Burnatowicz Tadeusz

Burnatowicz Tadeusz
Data urodzenia:
1900-02-05 Stanisławów
Data śmierci:
1977-05-04 Kraków

Był synem nauczyciela szkoły handlowej Stanisława B. i Leo­poldyny z domu Muller, mężem najpierw Marii Zygmunt (ślub w czerwcu 1940), później aktorki Stanisławy Karbowskiej, właśc. Anny Stanisławy z domu Durkalec (ślub 29 X 1960). Od 1907 mie­szkał w Krakowie i tam zdał maturę. Potem przez dwa lata studiował architekturę w lwow. Szkole Politechnicznej. Aktorstwa uczył się (przez dwa la­ta) w Szkole Dram. F. Frączkowskiego we Lwowie, którą skończył w 1922. Od września 1922 w T. im. Słowackiego w Krakowie występował w małych rolach, m.in. jako Ksiądz Lwowicz (Dziady); rów­nocześnie uczęszczał do krak. Miejskiej Szkoły Dram. i w czerwcu 1923 brał udział w popisach jej uczniów. Od sez. 1923/24 nadal był w T. im. Słowackiego, z którym związany był całe życie. W 1926 współpracował też z krak. t. marionetek W. Hemzaczka. Latem 1938 (maj-lipiec) brał udział w objeździe Reduty; grał Ciekockiego (Uciekła mi przepióreczka). Podczas okupacji niem. nie wystę­pował; od grudnia 1939 do 18 I 1945 pracował jako urzędnik w krak. Magistracie. Od 1 II 1945 był znowu w zespole T. im. Słowackiego; już 19 II 1945 grał Radostowca (Uciekła mi przepióreczka), w pierwszej powojennej prem. tego teatru. Od sez. 1946/47, po utworzeniu Miejskich T. Dramatycz­nych, grał nie tylko na scenie macierzystej, ale także w Starym Teatrze. Jubileusz czterdziestolecia pracy aktorskiej obchodził 2 XII 1961 w roli Ko­wala (Kowal, pieniądze i gwiazdy). Na emeryturę przeszedł 30 IX 1970. W 1948 wystąpił w filmie Stalowe serca. Zarówno przed, jak i po wojnie, występował często w Teatrze PR. Równolegle z pracą na scenie zajmował się peda­gogiką. Od 1933 prowadził zajęcia praktyczne w Miejskiej Szkole Dram. w Krakowie. Po wojnie był jednym z organizatorów krak. Państw. Szkoły Dram.; w roku akademickim 1946/47 zastępcą J. Osterwy na stanowisku dyr. tej szkoły (bez nominacji), a w 1947 jej wicedyrektorem. Od 1 IX 1950 do 30 VIII 1953 był dyr. PWSA, a od 1 IX 1953 do 30 VIII 1963 jej rektorem (od 1955 pn. PWST); w 1956 otrzymał tytuł prof. zwyczajnego; do 1973 wchodził w skład senatu szkoły. W 1946-71 wy­kładał przedmioty: gra aktorska i praca z aktorem. Reżyserował studenckie spektakle dyplomowe: Jak wam się podoba (1956), Sędziowie (1958, 1969), Świętoszek (1960), Głupi Jakub i Nie igra się z miłością (1963), Spazmy modne (1966). W T. im. Słowackiego wyreżyserował tylko jedną sztukę – Inżynier Saba (1950). Położył duże zasługi jako wieloletni pedagog i kierownik krak. PWST. ,,Jako nauczyciel kładł nacisk na samodzielne doskonalenie warsztatu przyszłych aktorów poświęcając szczegól­nie dużo uwagi komponowaniu przez nich etiud aktorskich” (M. Kucia). W pierwszych 1. powojen­nych w krak. ASP studiował pod kier. E. Eibischa malarstwo, które odtąd stało się jego pasją. Był członkiem zasłużonym SPATiF-ZASP. Był aktorem znanym i lubianym w Krakowie. Miał b. dobre warunki sceniczne. Urodziwy, „wysoki, postawny, o masywnej budowie i doniosłym, silnym głosie” (A. Tarn), był aktorem „nie tylko uzdolnionym, ale wszechstronnie użytecznym” (B. Dą­browski). W jego twórczości można wyodrębnić trzy okresy. Do roku 1939 grał dużo ról b. różno­rodnych, doskonalił swój warsztat aktorski pod kier. wybitnych reżyserów – J.Osterwy, T. Trzcińskiego, Z. Nowakowskiego. Występował w komediach A. Fredry, m.in. jako Wiktor (Pan Jowialski, 1925, 1933), Lubomir (Pan Geldhab, 1931), w dramatach S. Wyspiańskiego, m.in. jako: Wojtek (Wesele, wie­lokrotnie od 1923), Anioł Czarny (Akropolis, 1926), Jasiek (Wesele, 1932), Ares (Noc listopadowa, 1935), Rycerz Stanisław (Bolesław Śmiały, 1937); grał tak­że: Widmo i Księdza Lwowicza (Dziady, 1924), Bardosa (Krakowiacy i Górale, 1928), Felka (U mety, 1932), Obywatela Juhasa (Gałązka rozmarynu, 1937), Kostryna (Balladyna, 1938), Jaśka (Zacza­rowane koło, 1938). Często występował w repertu­arze współczesnym. Grane w tym okresie role od­znaczały się bezpośredniością, naturalnością i tempe­ramentem; wg S. Marczaka-Oborskiego (Teatr 1918-39) „najchętniej grywał ludzi prostodusznych i szcze­rych, albo rycersko szlachetnych”, a jego postacie „znamionowała pewna szorstkość, pokrywająca wra­żliwość, albo specyficzny męski wdzięk”. O jego aktorstwie z okresu po II wojnie świat. M. Kucia pisał: „łączy on w swej pracy aktorskiej najcen­niejsze doświadczenia międzywojennej i współczes­nej praktyki teatralnej. Kreowane postacie określa zawsze w sposób realistyczny, wzbogacając je umie­jętnie we własne doświadczenia i doznania”. W okresie 1945-55 grał dużo, także w sztukach socre­alistycznych, próbując stworzyć, ze zmiennym po­wodzeniem, model nowego bohatera. I choć T. Kwiat­kowski pisał: „Emploi aktorskie Burnatowicza nie jest szerokie, swoją postawą, intonacjami głosowy­mi, używanymi przez niego prostymi środkami wy­razu, nie może on zagrać roli o dużej skali psy­chologicznej”, to przyznawał, że „jest aktorem pro­stego człowieka niezawodnym i sumiennym”. S. Mar­czak-Oborski (Życie teatr. 1944-64) zwracał uwagę, że B. umiał wydobyć „przejmujące akcenty w prze­życiach tak zwanych szarych ludzi”, np. jako Andrzej Prozorow (Trzy siostry, 1949), Ojciec (Wczoraj i przedwczoraj, 1950) i Le Doux (Pociąg do Marsylii, 1952). Inne najważniejsze role z tych lat: Kirkor (Balladyna), Wielorzecki (Dziewczyna z lasu) i Sa­fonow (Rosjanie) – 1945, Nił (Mieszczanie, 1946), Jan Saba (Inżynier Saba, 1949, 1950), Groznoj (Lu­bow Jarowaja, 1949), Rosłyj (Piąta symfonia, 1952), Jan Korbut (Dom na Twardej, 1955). W drugiej poł. lat pięćdziesiątych i w 1. sześćdziesiątych grał rzadko, często były to doskonale opracowane role postaci epizodycznych; do ważnych i ciekawych na­leżały: Kreon (Antygona J. Anouilha na scenie Sta­rego T., 1957) i Max (Powrót do domu, 1967). Zarzucano mu w tym czasie aktorstwo chłodne i staroświeckie. O jego jubileuszowej roli Kowala w 1961 T. Kudliński pisał: „Był to przykład aktorstwa (jednolitego zresztą w całym zespole) bardzo zamie­rzchłego, którego nieprzemijającą wartością pozosta­nie dokładność wysławiania, charakterystyki typu oraz jednoznacznej gestyki i gry”. Ostatnią jego rolą była tyt. w Złotej Czaszce (prem. 9 X 1969).

Źródło: Słownik Biograficzny Teatru Polskiego 1900-1980 t.II, PWN Warszawa 1994


Źródła:
1)

Był synem nauczyciela szkoły handlowej Stanisława B. i Leo­poldyny z domu Muller, mężem najpierw Marii Zygmunt (ślub w czerwcu 1940), później aktorki Stanisławy Karbowskiej, właśc. Anny Stanisławy z domu Durkalec (ślub 29 X 1960). Od 1907 mie­szkał w Krakowie i tam zdał maturę. Potem przez dwa lata studiował architekturę w lwow. Szkole Politechnicznej. Aktorstwa uczył się (przez dwa la­ta) w Szkole Dram. F. Frączkowskiego we Lwowie, którą skończył w 1922. Od września 1922 w T. im. Słowackiego w Krakowie występował w małych rolach, m.in. jako Ksiądz Lwowicz (Dziady); rów­nocześnie uczęszczał do krak. Miejskiej Szkoły Dram. i w czerwcu 1923 brał udział w popisach jej uczniów. Od sez. 1923/24 nadal był w T. im. Słowackiego, z którym związany był całe życie. W 1926 współpracował też z krak. t. marionetek W. Hemzaczka. Latem 1938 (maj-lipiec) brał udział w objeździe Reduty; grał Ciekockiego (Uciekła mi przepióreczka). Podczas okupacji niem. nie wystę­pował; od grudnia 1939 do 18 I 1945 pracował jako urzędnik w krak. Magistracie. Od 1 II 1945 był znowu w zespole T. im. Słowackiego; już 19 II 1945 grał Radostowca (Uciekła mi przepióreczka), w pierwszej powojennej prem. tego teatru. Od sez. 1946/47, po utworzeniu Miejskich T. Dramatycz­nych, grał nie tylko na scenie macierzystej, ale także w Starym Teatrze. Jubileusz czterdziestolecia pracy aktorskiej obchodził 2 XII 1961 w roli Ko­wala (Kowal, pieniądze i gwiazdy). Na emeryturę przeszedł 30 IX 1970. W 1948 wystąpił w filmie Stalowe serca. Zarówno przed, jak i po wojnie, występował często w Teatrze PR. Równolegle z pracą na scenie zajmował się peda­gogiką. Od 1933 prowadził zajęcia praktyczne w Miejskiej Szkole Dram. w Krakowie. Po wojnie był jednym z organizatorów krak. Państw. Szkoły Dram.; w roku akademickim 1946/47 zastępcą J. Osterwy na stanowisku dyr. tej szkoły (bez nominacji), a w 1947 jej wicedyrektorem. Od 1 IX 1950 do 30 VIII 1953 był dyr. PWSA, a od 1 IX 1953 do 30 VIII 1963 jej rektorem (od 1955 pn. PWST); w 1956 otrzymał tytuł prof. zwyczajnego; do 1973 wchodził w skład senatu szkoły. W 1946-71 wy­kładał przedmioty: gra aktorska i praca z aktorem. Reżyserował studenckie spektakle dyplomowe: Jak wam się podoba (1956), Sędziowie (1958, 1969), Świętoszek (1960), Głupi Jakub i Nie igra się z miłością (1963), Spazmy modne (1966). W T. im. Słowackiego wyreżyserował tylko jedną sztukę – Inżynier Saba (1950). Położył duże zasługi jako wieloletni pedagog i kierownik krak. PWST. ,,Jako nauczyciel kładł nacisk na samodzielne doskonalenie warsztatu przyszłych aktorów poświęcając szczegól­nie dużo uwagi komponowaniu przez nich etiud aktorskich” (M. Kucia). W pierwszych 1. powojen­nych w krak. ASP studiował pod kier. E. Eibischa malarstwo, które odtąd stało się jego pasją. Był członkiem zasłużonym SPATiF-ZASP. Był aktorem znanym i lubianym w Krakowie. Miał b. dobre warunki sceniczne. Urodziwy, „wysoki, postawny, o masywnej budowie i doniosłym, silnym głosie” (A. Tarn), był aktorem „nie tylko uzdolnionym, ale wszechstronnie użytecznym” (B. Dą­browski). W jego twórczości można wyodrębnić trzy okresy. Do roku 1939 grał dużo ról b. różno­rodnych, doskonalił swój warsztat aktorski pod kier. wybitnych reżyserów – J.Osterwy, T. Trzcińskiego, Z. Nowakowskiego. Występował w komediach A. Fredry, m.in. jako Wiktor (Pan Jowialski, 1925, 1933), Lubomir (Pan Geldhab, 1931), w dramatach S. Wyspiańskiego, m.in. jako: Wojtek (Wesele, wie­lokrotnie od 1923), Anioł Czarny (Akropolis, 1926), Jasiek (Wesele, 1932), Ares (Noc listopadowa, 1935), Rycerz Stanisław (Bolesław Śmiały, 1937); grał tak­że: Widmo i Księdza Lwowicza (Dziady, 1924), Bardosa (Krakowiacy i Górale, 1928), Felka (U mety, 1932), Obywatela Juhasa (Gałązka rozmarynu, 1937), Kostryna (Balladyna, 1938), Jaśka (Zacza­rowane koło, 1938). Często występował w repertu­arze współczesnym. Grane w tym okresie role od­znaczały się bezpośredniością, naturalnością i tempe­ramentem; wg S. Marczaka-Oborskiego (Teatr 1918-39) „najchętniej grywał ludzi prostodusznych i szcze­rych, albo rycersko szlachetnych”, a jego postacie „znamionowała pewna szorstkość, pokrywająca wra­żliwość, albo specyficzny męski wdzięk”. O jego aktorstwie z okresu po II wojnie świat. M. Kucia pisał: „łączy on w swej pracy aktorskiej najcen­niejsze doświadczenia międzywojennej i współczes­nej praktyki teatralnej. Kreowane postacie określa zawsze w sposób realistyczny, wzbogacając je umie­jętnie we własne doświadczenia i doznania”. W okresie 1945-55 grał dużo, także w sztukach socre­alistycznych, próbując stworzyć, ze zmiennym po­wodzeniem, model nowego bohatera. I choć T. Kwiat­kowski pisał: „Emploi aktorskie Burnatowicza nie jest szerokie, swoją postawą, intonacjami głosowy­mi, używanymi przez niego prostymi środkami wy­razu, nie może on zagrać roli o dużej skali psy­chologicznej”, to przyznawał, że „jest aktorem pro­stego człowieka niezawodnym i sumiennym”. S. Mar­czak-Oborski (Życie teatr. 1944-64) zwracał uwagę, że B. umiał wydobyć „przejmujące akcenty w prze­życiach tak zwanych szarych ludzi”, np. jako Andrzej Prozorow (Trzy siostry, 1949), Ojciec (Wczoraj i przedwczoraj, 1950) i Le Doux (Pociąg do Marsylii, 1952). Inne najważniejsze role z tych lat: Kirkor (Balladyna), Wielorzecki (Dziewczyna z lasu) i Sa­fonow (Rosjanie) – 1945, Nił (Mieszczanie, 1946), Jan Saba (Inżynier Saba, 1949, 1950), Groznoj (Lu­bow Jarowaja, 1949), Rosłyj (Piąta symfonia, 1952), Jan Korbut (Dom na Twardej, 1955). W drugiej poł. lat pięćdziesiątych i w 1. sześćdziesiątych grał rzadko, często były to doskonale opracowane role postaci epizodycznych; do ważnych i ciekawych na­leżały: Kreon (Antygona J. Anouilha na scenie Sta­rego T., 1957) i Max (Powrót do domu, 1967). Zarzucano mu w tym czasie aktorstwo chłodne i staroświeckie. O jego jubileuszowej roli Kowala w 1961 T. Kudliński pisał: „Był to przykład aktorstwa (jednolitego zresztą w całym zespole) bardzo zamie­rzchłego, którego nieprzemijającą wartością pozosta­nie dokładność wysławiania, charakterystyki typu oraz jednoznacznej gestyki i gry”. Ostatnią jego rolą była tyt. w Złotej Czaszce (prem. 9 X 1969).

Źródło: Słownik Biograficzny Teatru Polskiego 1900-1980 t.II, PWN Warszawa 1994

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *