aktor, reżyser;

Właściwie Ludwik Latajner pseud. Kiwdul Talajner, także L. Latajner-Lawiński, pseud. Kiwdul Talajner. Był synem Emila Latajnera, dentysty, i Anny z Lewinów, mężem Anieli z Handzlików (ślub 16 I 1916). Po ukończeniu gimn. studiował prawo w Akademii Lwow., był też słuchaczem aka­demii handlowej w Wiedniu. Do zawodu aktorskie­go przygotowywał się pod kier. R. Żelazowskiego we Lwowie. Sporadycznie występował, np. w 1909 i 1910 brał udział w imprezach kabaretowych orga­nizowanych przez lwow. Koło Literacko-Artystyczne. W 1911 był współzałożycielem (z W. Kalicińskim) lwow. kabaretu lit. Złoty Ul, z którym we wrześniu t.r. wyjechał na występy do Krakowa. Jeszcze w tym r. zadebiutował w T. Miejskim we Lwowie w roli Pagatowicza (Grube ryby), ponadto recytował teksty w t. kukiełek pn. Lwowskie Ma­rionetki. Od stycznia do kwietnia 1912 uczestniczył w objeździe tego t. po Galicji, w marcu występował z nim m.in. w Krakowie. Używał w tym okresie najczęściej podwójnego nazwiska Latajner-Lawiń­ski. W trakcie sez. 1912/13 grał gościnnie w T. Nowości w Krakowie (jako Kiwdul Talajner). W 1913 wyjechał do Warszawy i występował w t. Warszawskie Miniatury i t. na Dynasach, w czerwcu 1914 z łódz. zespołem t. Bi-Ba-Bo w sali Nowości w Krakowie, po czym wrócił do Lwowa. Do końca sez. 1918/19 występował w T. Miejskim, przede wszystkim w zespole operetki, ale grał wtedy także role dram. m.in. Brabancja (Otello), Lewandowicza (Tresowane dusze), Kalenickiego (Karykatury). Po 1915 występował też w lwow. t. Casino de Paris. Brał udział w sporadycznych przedsięwzięciach marionetkarzy, m.in. w grudniu 1916 w sali Tow. Muz. recytował teksty szopki „Marionetki wojenne”, a we wrześniu 1917 wspólnie z Z. Kurczyńskim wystawił Marionetki pokojowe. W czerwcu 1917 z zespołem lwow. operetki odwiedził Rzeszów; w sez. 1917/18 z zespołem aktorów lwow. pod kier. H. Cudnowskiego występował m.in. w Stryju, Prze­myślu, Samborze, Drohobyczu, Borysławiu. W lu­tym i czerwcu 1919 jako „artysta operetki lwo­wskiej i piosenkarz charakterystyczny” występował w warsz. t. Miraż. W 1919-21 grał i reżyserował w T. Nowości w Krakowie. W prasie krak., m.in. w „Ilustrowanym Przeglądzie Teatralnym” zamie­szczał artykuły z dziedziny t. muzycznego. Na sez. 1921/22 został zaangażowany do warsz. operetki Nowości. Używał odtąd wyłącznie pseud. Lawiński. W sierpniu 1922 występował gościnnie w krak. kabarecie przy ul. Krupniczej, pod kier. Z. Woyciechowskiego. Wkrótce stał się jednym z najpo­pularniejszych aktorów rewiowych i kabaretowych Warszawy: był autorem tekstów i monologów, akto­rem i reżyserem T. Nowości (do 1923, a okreso­wo także członkiem komitetu artystyczno-administracyjnego tego teatru), Qui Pro Quo (1922-25, 1928-32), Stańczyk (1922-23), Perskie Oko (1925-27), T. Niewiarowskiej (1926), Hollywood (1929), Banda (1931-32) i po połączeniu tejże w sez. 1932/33 z t. szyfmanowskimi. Ponadto występował w t. Femina, Rex (1933), Wielka Rewia (1934-35, tu 24 III 1935 obchodził dwudziestopięciolecie pracy artyst.), w restauracji Polonia (1934), t. Cyrulik Warszawski (1935-39), Hollywood (1936), T. 13 Rzędów (sez. 1936/37), w restauracji Ziemiańska (1936), t. Figaro (1939). Z zespołami warsz. t. rewiowych wyjeżdżał wielokrotnie na występy gościnne, m.in. do Przemyśla (1924), Stanisławo­wa (1924, 1939), Radomia (1924, 1932), Krakowa (1925), Kalisza (1926), Lwowa (1928, 1929), Cie­szyna (1931), Kielc (1932, 1938, 1939), Płocka (1938), Zakopanego (1938). Występował w filmach, np. Uśmiech losu, Ziemia obiecana (1927), Romans panny Opolskiej (1928), Sto metrów miłości (1932), Antek policmajster (1935). Był współzałożycielem (z W. Jastrzębcem i S. Nawrotem, 1925) szkoły dla artystów operetki i estrady, koncesjonowanej przez Departament Sztuki Min. Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego.
W 1940 znalazł się we Lwowie w zespole T. Mi­niatur, pod kier. K. Toma, z którym w lecie odbył tournee po wielu miastach ZSRR (m.in. Charków, Kijów, Baku, Tuła, Moskwa, Murmańsk); na sez. zimowy 1940/41 wrócił do lwow. siedziby tego teatru, by wiosną 1941 udać się z nim w kolejną podróż artystyczną. Wybuch wojny niemiecko-radzieckiej zastał go w Kujbyszewie, skąd skierowano zespół do Azji Środkowej, m.in. do Taszkientu. Od jesieni 1941 występował w zespołach teatr, przy Armii Pol. w ZSRR, m.in. w Czołówce Teatralnej Ref-Rena (F. Konarskiego), z którą w kwietniu 1942 przybył do Persji. Następnie był w zespołach teatr. działających przy 2 Korpusie Pol. na Bliskim Wschodzie (Irak, Syria, Palestyna) i w Egipcie, przede wszystkim w zespołach rewiowych (brał również udział w reprezentacyjnych programach „Polish Parade” – Polskiej Parady), a potem także w zespole T. Dramatycznego 2 Korpusu, z którym przybył do Włoch. W zespole tego teatru obchodził w 1944 w Ankonie trzydziestopięciolecie pracy artyst., grając Don Pedra Aragońskiego (Wiele hałasu o nic). Występował też w widowisku Wesele na Górnym Śląsku. W 1946 po przybyciu zespołu do Anglii zamieszkał w Londynie. Występował na kon­certach ZASP-u (1948, 1949), śpiewał piosenki w pol. klubach (np. z E. Gistedt, Z. Terne w 1952), grał role cudzoziemców w kilku filmach angiel­skich. W 1. pięćdziesiątych występował w T. Pol­skim ZASP-u, m.in. jako Piotr Zrzęda (Zrzędność i przekora), Władysław Mącki senior (Żołnierz kró­lowej Madagaskaru), Adam Poniński (Rejtan). W związku z jego pięćdziesięcioleciem pracy L. Kielanowski wyreżyserował na tej scenie sztukę Mama przyjechała (prem. 9 X 1959), napisaną specjalnie na tę okazję przez jubilata, który zagrał Prezesa Libańskiego. Ostatni raz wystąpił w 1968 w roli Feldmarszałka (Gałązka rozmarynu). W 1969 odbył się w Londynie jubileusz sześćdziesięciolecia jego działalności artystycznej. „Dobroduszny”, „wielki, tęgi, nieco brzuchaty” (H. Małkowski), był „świet­nym aktorem kabaretowym, komikiem, specjalistą od szmoncesowych skeczów i piosenek o Rapaporcie” (W. Mirecki). „Doskonały komik, monologista i piosenkarz”, także „świetnie prowadził konferan­sjerkę” (L. Sempoliński). „Potrafił olśnić wyso­ką klasą gry, błyskotliwą inteligencją” – dodawał H. Małkowski. Był ogromnie popularny i lubiany, zarówno przez publiczność, jak i kolegów. „Lubi­liśmy wszyscy pana Ludwika za pogodę ducha, dowcip, koleżeńską życzliwość” – wspominał W. Mirecki. U szczytu powodzenia obsadzany niekiedy w rolach operetkowych, nie potafił pozbyć się ma­niery i występy te kończyły się niepowodzeniem, np. w roli Franka, dyrektora więzienia w Zemście nietoperza (T. Polski, 1932) „był bardzo smutny i z najwyższym wysiłkiem starał się nie wpaść w ton skeczów żydowskich, w których jest mistrzem nieporównanym” (A. Słonimski). Również L. Sempoliński uważał tę rolę za pomyłkę obsadową i przyznał, że L. występował „wprawdzie w ope­retkach, ale dzięki kabaretowi odbiegł bardzo od stylu operetkowego i potraktował Franka raczej szmoncesowo”. Grał też m.in. Barona Rajgera (Bia­ły mazur), Konsula (Fric-Frac, czyli Sprzedajemy Warszawę).
Jako reżyser przygotował wiele insc. operetkowych, np. Kuzynek z Honolulu (z L. Schillerem), Krysię leśniczankę, Księżniczkę czardasza, Królową tanga, Gwiazdę filmu (z własną scenografią i choreogra­fią). Na łamach „Sceny Polskiej” pisał m.in.: „No­woczesny reżyser operetkowy musi w inscenizacji pójść po linii widowiska rewiowego, zerwać z szab­lonem, zerwać z ruchami i gestami przedpotopo­wych amantów”.
Pracę artyst. łączył z działalnością dziennikarską i lit. w prasie pol. w Anglii, Ameryce, Francji. Ogła­szał artykuły na tematy teatralne. Był autorem wspomnień teatr. Kupiłem”(Londyn 1958; fragm. w „Szpilkach” 1984) oraz Aczkolwiek (Londyn 1962). W 1965 otrzymał tytuł członka zasłużonego ZASP-u.

Źródło: Słownik Biograficzny Teatru Polskiego 1900-1980 t.II, PWN Warszawa 1994