Data urodzenia:
1899-08-28 Warszawa
Data śmierci:
1954-04-22 Warszawa
aktor, reżyser, dyrektor teatru;
Właściwie Jan Lineburg. Był synem Wiktora Lineburga i Marii z Czarnowskich, mężem Antoniny Dunajewskiej, potem Stanisławy z Nowickich, historyka teatru. Uczył się w gimn. im. Władysława IV w Warszawie. Od 1913 bral udział w przedstawieniach amatorskich. Później występował w t. warsz. (np. w 1918 w t. Mozaika) i uczęszczał na kursy dramatyczne. Następnie grał w Lublinie, w 1921-22 w T. Miejskim w Bydgoszczy. W 1923-39 pracował w T. Miejskich w Łodzi, gdzie zyskał znaczną popularność. Podczas II wojny świat. przebywał w Warszawie; występował dorywczo w jawnych t. Nowości i Maska. Po wybuchu powstania warsz. znalazł się na Pradze i już we wrześniu 1944 jako kierownik Referatu Kultury i Sztuki Rady Narodowej Miasta Warszawy przystąpił do organizowania życia teatralnego. 7 X 1944 odbył się pierwszy koncert, w którym M. także uczestniczył. Wkrótce utworzył T.M.St. Warszawy; pierwsza premiera – Majster i czeladnik – odbyła się w listopadzie 1944 w sali kina Syrena przy ul. Inżynierskiej. W trudnych warunkach pod ostrzałem wojsk niem. wystawiono tam jeszcze Moralność pani Dulskiej. Na początku 1945 zespół objął odnowioną „sposobem gospodarczym” salę przy ul. Zamoyskiego (T. Popularny), a w kwietniu tego roku – salę przy ul. Marszałkowskiej 81 (T. Mały). M. kierował zespołem do lipca 1945. Później jako inspektor widowisk Rady Narodowej organizował imprezy estradowe w Warszawie, wyjeżdżał też na występy, m.in. do Poznania. W sez. 1946/47 występował w warsz. T. Muzycznym, w 1947-48 w T. Nowym. W 1948-51 był aktorem i dyr. Ludowego T. Muzycznego (t. ten, zorganizowany początkowo na zasadzie spółdzielni, w 1949 został upaństwowiony). Od 1951 do końca życia należał do zespołu T. Domu Wojska Polskiego. Ostatnią swą rolę – Pana Rabourdin (Spadkobiercy pana Rabourdin) – zagrał gościnnie w 1953 w T. Nowym. 15 I 1954 obchodził w Ministerstwie Kultury i Sztuki jubileusz czterdziestolecia pracy. „Niewielkie, ale żywe oczy – pisał o nim S. Marczak-Oborski – duży mięsisty nos, wyraziste grube usta, fizjonomia niezwykle ruchliwa; raz rozszerzająca się w nieodparcie zaraźliwym, pełnym pogody uśmiechu, to znów przybierająca wyraz impertynencji i zabawnej pogardy, kiedy indziej ujmująca niekłamaną poczciwością albo dla odmiany wyrażająca spryt, obłudę czy chciwość”. Ten sam krytyk nazwał M. „artystą ludowym” podkreślając jego „dar natychmiastowego nawiązywania kontaktu z każdym widzem, zamiłowanie w tworzeniu postaci bardzo ludzkich i zrozumiałych, odwagę w stosowaniu ostrych środków aktorskich”. Wg H. Szletyńskiego odrębność M. polegała „na przeogromnej i całkowicie własnej sile komicznej, żarzącej się temperamentem i skondensowanej równocześnie”. Grał takie role jak: Ślaz (Lilla Weneda), Dudka (Sen nocy letniej), Nos (Wesele), Lipner (Rywale), Bajdalski (Pan Damazy), Chrypa (Róża), Ojciec (Cudze dziecko), Osip (Rewizor), Suseł (Dorożką po Warszawie), Sapibrzuch (Skalmierzanki), Nonancourt (Słomkowy kapelusz), Dozorca więzienia (Narodziny Figara). Był też popularnym aktorem estradowym, zwłaszcza w monologach i scenkach mimicznych.
Źródło: Słownik Biograficzny Teatru Polskiego 1765-1965, PWN Warszawa 1973
aktor, reżyser, dyrektor teatru;
Właściwie Jan Lineburg. Był synem Wiktora Lineburga i Marii z Czarnowskich, mężem Antoniny Dunajewskiej, potem Stanisławy z Nowickich, historyka teatru. Uczył się w gimn. im. Władysława IV w Warszawie. Od 1913 bral udział w przedstawieniach amatorskich. Później występował w t. warsz. (np. w 1918 w t. Mozaika) i uczęszczał na kursy dramatyczne. Następnie grał w Lublinie, w 1921-22 w T. Miejskim w Bydgoszczy. W 1923-39 pracował w T. Miejskich w Łodzi, gdzie zyskał znaczną popularność. Podczas II wojny świat. przebywał w Warszawie; występował dorywczo w jawnych t. Nowości i Maska. Po wybuchu powstania warsz. znalazł się na Pradze i już we wrześniu 1944 jako kierownik Referatu Kultury i Sztuki Rady Narodowej Miasta Warszawy przystąpił do organizowania życia teatralnego. 7 X 1944 odbył się pierwszy koncert, w którym M. także uczestniczył. Wkrótce utworzył T.M.St. Warszawy; pierwsza premiera – Majster i czeladnik – odbyła się w listopadzie 1944 w sali kina Syrena przy ul. Inżynierskiej. W trudnych warunkach pod ostrzałem wojsk niem. wystawiono tam jeszcze Moralność pani Dulskiej. Na początku 1945 zespół objął odnowioną „sposobem gospodarczym” salę przy ul. Zamoyskiego (T. Popularny), a w kwietniu tego roku – salę przy ul. Marszałkowskiej 81 (T. Mały). M. kierował zespołem do lipca 1945. Później jako inspektor widowisk Rady Narodowej organizował imprezy estradowe w Warszawie, wyjeżdżał też na występy, m.in. do Poznania. W sez. 1946/47 występował w warsz. T. Muzycznym, w 1947-48 w T. Nowym. W 1948-51 był aktorem i dyr. Ludowego T. Muzycznego (t. ten, zorganizowany początkowo na zasadzie spółdzielni, w 1949 został upaństwowiony). Od 1951 do końca życia należał do zespołu T. Domu Wojska Polskiego. Ostatnią swą rolę – Pana Rabourdin (Spadkobiercy pana Rabourdin) – zagrał gościnnie w 1953 w T. Nowym. 15 I 1954 obchodził w Ministerstwie Kultury i Sztuki jubileusz czterdziestolecia pracy. „Niewielkie, ale żywe oczy – pisał o nim S. Marczak-Oborski – duży mięsisty nos, wyraziste grube usta, fizjonomia niezwykle ruchliwa; raz rozszerzająca się w nieodparcie zaraźliwym, pełnym pogody uśmiechu, to znów przybierająca wyraz impertynencji i zabawnej pogardy, kiedy indziej ujmująca niekłamaną poczciwością albo dla odmiany wyrażająca spryt, obłudę czy chciwość”. Ten sam krytyk nazwał M. „artystą ludowym” podkreślając jego „dar natychmiastowego nawiązywania kontaktu z każdym widzem, zamiłowanie w tworzeniu postaci bardzo ludzkich i zrozumiałych, odwagę w stosowaniu ostrych środków aktorskich”. Wg H. Szletyńskiego odrębność M. polegała „na przeogromnej i całkowicie własnej sile komicznej, żarzącej się temperamentem i skondensowanej równocześnie”. Grał takie role jak: Ślaz (Lilla Weneda), Dudka (Sen nocy letniej), Nos (Wesele), Lipner (Rywale), Bajdalski (Pan Damazy), Chrypa (Róża), Ojciec (Cudze dziecko), Osip (Rewizor), Suseł (Dorożką po Warszawie), Sapibrzuch (Skalmierzanki), Nonancourt (Słomkowy kapelusz), Dozorca więzienia (Narodziny Figara). Był też popularnym aktorem estradowym, zwłaszcza w monologach i scenkach mimicznych.
Źródło: Słownik Biograficzny Teatru Polskiego 1765-1965, PWN Warszawa 1973