Kwiatkowski Artur

Kwiatkowski Artur
Data urodzenia:
1891-12-27 Włocławek
Data śmierci:
1980-05-29 Otwock

aktor, reżyser;

Właściwie Jan Bolesław Artur Jaksa-Kwiatkowski. Był synem Ignacego Jaksy-Kwiatkowskiego, telegrafisty i urzędnika kolejowego, i Bronisławy z Kownackich, mężem Marii Gelli (ślub w Białej Podlaskiej 15 VI 1916), potem Ste­fanii Smólskiej z domu Purgo (ślub ok. 1950), ojczymem aktorki Hanny Smólskiej. Jako uczeń rządowego gimn. realnego w Warszawie, w 1905 brał udział w strajku szkolnym; w 1909 zdał maturę w szkole realnej Wróblewskiego. Pracując na Kolei Warszawsko-Wiedeńskiej, ukończył w 1912 Szkolę Aplikacyjną przy WTR. W sez. 1912/13 występował w T. Popularnym w Łodzi; debiutował prawdopo­dobnie w prem. Księcia Niezłomnego 31 VIII 1912, potem grał m.in. Poetę (Wesele), Armanda Duvala (Dama kameliowa), Karola VII (Dziewica Orleań­ska), a w nast. sez. przeniósł się do łódz. T. Pol­skiego. W sez. 1914/15 i 1915/16, a także wiosny 1917 (lub dłużej) występował w T. Polskim w Ki­jowie; od 1916 służył w wojsku rosyjskim. W październiku 1918 brał udział w objeździe K. Junoszy – Stępowskiego  (m.in. Częstochowa i Kalisz); od lutego do kwietnia 1919 (lub dłużej) występował w warsz. T. im. Staszica, w sez. 1919/20 w T. Wielkim w Poznaniu; w sez. 1920/21 w kierowa­nym przez J. Leśniewskiego T. Min. Spraw Woj­skowych, z którym objeżdżał Wielkopolskę, Kraków i Śląsk Cieszyński. W czerwcu 1921 debiutował jako reżyser, podczas gościnnych występów M. Mrozińskiej w T. Lutnia w Wilnie (Rzeczywistość, Ko­bieta bez skazy). Od sez. 1921/22 angażował się do kolejnych teatrów jako aktor i reżyser. W sez. 1921/22 był w zespole T. Miejskiego w Łodzi, w sierpniu 1922 brał udział w występach I. Solskiej  i S. Wysockiej we Lwowie. W sez. 1922/23 grał i reżyserował w T. im. Słowackiego w Krakowie, z którego odszedł na pocz. 1923 i przez nast. dwa i pół sez. występował i sporadycznie reżyserował w krak. T. Bagatela; w sez. 1925/26 w T. Miejskich we Lwowie. W sez. 1926/27 był aktorem i głównym reżyserem T. Miejskiego w Bydgoszczy, którym. po śmierci L. Dybizbańskiego w lipcu 1927, kie­rował do końca sezonu. Od września t.r. był po­nownie w zespole T. Miejskiego w Łodzi, w sez. 1928/29 i 1929/30 T. Miejskich we Lwowie. We wrześniu i październiku 1930 kierował wspólnie z E. Koszutskim t. Uśmiech Warszawy; od listopada 1930 do końca sez. 1930/31 występował i reżyse­rował w T. Polskim w Poznaniu. W sez. 1931/32 był kier. działu dramatu, reżyserem i aktorem T. Polskiego w Katowicach. W sez. 1932/33 wystę­pował w T. Nowym w Poznaniu. Równocześnie rozpoczął w Warszawie stałą współpracę z T. Ka­meralnym (1932-37 lub dłużej, z przerwą w sez. 1934/35, kiedy był w zespole K. Wroczyńskiego w T. Miejskim w Łodzi). Współpracował też z warsz. T. Malickiej (listopad i grudzień 1935) i z Naszym T. (1937), a w sez. 1935/36 był także reżyserem w Tow. Dramatycznym A. Adamusa w Płocku. W 1936-38 grał epizody w filmach. W sez. 1938/39 grał i reżyserował w T. Miejskim w Częstochowie. W tym mieście przeżył II wojnę świat., zarabiając handlem obrazami. Od lutego 1945 brał udział w reaktywowaniu t. częstocho­wskiego, w którym grał i reżyserował do 1949. Tam też obchodził 18 I 1946 spóźniony jubileusz trzydziestolecia pracy jako Higgins w Pigmalionie we własnej reżyserii. W sez. 1949/50 i do końca 1950 był aktorem i reżyserem T. im. Wyspiańskiego w Katowicach, od stycznia 1951 zaangażował się do T. Dramatycznych w Poznaniu, a od jesieni t.r. przeniósł się do T. Wybrzeże w Gdańsku, który opuścił przed końcem sez. 1951/52. Od 1952 do końca życia należał do zespołu T. Ludowego (od 1974 pn. Nowy) w Warszawie. Reżyserował też gościnnie m.in. w Zakopanem (objazdowy t. M. Bogdy i A. Brodzisza, 1949), Sosnowcu, Bielsku, Szcze­cinie, Kielcach; w 1956 występował w warsz. T. Estrada na Żoliborzu. W T. Ludowym obchodził jubileusze pięćdziesięciolecia pracy (Okulicz w Od­wetach, 28 V 1962) i sześćdziesięciolecia pracy (Wincentio w Poskromieniu złośnicy, 14 II 1970). Był tłumaczem kilku sztuk z rosyjskiego. Miał w swym repertuarze ok. czterystu ról i ponad dwieście prac reżyserskich. Był wysoki, z twarzą o wydatnym nosie, mocnych szczękach i łukach brwiowych, szerokim czole i wąskich ustach; nie stara! się zmieniać wyglądu charakteryzacją. „Ar­tysta o doskonałych warunkach zewnętrznych, roz­porządza głosem dźwięcznym i wyrazistą dykcją” pisał w 1922 T. Kramer. Na scenie zwykle oschły, czasem rezonerski, raczej bawił niż wzruszał. Dys­ponował dobrze opanowanym rzemiosłem, miał też dość szeroki wachlarz ról, wykraczający poza okre­ślenie A. Sikorskiego: „Amant charakterystyczny w sztukach współczesnych”. Grał m.in. rolę tyt. w Ma­zepie, Jagona (Otello), Rapsoda (Bolesław Śmiały), Wacława (Mąż i żona), który wg T. Kramera ,,po­siadał swobodną a wytworną dystynkcję wielkiego pana, serdecznegoBardosa (Krakowiacy i Gó­rale), Aksela (Pelikan), Muleja (Książę Niezłomny), Dziennikarza (Wesele), Franka von Kotza (Rajzer), Jakubowskiego (Sprawa Jakubowskiego), Prokura­tora (Proces Mary Dugan), Męża (Mecenas Bolbec i jego mąż), Radcę Horna (Pokój nr 17 na III pię­trze), Filipa (Gdybym chciała). Po II wojnie świat. do ważniejszych jego ról należały: Ksiądz (Rozdroże miłości), Krutickij (I koń się potknie), Zygmunt Ostrogski (Przygoda florencka), Milewski (Żabusia), Major Dąb (Miłość Anny), Topolski (Lekko­myślna siostra). Był sprawnym reżyserem, wysta­wiał często komedie A. Fredry, Moliera, Shawa, Zapolskiej, Perzyńskiego i wielu współczesnych au­torów, a także spektakle muz. oraz m.in. Na dnie, Marię Stuart F. Schillera, Mazepę, Otella, Żywą maskę.

Źródło: Słownik Biograficzny Teatru Polskiego 1900-1980 t.II, PWN Warszawa 1994


Źródła:
1)

aktor, reżyser;

Właściwie Jan Bolesław Artur Jaksa-Kwiatkowski. Był synem Ignacego Jaksy-Kwiatkowskiego, telegrafisty i urzędnika kolejowego, i Bronisławy z Kownackich, mężem Marii Gelli (ślub w Białej Podlaskiej 15 VI 1916), potem Ste­fanii Smólskiej z domu Purgo (ślub ok. 1950), ojczymem aktorki Hanny Smólskiej. Jako uczeń rządowego gimn. realnego w Warszawie, w 1905 brał udział w strajku szkolnym; w 1909 zdał maturę w szkole realnej Wróblewskiego. Pracując na Kolei Warszawsko-Wiedeńskiej, ukończył w 1912 Szkolę Aplikacyjną przy WTR. W sez. 1912/13 występował w T. Popularnym w Łodzi; debiutował prawdopo­dobnie w prem. Księcia Niezłomnego 31 VIII 1912, potem grał m.in. Poetę (Wesele), Armanda Duvala (Dama kameliowa), Karola VII (Dziewica Orleań­ska), a w nast. sez. przeniósł się do łódz. T. Pol­skiego. W sez. 1914/15 i 1915/16, a także wiosny 1917 (lub dłużej) występował w T. Polskim w Ki­jowie; od 1916 służył w wojsku rosyjskim. W październiku 1918 brał udział w objeździe K. Junoszy – Stępowskiego  (m.in. Częstochowa i Kalisz); od lutego do kwietnia 1919 (lub dłużej) występował w warsz. T. im. Staszica, w sez. 1919/20 w T. Wielkim w Poznaniu; w sez. 1920/21 w kierowa­nym przez J. Leśniewskiego T. Min. Spraw Woj­skowych, z którym objeżdżał Wielkopolskę, Kraków i Śląsk Cieszyński. W czerwcu 1921 debiutował jako reżyser, podczas gościnnych występów M. Mrozińskiej w T. Lutnia w Wilnie (Rzeczywistość, Ko­bieta bez skazy). Od sez. 1921/22 angażował się do kolejnych teatrów jako aktor i reżyser. W sez. 1921/22 był w zespole T. Miejskiego w Łodzi, w sierpniu 1922 brał udział w występach I. Solskiej  i S. Wysockiej we Lwowie. W sez. 1922/23 grał i reżyserował w T. im. Słowackiego w Krakowie, z którego odszedł na pocz. 1923 i przez nast. dwa i pół sez. występował i sporadycznie reżyserował w krak. T. Bagatela; w sez. 1925/26 w T. Miejskich we Lwowie. W sez. 1926/27 był aktorem i głównym reżyserem T. Miejskiego w Bydgoszczy, którym. po śmierci L. Dybizbańskiego w lipcu 1927, kie­rował do końca sezonu. Od września t.r. był po­nownie w zespole T. Miejskiego w Łodzi, w sez. 1928/29 i 1929/30 T. Miejskich we Lwowie. We wrześniu i październiku 1930 kierował wspólnie z E. Koszutskim t. Uśmiech Warszawy; od listopada 1930 do końca sez. 1930/31 występował i reżyse­rował w T. Polskim w Poznaniu. W sez. 1931/32 był kier. działu dramatu, reżyserem i aktorem T. Polskiego w Katowicach. W sez. 1932/33 wystę­pował w T. Nowym w Poznaniu. Równocześnie rozpoczął w Warszawie stałą współpracę z T. Ka­meralnym (1932-37 lub dłużej, z przerwą w sez. 1934/35, kiedy był w zespole K. Wroczyńskiego w T. Miejskim w Łodzi). Współpracował też z warsz. T. Malickiej (listopad i grudzień 1935) i z Naszym T. (1937), a w sez. 1935/36 był także reżyserem w Tow. Dramatycznym A. Adamusa w Płocku. W 1936-38 grał epizody w filmach. W sez. 1938/39 grał i reżyserował w T. Miejskim w Częstochowie. W tym mieście przeżył II wojnę świat., zarabiając handlem obrazami. Od lutego 1945 brał udział w reaktywowaniu t. częstocho­wskiego, w którym grał i reżyserował do 1949. Tam też obchodził 18 I 1946 spóźniony jubileusz trzydziestolecia pracy jako Higgins w Pigmalionie we własnej reżyserii. W sez. 1949/50 i do końca 1950 był aktorem i reżyserem T. im. Wyspiańskiego w Katowicach, od stycznia 1951 zaangażował się do T. Dramatycznych w Poznaniu, a od jesieni t.r. przeniósł się do T. Wybrzeże w Gdańsku, który opuścił przed końcem sez. 1951/52. Od 1952 do końca życia należał do zespołu T. Ludowego (od 1974 pn. Nowy) w Warszawie. Reżyserował też gościnnie m.in. w Zakopanem (objazdowy t. M. Bogdy i A. Brodzisza, 1949), Sosnowcu, Bielsku, Szcze­cinie, Kielcach; w 1956 występował w warsz. T. Estrada na Żoliborzu. W T. Ludowym obchodził jubileusze pięćdziesięciolecia pracy (Okulicz w Od­wetach, 28 V 1962) i sześćdziesięciolecia pracy (Wincentio w Poskromieniu złośnicy, 14 II 1970). Był tłumaczem kilku sztuk z rosyjskiego. Miał w swym repertuarze ok. czterystu ról i ponad dwieście prac reżyserskich. Był wysoki, z twarzą o wydatnym nosie, mocnych szczękach i łukach brwiowych, szerokim czole i wąskich ustach; nie stara! się zmieniać wyglądu charakteryzacją. „Ar­tysta o doskonałych warunkach zewnętrznych, roz­porządza głosem dźwięcznym i wyrazistą dykcją” pisał w 1922 T. Kramer. Na scenie zwykle oschły, czasem rezonerski, raczej bawił niż wzruszał. Dys­ponował dobrze opanowanym rzemiosłem, miał też dość szeroki wachlarz ról, wykraczający poza okre­ślenie A. Sikorskiego: „Amant charakterystyczny w sztukach współczesnych”. Grał m.in. rolę tyt. w Ma­zepie, Jagona (Otello), Rapsoda (Bolesław Śmiały), Wacława (Mąż i żona), który wg T. Kramera ,,po­siadał swobodną a wytworną dystynkcję wielkiego pana, serdecznegoBardosa (Krakowiacy i Gó­rale), Aksela (Pelikan), Muleja (Książę Niezłomny), Dziennikarza (Wesele), Franka von Kotza (Rajzer), Jakubowskiego (Sprawa Jakubowskiego), Prokura­tora (Proces Mary Dugan), Męża (Mecenas Bolbec i jego mąż), Radcę Horna (Pokój nr 17 na III pię­trze), Filipa (Gdybym chciała). Po II wojnie świat. do ważniejszych jego ról należały: Ksiądz (Rozdroże miłości), Krutickij (I koń się potknie), Zygmunt Ostrogski (Przygoda florencka), Milewski (Żabusia), Major Dąb (Miłość Anny), Topolski (Lekko­myślna siostra). Był sprawnym reżyserem, wysta­wiał często komedie A. Fredry, Moliera, Shawa, Zapolskiej, Perzyńskiego i wielu współczesnych au­torów, a także spektakle muz. oraz m.in. Na dnie, Marię Stuart F. Schillera, Mazepę, Otella, Żywą maskę.

Źródło: Słownik Biograficzny Teatru Polskiego 1900-1980 t.II, PWN Warszawa 1994

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *