (grał Ignacego Daszyńskiego), Constans. Po wojnie był znanym, cenionym aktorem radiowym; w Teatrze Pol. Radia wystąpił w ponad 40. rolach, a w popularnej powieści W Jezioranach odtwarzał postać Władysława Borka. Już od przedwojnia w Bydgoszczy był działaczem ZASP-u, służącym z ogromnym oddaniem społeczności aktorskiej, od 1963 wieloletnim członkiem, a potem przewodniczącym Komisji Skolimowskiej, opiekunem Domu Artystów Weteranów Scen Pol. w Skolimowie Piastował też godność Przewodniczącego Kapituły Czł. Zasłużonych ZASP-u.
Źródło : Słownik Biograficzny Teatru Polskiego t.III 1910-2000 A-Ł Warszawa 2017

Źródła:
1)

aktor;

Właściwie Lucjan Stefan Dytrych. Był synem Władysława D. mistrza wędliniarskiego, i Stefanii z Cajznerów; mężem Hildegardy Gertrudy ze Starzyńskich (ślub 21 V1 1935 w Bydgoszczy). Uczył się w Warszawie w Szkole Przygotowawczej im. Roeslerów, a potem w Szkole Rzemieślniczej. W 1921, gdy przygotowywał się do egzaminów wstępnych do Gimn. E. Rontalera, zarzucono mu obraźliwe zachowanie wobec inspektora szkoły i mimo zdanego egzaminu, do szkoły nie przyjęto. Pozbawiony pomocy finansowej rodziców, podjął pracę urzędnika w Państw. Zakładzie Badania Żywności i Przedmiotów Użytku w Warszawie, ale już we wrześniu 1921 zdał pomyślnie egzamin wstępny i został słuchaczem Kursów Wokalno-Dramatycznych H.J. Hryniewieckiej. Trzyletni kurs skończył w dwa lata, odbył w czerwcu 1923 popis w T. Polskim i w tymże roku zdał przed komisją ZASP-u egzamin kwalifikacyjny. Na sez. 1923/24 zaangażował się do T. Polskiego w Sosnowcu za dyrekcji H. Czarneckiego (i z tym zespołem był latem 1924 np. w Płocku i Ciechocinku), a w 1924/25 grat pod tą dyrekcją na obu scenach: w Sosnowcu i w Katowicach (w połowie tego sez. został powołany do odbycia służby wojskowej w Tarnowskich Górach). W marcu 1926, na dwa miesiące, zaangażował się do T. im. Fredry w Warszawie. W sez. 1926/27 najpierw był w zespole t. w Sosnowcu ale szybko przeniósł się do T. Miejskiego w Grudziądzu, z którym występował też w lipcu 1927 w Gdańsku. Potem grał w Wilnie: w sez. 1927/28 i 1928/29 w T. Polskim w ,,Lutni”, a w 1929/30 w T. Miejskich pod dyr. A. ZeIwerowicza. W sez. 1930/31 występował w T. Miejskim w Toruniu oraz we Włocławku, a od 21 XI 1931 grał jeszcze gościnnie w t.  toruńskim rolę Schultza w sensacyjnej sztuce X-33. W sez. 1931/32-1937/38 był w zespole T. Miejskiego w Bydgoszczy, z wyjątkiem 1932/33, kiedy przeniósł się do T. Miejskich w Łodzi. Na ostatni przedwojenny sez. 1938/39 zaangażował się do T. Polskiego w Poznaniu. Brał udział w kampanii wrześniowej, został ranny, i do końca 1940 był jeńcem w obozie w Moosburgu w Niemczech. W 1941-45 mieszkał w Częstochowie gdzie pracował jako szatniarz i kelner w kawiarni aktorów ,,Sztuka”. W styczniu i lutym 1945 brał udział w organizowaniu T. Miejskiego w Częstochowie, wchodził w skład komitetu dyrekcji i prowadził punkt rejestracyjny dla przybywających aktorów. W kwietniu 1945 wyjechał do Poznania, zaangażował się do T. Polskiego i grał tu do końca sez. 1947/48. Pracował także społecznie, opiekował się t. amatorskimi. W sez. 1948/49 był aktorem T. Wojska Pol. w Lodzi. Potem, niecałe dwa sez. (1949/50 i 1950/51), grał we Wrocławiu, gdzie w T. Dramatycznych w pierwszym sez. był też wicedyr. i kier. organizacji pracy. Wrócił do Warszawy i od 1 IV 1951 do końca sez. 1955/56 pracował w T. Ateneum, a w 1956/57 i 1957/58 w T. Domu Wojska Pol. (od 1957 T. Dramatyczny). W sez. 1958/59 został aktorem T. Ludowego i grał na tej scenie do końca 1972/73, tj. do odejścia na emeryturę.
Przystojny, postawny, o poważnych rysach twarzy, wyrazistych oczach, głębokim głosie i nienagannej dykcji, od pierwszych lat na scenie był najczęściej obsadzany, jak napisano w Bydgoskim leksykonie teatralnym, w rolach ,,surowych ojców, władczych mężów, rekinów finansjery, przemysłowców bezwzględnych i arystokratów wyniosłych”. Zagrał takich postaci ,,serio” wiele i był w tych rolach ceniony. Obsadzany w komediach, często zawodził, w grze stosował ostre akcenty, sięgał po efekty z farsy, nawet szarżował, co krytykował np. K. Troczyński. Przed wojną zagrał w Grudziądzu w 1927 m.in. Polelum (Lilla Weneda), w Wilnie w 1928 Rotmistrza (Damy i huzary), a w 1929: Jacka (Dziady), Mohyłowicza (Maman do wzięcia), Kawalera di Ripafrattę (Oberżystka). W Toruniu i w Bydgoszczy miał wiele ważnych, często pierwszoplanowych ról, jak np. w 1930: Klaudiusz (Hamlet), doskonały Korniłow (Tamten); w 1931: Tybalt (Romeo i Julia), Kossakowski (Horsztyński); w 1932 Dyrektor (Sztuba); w 1934 chwalony Ivar (Ivar Kreuger); w 1935 Wojewoda (Zaczarowane koło); w 1936: Kostryn (Balladyna), Hrabia Respekt (Fantazy); w 1937: Pankracy (Nie-Boska komedia), Gielgud (Emilia Plater), Lubowicz (Krewniacy). W Bydgoszczy reżyserował też w 1935 farsę Hurra, jest chłopczyk! i Kobietę i jej tyrana, a w 1936 Męża z grzeczności i przedstawienie dla młodzieży Dzieci kapitana Granta. W Łodzi grał m.in. Gospodarza w Weselu (1932) i Wiktora Krzeptowskiego w Egipskiej pszenicy (1933), w Poznaniu Stryja Feliksa w Dewaluacji Klary, Męża w Ich czworo. Po wojnie w Poznaniu był lubianym aktorem i miał szereg dobrych ról, takich jak: ponownie Rotmistrz (Damy i huzary, 1945); Wernyhora (Wesele) William Harrington (Roxy), Malvolio (Wieczór Trzech Króli) i znakomity Osip (Rewizor) – 1946; Kotwicz (Rozbitki) i Don Juan (Wiele hałasu o nic; wyróżnienie na Festiwalu Szekspirowskim) -1947; Artur Birling (Pan inspektor przyszedł) i Pułkownik (Pan Benet) – 1948. W Łodzi zagrał m.in, Bubnowa (Na dnie) – 1949; we Wrocławiu: Zieję (Tysiąc walecznych, 1950; wyróżnienie na Festiwalu Polskich Sztuk Współczesnych, 1951), Fryderyka (Jak wam się podoba, 1951). W Warszawie grał przeważnie role drugoplanowe. Był to np. w Ateneum Daum (Panna Maliczewska, 1953); w T. Dramatycznym: świetny Pastor (Wizyta starszej pani, 1958); w T. Ludowym: Chrobrzyc-Gorycki (Dramat akt pierwszy, 1958), Baron Antenacki (Przyjaciele A. Fredry, 1959), Książę Modeny (Sulkowski, 1962), dobrze ujęty Doktor (Konfederaci barscy, 1964), Marek Guronos (Sarmatyzm, 1965; Wg W. Natansona w tej roli ,,ujmował poczuciem kontuszowego gestu i stylu”), ) i w Warszawie (Harrison Howell w Daj buzi, Kate w T. Komedia, sez. 1957/58; Lord Hertford w Księciu i żebraku w T. na Targówku, sez. 1975/76). Grał wiele ról w spektaklach Łapka (Nikt mnie nie zna, 1966), Medard (Ucieczka z wielkich bulwarów, 1969), Krzysztof Cedro (Turoń, 1971), Sołtys (Kondukt, 1971). Gościnnie występował w Lublinie w T. im. Osterwy (Ojciec w Kluczu od przepaści, sez. 1955/56Teatru TV. W 1949-83 wystąpił w kilkunastu filmach fabularnych, m.in. w Domu na pustkowiu, Przygodzie na Mariensztacie, Hubalu, Śmierci prezydenta (grał Ignacego Daszyńskiego), Constans. Po wojnie był znanym, cenionym aktorem radiowym; w Teatrze Pol. Radia wystąpił w ponad 40. rolach, a w popularnej powieści W Jezioranach odtwarzał postać Władysława Borka. Już od przedwojnia w Bydgoszczy był działaczem ZASP-u, służącym z ogromnym oddaniem społeczności aktorskiej, od 1963 wieloletnim członkiem, a potem przewodniczącym Komisji Skolimowskiej, opiekunem Domu Artystów Weteranów Scen Pol. w Skolimowie Piastował też godność Przewodniczącego Kapituły Czł. Zasłużonych ZASP-u.
Źródło : Słownik Biograficzny Teatru Polskiego t.III 1910-2000 A-Ł Warszawa 2017

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *