Stojowska Ewa

Stojowska Ewa
Data urodzenia:
1908-12-24 Tarnów
Data śmierci:
1996-01-11 Kraków

aktorka, reżyserka;

Właściwie Krystyna Ewa Pryzińska, zamężna Budzyńska. Była córką nauczyciela gimn. Jana Pryzińskiego i Heleny Baum; żoną Wiktora Budzyńskiego (ślub 26 XII 1931 we Lwowie, rozwód w 1946 w Krakowie); matką Janusza Budzyńskiego (właśc. Jana Wiktora Radosława Budzyńskiego) – dziennikarza i artysty estradowego (1933-1990). Szkołę powszechną (właśc. Jana Wiktora Radosława Budzyńskiego)ukończyła w Zakopanem. Potem z rodziną przeniosła się do Krakowa, a nast. do Lwowa, gdzie w 1926 zdała maturę w Gimn. im. Królowej Jadwigi. W 1928-31 występowała w t. studenckim Nasze Oczko. który założył i prowadził we Lwowie W. Budzyński. W 1932 zaangażowała sie do lwow. rozgłośni Pol. Radia i brała udział w audycjach literacko-muzycznych. Była w pierwszym zespole ,,Wesołej Lwowskiej Fali” (cotygodniowej audycji pocz. nadawanej jako ,, Wesoła Niedziela”). Później występowała z tym zespołem także poza radiowym studiem, na estradach w różnych miastach Polski. W 1935 zdała eksternistyczny egzamin aktorski ZASP-u. Na scenie zaw. debiutowała jako Krystyna Pryzińska 6 XI 1936 w T. Wielkim we Lwowie w roli Miss Violet w komedii muz. Kawiarenka i w sez. 1936/37 występowała tu w T. Miejskich. Potem przyjechała do Warszawy, gdzie od czerwca 1938 do końca czerwca 1939 była w zespole T. Malickiej. Używała już wtedy nazwiska Stojowska i imienia Ewa. Występowała w rolach amantek i subretek w komediach, też muzycznych np. jako Żermena (Na fali eteru), w Odrobinie miłości, jako Lola (Trafika pani generałowej), Alinka (Japoński rower),  W perfumerii, Po prostu człowiek, Zakochanej, Julia kupuje sobie dziecko. Tuż przed wybuchem wojny (od 8 VII 1939) grała w farsie Zgorszenie publiczne w T. Letnim, w którego zespole miała pozostać na sez. 1939/40. W czasie okupacji niem. w Warszawie związała się z Romanem Niewiarowiczem, a od 1941 była jego łączniczką (pseud. ,,Alina”) w komórce kontrwywiadu ZWZ AK; przenosiła broń, meldunki, prasę i dokumenty konspiracyjne. W swoim mieszkaniu ukrywała Żydów, którzy wydostali się z getta. Od września 1940 występowała w jawnych t. warszawskich (Komedia, Nowości, Maska), często w sztukach w reż. Niewiarowicza, np. Znajda (jako Krysia), Prokurator Hallers, Małżeństwo, Moralność pani Dulskiej (Mela), Trafika pani generałowej (Mizzi). Występy te były zapewne tzw. kamuflażem ochronnym dla jej działalności konspiracyjnej. Aresztowana została 17 V 1943 wraz z całą grupą, wskutek denuncjacji jednego z konfidentów gestapo. Przeszła ciężkie śledztwo na Pawiaku, potem była więziona na ul. Łąckiego we Lwowie i na Montelupich w Krakowie, skąd wywieziono ją do obozu koncentracyjnego Auschwitz, a stamtąd po kilku miesiącach, do obozu w Bergen-Belsen, gdzie doczekała wyzwolenia 15 IV 1945. Od lata 1945 była w zespole Cyrulika Warsz., który 28 VI założył w Belgii F. Járosy. Wystąpiła w dwóch prem.: 28 IX 1945 w Brukseli w Póki my żyjemy! i 31 XII w 1945 w Meppen w Defiladzie Cyrulika. Z zespołem Járosy’ego występowała w Belgii, Niemczech, Holandii i we Włoszech. W styczniu 1946, na trasie występów w Niemczech, spotkała swego męża, W. Budzyńskiego, z którym nie widziała się od 1939. Podjęli wtedy decyzję o oficjalnym rozwiązaniu małżeństwa, On pozostał na emigracji, ona 13 III 1946 wróciła do Polski. Zamieszkała w Krakowie. Już w grudniu 1945 Komisja Weryfikacyjna ZASP-u w Lingen, po rozpatrzeniu działalności S. w czasie wojny, uwolniła ją od wszelkich zarzutów, a w maju 1946 została też pozytywnie zweryfikowana przez Centralny Sąd Weryfikacyjny ZASP-u drugiej instancji. Po weryfikacji została zaangażowana przez K. Adwentowicza do T. Powszechnego im. Żołnierza Pol. w Krakowie, gdzie zagrała Gwen (Dzień bez kłamstwa, prem. 21 V 1946). Od początku sez. 1946/47 występowała na scenach T. im. Słowackiego i Starego, do 1949 w Miejskich, a potem w Państw. T. Dramatycznych. Po rozdzieleníu scen, od 1954 była stale w zespole T. im. Słowackiego, najpierw do końca sez. 1971/72, tj. do przejścia na emeryturę, a od 1972/73 do końca 1987/88 związana stałą współpracą. Ładna, utalentowana, pełna temperamentu, muzykalna, była w Krakowie aktorką znaną i lubianą, szczególnie w rolach komediowych. Na scenach krak. zagrała w ciągu tych 40. lat wiele ról, były to takie, jak w 1947: Janina Żelska (Dom otwarty), Maria Wereszczakówna (Promieniści), Eliza Zanotti (Twarz i maska) i Anna (Słomkowy kapelusz); w 1948: Żaneta (Cement), Grace Simpson (Wyspa pokoju), Kamilla (Romans z wodewilu) i Ruth (Seans); a później np.: Diana (Faryzeusze i grzesznik, 1950), Alina (Ciotunia, 1951), Elżbieta (Jegor Bułyczow i inni, 1953), Sędzina (W małym domku, 1955), Laura (Dwa teatry, 1957), Stryjna Kręgosławska (Popas króla jegomości, 1958), Lady Anna (Elżbieta, królowa Anglii, 1962), Pani Campilli (Urząd, 1964), Dziennikarka (W czepku urodzona, 1967), Wdowa (Rzecz listopadowa, 1968), Matka (Panna Rosita, 1970), Cesarzowa Matka (Turandot, czyli Kongres wybielaczy, 1974), Postać z Chóru (Trojanki J.P. Sartre’a wg Eurypidesa, 1983). Od pocz. lat 50. często była asystentką reżysera i w 1952 w T. Ziemi Opolskiej w jej reż. wystawiono Pociąg do Marsylii. Prawa reżyserowania oraz angażowania się na etat reżysera udzielono jej 13 X 1956, a 3 XII 1962 zdała eksternistyczny egzamin reżyserski. W T. im. Słowackiego reżyserowała: Trzeba się zdecydować i Kaprys (1956), Pannę Maliczewską (1959), Czajkę (wspólnie z R. Niewiarowiczem, 1960), Kuglarzy (1960), Spisek Matyldy (1962), Kłamczuchę (1965). Reżyserowała także w Tarnowie Spisek Matyldy (1962) i Niemców (1967), a w krak.T. Rozmaitości Manekin z teatru Arena (1964). Występowała w spektaklach Teatru TV, zagrała epizodyczną rolę w filmie Zagubione uczucia (1957). W 1970-72 pracowała w Technikum Ogrodniczym w Krakowie jako instruktorka recytatorsko-teatralnego zespołu świetlicowego, a w 1972-73 prowadziła Estradę Poetycką przy Zakładowym DK im. Lenina w Nowej Hucie.

Źródło : Słownik Biograficzny Teatru Polskiego t.III 1910-2000 M-Ż Warszawa 2016


Źródła:
1)

aktorka, reżyserka;

Właściwie Krystyna Ewa Pryzińska, zamężna Budzyńska. Była córką nauczyciela gimn. Jana Pryzińskiego i Heleny Baum; żoną Wiktora Budzyńskiego (ślub 26 XII 1931 we Lwowie, rozwód w 1946 w Krakowie); matką Janusza Budzyńskiego (właśc. Jana Wiktora Radosława Budzyńskiego) – dziennikarza i artysty estradowego (1933-1990). Szkołę powszechną (właśc. Jana Wiktora Radosława Budzyńskiego)ukończyła w Zakopanem. Potem z rodziną przeniosła się do Krakowa, a nast. do Lwowa, gdzie w 1926 zdała maturę w Gimn. im. Królowej Jadwigi. W 1928-31 występowała w t. studenckim Nasze Oczko. który założył i prowadził we Lwowie W. Budzyński. W 1932 zaangażowała sie do lwow. rozgłośni Pol. Radia i brała udział w audycjach literacko-muzycznych. Była w pierwszym zespole ,,Wesołej Lwowskiej Fali” (cotygodniowej audycji pocz. nadawanej jako ,, Wesoła Niedziela”). Później występowała z tym zespołem także poza radiowym studiem, na estradach w różnych miastach Polski. W 1935 zdała eksternistyczny egzamin aktorski ZASP-u. Na scenie zaw. debiutowała jako Krystyna Pryzińska 6 XI 1936 w T. Wielkim we Lwowie w roli Miss Violet w komedii muz. Kawiarenka i w sez. 1936/37 występowała tu w T. Miejskich. Potem przyjechała do Warszawy, gdzie od czerwca 1938 do końca czerwca 1939 była w zespole T. Malickiej. Używała już wtedy nazwiska Stojowska i imienia Ewa. Występowała w rolach amantek i subretek w komediach, też muzycznych np. jako Żermena (Na fali eteru), w Odrobinie miłości, jako Lola (Trafika pani generałowej), Alinka (Japoński rower),  W perfumerii, Po prostu człowiek, Zakochanej, Julia kupuje sobie dziecko. Tuż przed wybuchem wojny (od 8 VII 1939) grała w farsie Zgorszenie publiczne w T. Letnim, w którego zespole miała pozostać na sez. 1939/40. W czasie okupacji niem. w Warszawie związała się z Romanem Niewiarowiczem, a od 1941 była jego łączniczką (pseud. ,,Alina”) w komórce kontrwywiadu ZWZ AK; przenosiła broń, meldunki, prasę i dokumenty konspiracyjne. W swoim mieszkaniu ukrywała Żydów, którzy wydostali się z getta. Od września 1940 występowała w jawnych t. warszawskich (Komedia, Nowości, Maska), często w sztukach w reż. Niewiarowicza, np. Znajda (jako Krysia), Prokurator Hallers, Małżeństwo, Moralność pani Dulskiej (Mela), Trafika pani generałowej (Mizzi). Występy te były zapewne tzw. kamuflażem ochronnym dla jej działalności konspiracyjnej. Aresztowana została 17 V 1943 wraz z całą grupą, wskutek denuncjacji jednego z konfidentów gestapo. Przeszła ciężkie śledztwo na Pawiaku, potem była więziona na ul. Łąckiego we Lwowie i na Montelupich w Krakowie, skąd wywieziono ją do obozu koncentracyjnego Auschwitz, a stamtąd po kilku miesiącach, do obozu w Bergen-Belsen, gdzie doczekała wyzwolenia 15 IV 1945. Od lata 1945 była w zespole Cyrulika Warsz., który 28 VI założył w Belgii F. Járosy. Wystąpiła w dwóch prem.: 28 IX 1945 w Brukseli w Póki my żyjemy! i 31 XII w 1945 w Meppen w Defiladzie Cyrulika. Z zespołem Járosy’ego występowała w Belgii, Niemczech, Holandii i we Włoszech. W styczniu 1946, na trasie występów w Niemczech, spotkała swego męża, W. Budzyńskiego, z którym nie widziała się od 1939. Podjęli wtedy decyzję o oficjalnym rozwiązaniu małżeństwa, On pozostał na emigracji, ona 13 III 1946 wróciła do Polski. Zamieszkała w Krakowie. Już w grudniu 1945 Komisja Weryfikacyjna ZASP-u w Lingen, po rozpatrzeniu działalności S. w czasie wojny, uwolniła ją od wszelkich zarzutów, a w maju 1946 została też pozytywnie zweryfikowana przez Centralny Sąd Weryfikacyjny ZASP-u drugiej instancji. Po weryfikacji została zaangażowana przez K. Adwentowicza do T. Powszechnego im. Żołnierza Pol. w Krakowie, gdzie zagrała Gwen (Dzień bez kłamstwa, prem. 21 V 1946). Od początku sez. 1946/47 występowała na scenach T. im. Słowackiego i Starego, do 1949 w Miejskich, a potem w Państw. T. Dramatycznych. Po rozdzieleníu scen, od 1954 była stale w zespole T. im. Słowackiego, najpierw do końca sez. 1971/72, tj. do przejścia na emeryturę, a od 1972/73 do końca 1987/88 związana stałą współpracą. Ładna, utalentowana, pełna temperamentu, muzykalna, była w Krakowie aktorką znaną i lubianą, szczególnie w rolach komediowych. Na scenach krak. zagrała w ciągu tych 40. lat wiele ról, były to takie, jak w 1947: Janina Żelska (Dom otwarty), Maria Wereszczakówna (Promieniści), Eliza Zanotti (Twarz i maska) i Anna (Słomkowy kapelusz); w 1948: Żaneta (Cement), Grace Simpson (Wyspa pokoju), Kamilla (Romans z wodewilu) i Ruth (Seans); a później np.: Diana (Faryzeusze i grzesznik, 1950), Alina (Ciotunia, 1951), Elżbieta (Jegor Bułyczow i inni, 1953), Sędzina (W małym domku, 1955), Laura (Dwa teatry, 1957), Stryjna Kręgosławska (Popas króla jegomości, 1958), Lady Anna (Elżbieta, królowa Anglii, 1962), Pani Campilli (Urząd, 1964), Dziennikarka (W czepku urodzona, 1967), Wdowa (Rzecz listopadowa, 1968), Matka (Panna Rosita, 1970), Cesarzowa Matka (Turandot, czyli Kongres wybielaczy, 1974), Postać z Chóru (Trojanki J.P. Sartre’a wg Eurypidesa, 1983). Od pocz. lat 50. często była asystentką reżysera i w 1952 w T. Ziemi Opolskiej w jej reż. wystawiono Pociąg do Marsylii. Prawa reżyserowania oraz angażowania się na etat reżysera udzielono jej 13 X 1956, a 3 XII 1962 zdała eksternistyczny egzamin reżyserski. W T. im. Słowackiego reżyserowała: Trzeba się zdecydować i Kaprys (1956), Pannę Maliczewską (1959), Czajkę (wspólnie z R. Niewiarowiczem, 1960), Kuglarzy (1960), Spisek Matyldy (1962), Kłamczuchę (1965). Reżyserowała także w Tarnowie Spisek Matyldy (1962) i Niemców (1967), a w krak.T. Rozmaitości Manekin z teatru Arena (1964). Występowała w spektaklach Teatru TV, zagrała epizodyczną rolę w filmie Zagubione uczucia (1957). W 1970-72 pracowała w Technikum Ogrodniczym w Krakowie jako instruktorka recytatorsko-teatralnego zespołu świetlicowego, a w 1972-73 prowadziła Estradę Poetycką przy Zakładowym DK im. Lenina w Nowej Hucie.

Źródło : Słownik Biograficzny Teatru Polskiego t.III 1910-2000 M-Ż Warszawa 2016

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *