tancerz, choreograf, reżyser, kierownik baletu;

Był synem Antoniego B., robotnika w fabryce tytoniowej w Wilnie, i Stefanii z Szostaków; mężem tancerki Olgi Glinkówny (ślub 25 XII 1972 w Warszawie). W 1935 wstąpił do szkoły baletowej N. Muraszowej w Wilnie. Zadebiutował 9 I 1937 w koncercie na scenie wil. T. Muzycznego ,,Lutnia”, jako partner D. Minkowiczówny (laureatki I Międzynarodowego Konkursu Tańca w Warszawie) w układzie do Zaproszenia do tańca Webera. Do końca sez. 1937/38 był na tej scenie solistą baletu w operetkach: Władczyni filmu (Królowa kinematografu), Tancerka z Andaluzji, Król włóczęgów, Orlow, Miłość cygańska. W tym też czasie, jak podawał, związał się z Baletem Polskim F. Parnella. W sez. 1938/39 należał do grupy solistów t. Wielka Rewia w Warszawie. Po wybuchu wojny, w 1939 wrócił do Wilna; był kelnerem w hotelu ,,George” i do 1941 występował w T. Muzycznym ,,Lutnia” jako pierwszy tancerz, był też asystentem baletmistrza J. Ciesielskiego. Od 1942 przebywał w Warszawie; tańczył w t. jawnych: Maska, Nowości, Bohema, od 1943 też w t. Rozmaitości Jar, często w choreografiach Parnella, np. w rewii Szopka warszawska. Brał też udział w koncertach na rzecz RGO. Po powstaniu warsz. znalazł się w Krakowie, gdzie od listopada 1944 występował w jawnych imprezach w sali Starego T. w rewiach i w balecie dla dzieci Wieszczka lalek. Za występy w t. jawnych podczas okupacji niem., został po wojnie ukarany naganą przez Komisję Weryfikacyjną ZASP-u. Po zakończeniu działań wojennych był w zespole T. im. Słowackiego, którego dział operowy uruchomiono 25 I 1945; zagrał tu rolę Telemaka w Penelopie Morstina (prem. 15 VI 1945), obok Z. Jaroszewskiej i J. Leszczyńskiego, oraz wykonywał solo baletowe w Hrabinie (prem. 10 VIII 1945). W duecie z O. Glinkówną tańczył też w ,,Gospodzie Aktorów”. Oboje dołączyli do reaktywowanego wtedy w Krakowie Baletu Parnella i brali udział w objazdach tego zespołu po Ziemiach Zachodnich i występach w wielu miastach (m.in.: Grudziądz, Olsztyn, Gdynia, Słupsk, Koszalin, Szczecin, Gorzów, Zielona Góra, Nysa, Wrocław, Legnica, Świdnica, Katowice), aż do jego rozwiązania w 1947. Od 1 X 1947 był pierwszym tancerzem w Operze Katowickiej w Bytomiu i stworzył na tej scenie swoje pierwsze ważne baletowe role: fantastycznego Diabła (Pan Twardowski, 1948) oraz lirycznego Pięknego Chłopca (Swan-tewit, 1949). Opracował również choreografię do opery Rigoletto (1949) i prowadził pryw. szkołę baletową. Od 1 IX 1949 do 1963 był solistą baletu Opery w Warszawie. Tańczył wiele czołowych ról, w tym charakterystyczno–komediowe: tyt. w Dylu Sowizdrzale (1953), Popołudniu fauna (1958) i w Pietruszce (1958); klasyczne: Franciszka (Coppelia, 1953), Romea (Romeo i Julia Prokofiewa, 1954), Księcia Zygfryda (Jezioro labędzie, 1956) i dramatyczno-aktorskie: Króla Jana Kazimierza (Mazepa T. Szeligowskiego, 1958), Księcia Kurlandii (Giselle, 1960), Bachusa (Zaczarowana oberża, 1962). Doskonalił w tym. czasie swe umiejętności na aspiranturze w Moskwie(u S. Lifara), w Brukseli (u M. Béjarta) i ww GITIS-ie (w 1950 i w 1959 u R. Zacharowa i L. Ławrowskiego), odbył staż w T. im. Kirowa w Leningradzie (1957). Jako choreograf współpracował z warsz. teatrami: Nowym, potem Operetką (m.in.: Swobodny wiatr, 1951; Sen nocy letniej i Konkurenci, 1952; Król włóczęgów, 1959), Satyryków i Syreną (sez. 1952/53), Współczesnym (taniec Lucky’ego w Czekając na Godota, 1957), Narodowym (Muchy, 1957), Polskim (w 1957-60 wielokrotnie, m.in.: Gbury, Maskarada, Wariatka z Chaillot, Mazepa), Ludowym (Romans z wodewilu, 1958), Powszechnym (Hamlet, 1959). Był autorem choreografii w świetnym przedstawieniu T. Dramatycznego Parady (1958), prezentowanym w 1959 podczas Sezonu Teatru Narodów w Paryżu. Opracował też choreografię Aidy (Opera Bałtycka w Gdańsku, 1960), Króla włóczęgów (Operetka w Szczecinie, 1960), Carmen (Opera Objazdowa, 1961), współpracował z Operetką w Lublinie (sez. 1962/63); w Operze im. Moniuszki w Poznaniu był autorem choreografii Aidy i wystawił balet Romeo i Julia (1963). W 1954, w wypadku samolotowym pod Limanową, doznał poważnego urazu; po intensywnej rehabilitacji wrócił do zawodu, lecz pewnych ewolucji, np. skoków nie mógł już wykonywać. W 1955 zaczął studia w warsz. PWST i w 1959 ukończył Dział Baletmistrzowski na Wydz. Choreograficznym. W 1959 powierzono mu przewodnictwo jury w I Ogólnopol, Konkursie Tańca Klasycznego w Warszawie. Odbył staże stypendialne w Paryżu,londyńskiej Covent Garden (1961). W rezultacie tych międzynarodowych kontaktów wystawil, z zespolem Ballet Rambert 25 VI 1962 Don Kichota w Empire Theatre w Liverpool, (26 VII 1962 także w Sadler’s Wells Theatre w Londynie); była to brytyjska prem. tego baletu, za jej choreografię uzyskał doskonałe recenzje w miejscowej prasie, Od 31 VIll 1963 zwolniony z warsz. Opery przez B. Wodiczke wystawił m.in. balety w Operze we Wroclawiu (Joanna d’Arc, 1963, oraz Szach-mat, 1964) i w Operze Śląskiej w Bytomiu (Stańczyk, 1964); opracował też uklad tańcow w Romeo i Julii w warsz. T. Polskim (1963) i nadal wspołpracował z Operetką w Lublinie (sez. 1963/64). Od 1 IX 1964 do końca sez. 1974/75 sprawował kierownictwo baletu w Operze Łódz., potem T. Wielkim w Łodzi; przy teatrze otworzył Studio Baletowe, którym też kierował (1967-72). Przez. pierwsze trzy lata pracował nad wyszkoleniem, rozbudowaniem (z trzydziestu kilku do siedemdziesięciu kilku osób) i ustabilizowaniem zespołu. Przyjęto z uznaniem sceny baletowe w jego choreografi w czterech premierach na otwarcie nowego gmachu T. Wielkiego (19-22 I 1967: Tańce góralskie w Halce,Tańce połowieckie w Kniaziu Igorze, Straszny dwór, Carmen), a inaugurująca baletowe przedstawienia w nowym teatrze prem. Pana Twardowskiego (24 VI 1967) też wypadła efektownie; spektakl ten prezentowano w Lipsku (1968) i w Tibilisi (1969). Podczas jedenastu sez. w Łodzi wystawił 10 baletów pełnospektaklowych i jednoaktowych ( nie licząc baletowych scen w kilkunastu premierach operowych), w tym: Jezioro łabędzie (1968), Romeo i Julia (1969), Harnasie (1970, 1976). Sylfidy (1971), Dafnis Chloe (1972). Z jego inicjatywy, na zamówienie T. Wielkiego u lódz. kompozytora B. Pawlowskiego, powstał balet dla dzieci Królewna Śnieżka i siedmiu krasnoludków (1970), który zyskał bezprzykladne powodzenie. W samej Łodzi, wznawiany, grany był ponad 20 sez.,a B. (wspólautor libretta i autor inscenizacji, reżyserii i choreografii) wystawiał utwór w kraju (m.in. w Gdyni w 1974 z solistami Opery Bałtyckiej i uczniami gdańskiej Szkoły Baletowej na scenie Opery Leśnej w Sopocie dla 15 000 widzów; w Bydgoszczy w 1983; Warszawie w 1984), a także za granicą (np. Wilno 1972, Brno 1973, Skopje 1989). Wraz z Z. Latoszewskim zainicjował w 1968 Łódz. Spotkania Baletowe, które organizowane w rytmie biennale, nabrały charakteru międzynarodowego i przerodziły się w najważniejszy w kraju, i liczący się w świecie, festiwal baletowy. Realizował też w swej choreografi premiery na wielu innych scenach. W kraju były to w Warszawie: w T. Lalek Guliwer (Pan Twardowski, 1968, wznowienie: 1970; prezentowany z sukcesem na międzynarodowym festiwalu baletowym w Wenecji ,,Europa-81″) i w T. Wielkim (wieczór do muzyki Berlioza, Ravela i Debussy’ego: Symfoņia fantastyczna, Bolero, Danse sacrée-Danse profane 1971), a za granicą: w Den Norske Opera w Oslo (Romeo i Julia, październik 1969). W Sofii w Operze Narodowej (praprem.: Joanna papieżyca, 30 I 1969), Londynie (Don Kichot z zespołem London Festival Ballet Trust w London Coliseum dwukrotnie: w 1970 i w 1975, m.in. z udziałem E. Evdokimowej i R. Nurejewa), w Hawanie (Pan Twardowski w 1974 z zespołem Nacional de Danza Moderna de Cuba). Od 1975 do końca sez. 1979/80 sprawował kierownietwo baletu w Centralnym Zespole Artyst Wojska Pol: wcześniej byl tu choreografem widowiska Piekna nasza Polska cala (1964), potem takich, jak: Zagrajcie nam dzisiaj wszystkie srebrne dzwony, Ballada o czterech pancernych, Za naszą i  waszą wolność, Polonia Restituta, rewii Czy pozwoli panna Krysia oraz wielu programów okolicznościowych i występów na Festiwalach Piosenki Żołnierskiej w Kołobrzegu, gdzie wystawil teź balet Płomień Paryża (1980). Po przejściu w 1980 na emeryturę, nie zaprzestał aktywności artystycznej. Wystawil takie balety, jak: Fontanna Bachczyseraju (Skopje. 1981), Romeo i Julia (São Paulo, Brazylia; 1985), widowisko Pieśń ojczysta (z Centralnym Zespołem Artyst. Wojska Pol., 1991). Z okazji prem. Don Kichota w jego choreografii i reżyserii w T. Wielkim w Łodzi (31 V i  1 VI 1986) obchodził jubileusz 45-lecia pracy artystycznej. Bywał jurorem w zagranicznych konkursach tańca klasycznego: w Warnie (Bułgaria 1970, 1974, 1986), Trujillo (Peru 1985; jako przewodniczący jury), w Osace i Tokio (Japonia 1987, 1991). Wielokrotnie współpracował jako choreograf przy krajowych premierach operowych (Bytom, Warszawa), operetkowych (Lublin sez. 1982/83: Bydgoszcz 1982/83 i 1986/87). W t. dramatycznych W Warszawie, np. w T. Współczesnym (Dziady, 1978), w T. Polskim (Ballada łomżyńska, 1978; Celestyna, 1979; Pan Tadeusz, 1981). W swej twórczości choreograficznej był zwolennikiem tradycji, a jego widowiskowe, fabularne balety mialy zawsze wyrazisty pierwiastek teatralnośei i dramatyzmu; zręcznie układał sceny fechtunków. Dużo czerpał z muzyki, a przy tym cechowala go wyobraźnia plastyczna i przestrzenna; dobrze ustawiał sceny zbiorowe. Jako tancerz wyróżniał się „jaskrawą indywidualnością” (T. Wysocka), ,,siłą fizyczną i ferworem” (A.M. Swinarski). Był mistrzem w partnerowaniu. Uważano go za ,,tańczącego aktora”; tworzył postaci bogate psychologicznie i emocjonalnie, potrafil wyposażyć je we ,,wdzięk, liryzm i humor” (Swinarski). Zawsze też nadawał im ,,piętno swego wielkiego talentu”, dodawała Wysocka, która trafnie opisywała jego wybitne role. Był wg niej wspaniałym Faunem, ,,choć o tyle piękniejszym i zgrabniejszym niż Niżyński, przypominał go jednak tą właśnie zwierzęcą, skupioną siłą wyrazu”. Rolę Pietruszki przeprowadził konsekwentnie, ,,z maksymalną dozą dramatycznego wyrazu”, więc ,,zrobił sobie maskę tragiczną, zeszpecił siebie, ale właśnie dzięki temu zrozumiała staje się dla widza cała beznadziejność jego wysiłków”. Gdy kreował Jana Kazimierza w Mazepie, ,,inteligentne, głęboko aktorskie podejście do roli czyni z jego Króla postać, która pozostaje w pamięci. Pewność, swoboda, niewymuszoność, ironia – oto przymioty, którymi konsekwentnie rysuje postać swego bohatera. Ożywia tę postać, nasyca ją silną, mądrze przemyślaną ekspresją. Ma przy tym świetną maskę i wrodzoną elegancję w każdym ruchu” Był Cz. Zastużonym SPATiF-ZASP-u i działaczem tej organizacji, m.in. w sekcji baletu i choreografii.

Źródło : Słownik Biograficzny Teatru Polskiego t.III 1910-2000 A-Ł Warszawa 2017