Zakrzyńska Janina

Janina Zakrzyńska
Zakrzyńska Janina
Data urodzenia:
1899-07-20 Brodnica
Data śmierci:
1989-03-26 Elbląg

aktorka;

Właściwie Janina Zakrzyńska zamężna Paradowska. Była córką Lucjana Z. i Jadwigi z Dobrowolskich; siostrzenicą aktorki Miry Wiland; żoną malarza Pawła Paradowskiego (ślub 10IX 1940 w Warszawie, więziony na Pawiaku, rozstrzelany 29 V 1943). W 1920 ukończyła Warsz. Szkołę Dramatyczną. Debiutowała 28 VIII 1920 rolą Helenki (Pan Jowialski) w T. Polskim w Łodzi i grała tu do końca sez. 1920/21, m.in. Córkę (Wyzwolenie), Annę (Warszawianka), Nelly (Papierowy kochanek). W sez. 1921/22 była w zespole T. Miejskiego w Lublinie, a w 1922/23 T. Miejskiego w Toruniu, gdzie zagrała np. Szarlotę (Robert i Bertrand), Różę (Książę Niezłomny), Józię (Ułan księcia Józefa), Annę (Mikołaj Kopernik), Zosię (Krowoderskie zuchy). W 1923-25 występowała w T. Miejskich we Lwowie, m.in. jako Teresa (powrót posła), Febe (Jak się wam podoba), Elizę (Skąpiec), Orcio (Nie-Boska komedia), Wyrostek (Sześć postaci scenicznych w poszukiwaniu autora), Hermia (Sen nocy letniej). W lipcu 1925, jak podawała prasa, została zaangażowana do Warszawy; grała w T. Małym Zuzannę (Ładna historia, październik 1925), T. Polskim Franciszkę (Król, styczeń 1926) i epizodyczną rolę w Królu Dagobercie (maj 1926), w sierpniu 1927 występowała w T. Letnim w krotochwili Zakochani i w roli Idy (Dom wariatów). W 1927-29 grała w Wilnie, w T. Polskim w Lutni i gość. w Reducie, np. w marcu 1927 w Żywej masce, od marca do grudnia 1929 Zofię w Przyjaciołach (także w objazdach). W sez. 1929/30 występowała w T. Miejskim w Częstochowie w roli Ewy (Dzieje grzechu, prem. 16 I 1930, przedstawienie cieszyło się ogromna popularnością), Anny (Karol i Anna), w 1930/31 w T. Miejskim w Lublinie w rolach takich, jak: Cecylia (Panna mężatka), Ada (Lekkomyślna siostra), Joanna (Noc listopadowa). W maju i czerwcu 1931 z zespołem J. Lubicza-Lisowskiego występowała m.in. w Stanisławowie i Płocku, w lipcu t.r. w sali teatr. przy ul. Chłodnej 49 w Warszawie zagrała Ewę (Dzieje grzechu), a następnie wyruszyła z tą sztuką w objazd. W sez. 1931/32 grała w T. Miejskim w Sosnowcu, m.in. Krystynę (Róża), w 1932/33 w T. Kameralnym w Częstochowie, np. Esterę (Estera żona Rapoporta) oraz Pannę Maliczewską, która przyniosła jej sporo uznania, pisano, że zagrała ją doskonale, po mistrzowsku. W sez. 1933/34 i 1934/35 była w zespole T. Polskiego w Katowicach; jej role to: Aniela (Wielki człowiek od małych interesów), Marianna (Skąpiec), Milonia Caesonia (Kaligula – Rostworwskiego), Helena (Towariszcz), Klara (Śluby panieńskie). Na jesieni 1934 brała udział w objazdach Zespołu Reduty; grała Marię (Lekkomyślna siostra). W sez. 1935/36 w T. Polskim w Poznaniu wystąpiła w rolach: Laury (Ludzie w bieli), Wikty (Muzyka na ulicy), Mańki (Pan Damazy), Wiwii (Profesja pani Warren), nie miału tu jednak dobrych recenzji. Na pocz. sez. 1936/37 grała w T. Polskim w Łodzi, m.in. Marysię (Wesele), w 1937 w Zespole Reduty (ze sztuką Wolna kobieta), w lutym i kwietniu w Płocku, w czerwcu w Kielcach, w lipcu w Przemyślu, zaś w listopadzie i grudniu t.r. rolę Ludwiki (Walący się dom) również w Płocku, Kielcach, Przemyślu. W styczniu 1938 w siedzibie Instytutu Reduty w Warszawie wystąpiła w roli tyt. Ewy, a później grała ją w objazdach, m.in. w Radomiu, Piotrkowie, Skierniewicach (pt. Wytworny szachraj). Po powrocie do Warszawy, w sez. 1938/39 grała w T. Malickiej. W latach II wojny światowej i okupacji niem. mieszkała pod Warszawą.

W marcu 1945 zaangażowała się do T. Miejskiego w Lublinie.  Wkrótce jednak przeniosła się do Olsztyna, gdzie była jedną z założycielek T. im. Jaracza i jego aktorką w sez. 1945/46 i 1946/47; w listopadzie 1945 wystąpiła w inaug. przedstawieniu  w roli Lokatorki (Moralność pani Dulskiej). Później występowała w T. Miejskim w Jeleniej Górze (sez. 1947/48), T. Polskim w Szczecinie (sez. 1948/49). W 1949-54 ponownie grała w Olsztynie. W czerwcu 1954 występowała w roli Pani Dobrójskiej (Śluby panieńskie) w T. im. Fredry w Gnieźnie, w sez. 1954/55 w T. Dolnośląskim w Jeleniej Górze, a w 1955/56 w T. Miejskim w Koszalinie. Od sez. 1956/57 do 28 II 1971, kiedy przeszła na emeryturę, występowała w T. im. Jaracza w Olsztynie i na jego drugiej scenie w Elblągu. Najchętniej grała w role w dramatach, co odpowiadało jej temperamentowi i upodobaniom, ale dobrze przyjmowano ją też w lżejszym repertuarze.. Po wojnie grała takie role, jak: Żona (ich czworo), Anna (Warszawianka), Zuzanna (Romans) – 1947; Birdie Hubbard (Lisie gniazdo), Pani Dobrójska (Śluby panieńskie), Sabina (Odwety, dublowała J. Sokolicz- Arnoldtową)– 1948; Wiera (Zwykły człowiek), Lipowską (Szczęście Frania) – 1951; Małgorzata (Faryzeusze i grzesznik, 1954); Julia Tesman (Hedda Gabler), Matka (Balladyna)- 1958; Dyndalska (Damy i huzary, 1959); Radczyni (Wesele), Pani Soerensen (Niemcy)-1960; Tykalska (Pan Damazy, 1962), Gubernatorowa (Dziady, 1967), Pani Putman (Czarownice z Salem, 1970). W dniu 26 X 1963 w t. w Olsztynie obchodziła jubileusz 40-lecia pracy scen., wystąpiła w roli Syliowej (Nie jesteśmy aniołami). Z tej okazji. J. Rościszewski pisał: ,, Trzeba tu podkreślić zasadnicze cech jej artyzmu, dużą dozę indywidualizmu, własne poszukiwanie wyrazu artystycznego i zaskakujący wprost żar wewnętrzny. W sumie postacie stworzone przez panią Janinę są żywe, pełnokrwiste i bardzo wyraźne w rysunku”. Na scenie olszt. w 1973 zagrała gośc. Adelajdę (Zabawa w koty).

Była autorką bajek, wierszy i piosenek dla dzieci. W 1954 w Olsztynie na inaug. T. Lalek Czerwony Kapturek wystawiono bajkę, której była współautorką pt. Piękna to była przygoda, a w 1958 w t. w Elblągu w jej opracowaniu Kwiat paproci.

Źródło : Słownik Biograficzny Teatru Polskiego t.III 1910-2000 M-Ż Warszawa 2017


Źródła:
1)

aktorka;

Właściwie Janina Zakrzyńska zamężna Paradowska. Była córką Lucjana Z. i Jadwigi z Dobrowolskich; siostrzenicą aktorki Miry Wiland; żoną malarza Pawła Paradowskiego (ślub 10IX 1940 w Warszawie, więziony na Pawiaku, rozstrzelany 29 V 1943). W 1920 ukończyła Warsz. Szkołę Dramatyczną. Debiutowała 28 VIII 1920 rolą Helenki (Pan Jowialski) w T. Polskim w Łodzi i grała tu do końca sez. 1920/21, m.in. Córkę (Wyzwolenie), Annę (Warszawianka), Nelly (Papierowy kochanek). W sez. 1921/22 była w zespole T. Miejskiego w Lublinie, a w 1922/23 T. Miejskiego w Toruniu, gdzie zagrała np. Szarlotę (Robert i Bertrand), Różę (Książę Niezłomny), Józię (Ułan księcia Józefa), Annę (Mikołaj Kopernik), Zosię (Krowoderskie zuchy). W 1923-25 występowała w T. Miejskich we Lwowie, m.in. jako Teresa (powrót posła), Febe (Jak się wam podoba), Elizę (Skąpiec), Orcio (Nie-Boska komedia), Wyrostek (Sześć postaci scenicznych w poszukiwaniu autora), Hermia (Sen nocy letniej). W lipcu 1925, jak podawała prasa, została zaangażowana do Warszawy; grała w T. Małym Zuzannę (Ładna historia, październik 1925), T. Polskim Franciszkę (Król, styczeń 1926) i epizodyczną rolę w Królu Dagobercie (maj 1926), w sierpniu 1927 występowała w T. Letnim w krotochwili Zakochani i w roli Idy (Dom wariatów). W 1927-29 grała w Wilnie, w T. Polskim w Lutni i gość. w Reducie, np. w marcu 1927 w Żywej masce, od marca do grudnia 1929 Zofię w Przyjaciołach (także w objazdach). W sez. 1929/30 występowała w T. Miejskim w Częstochowie w roli Ewy (Dzieje grzechu, prem. 16 I 1930, przedstawienie cieszyło się ogromna popularnością), Anny (Karol i Anna), w 1930/31 w T. Miejskim w Lublinie w rolach takich, jak: Cecylia (Panna mężatka), Ada (Lekkomyślna siostra), Joanna (Noc listopadowa). W maju i czerwcu 1931 z zespołem J. Lubicza-Lisowskiego występowała m.in. w Stanisławowie i Płocku, w lipcu t.r. w sali teatr. przy ul. Chłodnej 49 w Warszawie zagrała Ewę (Dzieje grzechu), a następnie wyruszyła z tą sztuką w objazd. W sez. 1931/32 grała w T. Miejskim w Sosnowcu, m.in. Krystynę (Róża), w 1932/33 w T. Kameralnym w Częstochowie, np. Esterę (Estera żona Rapoporta) oraz Pannę Maliczewską, która przyniosła jej sporo uznania, pisano, że zagrała ją doskonale, po mistrzowsku. W sez. 1933/34 i 1934/35 była w zespole T. Polskiego w Katowicach; jej role to: Aniela (Wielki człowiek od małych interesów), Marianna (Skąpiec), Milonia Caesonia (Kaligula – Rostworwskiego), Helena (Towariszcz), Klara (Śluby panieńskie). Na jesieni 1934 brała udział w objazdach Zespołu Reduty; grała Marię (Lekkomyślna siostra). W sez. 1935/36 w T. Polskim w Poznaniu wystąpiła w rolach: Laury (Ludzie w bieli), Wikty (Muzyka na ulicy), Mańki (Pan Damazy), Wiwii (Profesja pani Warren), nie miału tu jednak dobrych recenzji. Na pocz. sez. 1936/37 grała w T. Polskim w Łodzi, m.in. Marysię (Wesele), w 1937 w Zespole Reduty (ze sztuką Wolna kobieta), w lutym i kwietniu w Płocku, w czerwcu w Kielcach, w lipcu w Przemyślu, zaś w listopadzie i grudniu t.r. rolę Ludwiki (Walący się dom) również w Płocku, Kielcach, Przemyślu. W styczniu 1938 w siedzibie Instytutu Reduty w Warszawie wystąpiła w roli tyt. Ewy, a później grała ją w objazdach, m.in. w Radomiu, Piotrkowie, Skierniewicach (pt. Wytworny szachraj). Po powrocie do Warszawy, w sez. 1938/39 grała w T. Malickiej. W latach II wojny światowej i okupacji niem. mieszkała pod Warszawą.

W marcu 1945 zaangażowała się do T. Miejskiego w Lublinie.  Wkrótce jednak przeniosła się do Olsztyna, gdzie była jedną z założycielek T. im. Jaracza i jego aktorką w sez. 1945/46 i 1946/47; w listopadzie 1945 wystąpiła w inaug. przedstawieniu  w roli Lokatorki (Moralność pani Dulskiej). Później występowała w T. Miejskim w Jeleniej Górze (sez. 1947/48), T. Polskim w Szczecinie (sez. 1948/49). W 1949-54 ponownie grała w Olsztynie. W czerwcu 1954 występowała w roli Pani Dobrójskiej (Śluby panieńskie) w T. im. Fredry w Gnieźnie, w sez. 1954/55 w T. Dolnośląskim w Jeleniej Górze, a w 1955/56 w T. Miejskim w Koszalinie. Od sez. 1956/57 do 28 II 1971, kiedy przeszła na emeryturę, występowała w T. im. Jaracza w Olsztynie i na jego drugiej scenie w Elblągu. Najchętniej grała w role w dramatach, co odpowiadało jej temperamentowi i upodobaniom, ale dobrze przyjmowano ją też w lżejszym repertuarze.. Po wojnie grała takie role, jak: Żona (ich czworo), Anna (Warszawianka), Zuzanna (Romans) – 1947; Birdie Hubbard (Lisie gniazdo), Pani Dobrójska (Śluby panieńskie), Sabina (Odwety, dublowała J. Sokolicz- Arnoldtową)– 1948; Wiera (Zwykły człowiek), Lipowską (Szczęście Frania) – 1951; Małgorzata (Faryzeusze i grzesznik, 1954); Julia Tesman (Hedda Gabler), Matka (Balladyna)- 1958; Dyndalska (Damy i huzary, 1959); Radczyni (Wesele), Pani Soerensen (Niemcy)-1960; Tykalska (Pan Damazy, 1962), Gubernatorowa (Dziady, 1967), Pani Putman (Czarownice z Salem, 1970). W dniu 26 X 1963 w t. w Olsztynie obchodziła jubileusz 40-lecia pracy scen., wystąpiła w roli Syliowej (Nie jesteśmy aniołami). Z tej okazji. J. Rościszewski pisał: ,, Trzeba tu podkreślić zasadnicze cech jej artyzmu, dużą dozę indywidualizmu, własne poszukiwanie wyrazu artystycznego i zaskakujący wprost żar wewnętrzny. W sumie postacie stworzone przez panią Janinę są żywe, pełnokrwiste i bardzo wyraźne w rysunku”. Na scenie olszt. w 1973 zagrała gośc. Adelajdę (Zabawa w koty).

Była autorką bajek, wierszy i piosenek dla dzieci. W 1954 w Olsztynie na inaug. T. Lalek Czerwony Kapturek wystawiono bajkę, której była współautorką pt. Piękna to była przygoda, a w 1958 w t. w Elblągu w jej opracowaniu Kwiat paproci.

Źródło : Słownik Biograficzny Teatru Polskiego t.III 1910-2000 M-Ż Warszawa 2017

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *