Grabowska Zofia

Grabowska Zofia
Data urodzenia:
1899-04-24 Wołogda (Rosja)
Data śmierci:
1990-08-15 Warszawa

aktorka;

Właściwie Zofia Grabowska, zamężna Godlewska. Miejsce i data urodzenia wg Kartoteki mieszkańców Poznania z lat 1870-1930; podawane przez G. są błędne. Była córką Juliana G., lekarza, działacza PPS-u. więźnia Cytadeli, skazanego na zesłanie, i Stefanii z Bobakowskich; żoną aktora Mariana Godlewskiego (ślub 8 VIII 1928 w Wilnie); od czasów Il wojny świat. do końca życia związana była z dziennikarzem Konstantym Wojciechowskim. Aktorstwa uczyła się w Oddziale Dram. przy Konserwatorium Muz. w Warszawie. Debiutowała w Wilnie; w 1921-23 występowała w T. Polskim ,,Lutnia” i już od pocz. zwróciła uwagę prasy oraz podbiła wileńską publiczność. Jej pierwsze role to m.in.: Bronka (Śnieg), Muza (Wyzwolenie), Marysia (Stare miasto), Anna (Tamten). W sez. 1923/24 grała w T. Bagatela w Krakowie, np. Matyldę (Wielki człowiek do małych interesów). Z zespołem tego t. w sierpniu 1924 odwiedziła Przemyśl. W sez. 1924/25 występowała ponownie w Wilnie, gdzie pozostała ,,niezapomniana” (Romer-Ochenkowska) w rolach Żony (Nie-Boska komedia), Córki (Burmistrz Stylmondu) oraz w tyt. Panny Maliczewskiej. Wilno odwiedzała także w sez. letnich 1927 i 1928, grała w trzech sztukach: Dar poranka, Wierna na kochanka, Wino, kobieta i dancing. W 1925-31 była aktorką T. Polskiego w Poznaniu; spodobała się S. Papéemu w roli Reni (W cichym dworze, 1925); w tyt. Beatrix Cenci (1927) zachwycał się jej ,,wymową gestu”, ,,prostotą intonacji” i ,,równo płynącym głosem” W. Noskowski, Koller dodawał, że ,,w niczym nie ustępowała I. Solskiej, w jego też opinii Roksana (Cyrano de Bergerac 1929) nie bardzo do niej pasowała, bo widziano ją jako ,,artystkę na wskroś moderne”, ale ,,wyglądała prześlicznie, starała się, wsparta radami reżysera, wydobyć właściwy styl postaci”. Z sukcesem zagrała ponownie Żonę (Nie-Boska komedia, 1926), ,,ujęła publiczność słodyczą, prostotą, oszczędnością słów”, jej scena obłąkania ,,przejmowała do głębi” (cyt. za S. Skwarczyńską). Uznaniem cieszyły się także inne role G., m.in. Laura (Kordian), Wanda (W małym domku), Anastazja (Idiota), Salome (Uczta Herodiady), Janina (Sublokatorka), Joanna (Noc listopadowa), tyt. Turandot, Żaneta (Wilki w nocy), Laura (Dwaj panowie B.), Hrabina (Spazmy modne), Alice (Ulica). W czerwcu 1930 w t. Morskie Oko występowała gośc. w komedii Codziennie dancing. W sez. 1930/31 należała do zespołu pozn., ale przebywała w Paryżu, gdzie dla wytwórni Paramount Pictures nagrywała pol. wersję filmu Głos serca. W sez. 1931/32 i 1932/33 występowała w T. Miejskim w Łodzi, m.in w tyt. roli w Circe w reż. S. Wysockiej; z zespołem łódz. była na występach w Kaliszu (czerwiec 1932). Latem 1933 występowała w objeździe ze sztuką Milcząca siła (grała rolę Ewy), m.in. 30 IX 1933 w Poznaniu, a od 23 XI 1933 grała tę rolę w Instytucie Reduty w Warszawie. Od sez. 1934/35 do wybuchu Il wojny świat, była aktorką T. Polskiego w Warszawie, grała m.in. Rachelę (Judasz z Kariothu), Kassandrę (Odprawa posłów greckich), Gonerylę (Król Lear) – 1935; Dorotę (Adwokat róże, 1936), Mone Sancię (Cezar i czł owiek, 1937); Lady Inez (Mała Dorrit), Nike spod Cheronei (Noc listopadowa), Idalię (Maskarada – Iwaszkiewicza)- 1938. Występowała też na innych scenach TKKT, np. W 1934 w T. Nowym jako Maria (Igraszki muzyczne). W marcu 1937 w przedstawieniu Warsztatu Teatr, PIST-u grała tyt. role Elektry w dramacie Hofmannsthala. Zagrała w filmach: Jego wielka milosć (1936), Za winy niepopełnione (1938) i Geniusz sceny (1939) o L. Solskim. Lata II wojny świat. i okupacji niem. przeżyła w Warszawie, była m.in. kelnerką w kawiarni ,,U Aktorek” i ,,U Elny Gistedt„. Po wojnie, na pocz. 1945 oraz w sez. 1945/46 występowała w T. Wojska Pol. w Łodzi, m.in. w rolach Elmiry (Świętoszek), Hrabiny (Wesele Figara). W 1946/47 W Miejskich T. Dramatycznych w Warszawie (Rachela w Weselu), w 1947/48 w objeździe grała rolę Klaudyny (Historia dwu serc, u boku A. Żabczyńskiego), w lipcu 1948 w warsz. T. Klasycznym Ruth (Seans). W sez. 1948/49 występowała w Warszawie w T. Rozmaitości jako Podstolina (Zemsta) oraz w Łodzi w T. Kameralnym Domu Żołnierza jako Marta (Gwiazda Stevensona; także w sez. 1949/50 w T. Współczesnym w Warszawie). W tym samym sez. grała też w Ludowym T. Muzycznym np. Madame Contat (Narodziny Figara). Od sez. 1950/51 do końca 1968 była aktorką warsz. T. Powszechnego; jej role to m.in.: Klaudia (Rodzinka, 1952), Mademoiselle Chiffon (Podróż po Warszawie, 1957), Fernanda (Pan milionami, 1960), Eurydyka (Antygona, 1962), Pani Wielosławska (Przedwiośnie, 1964), Wolumnia (Koriolan, 1966), Prezesowa Zasławska (Pan Wokulski, 1967). W sez. 1958/59 występowała gośc. w T. Ziemi Opolskiej w Opolu w roli George Sand (Lato w Nohant) oraz Idalii (Fantazy). Od 1 I 1969 do 31 XII 1975 należała do zespołu T. Narodowego, zagrała epizodyczną role Damy dworu (Święta Joanna, 1969), a potem już, nie występowała. W dniu 1 I 1976 przeszła na emeryturę. Była Czł. Zasłużonym ZASP-u.
W młodości wyróżniała się urodą, miała smukłą sylwetkę, ciemne włosy, duże, zielone, pełne ekspresji oczy. Największe sukcesy odnosiła przed wojną w Poznaniu, gdzie miała opinię dobrej aktorki dram. i była niezwykle popularna. W Karykaturach poznańskich, napisanych w formie szopki i wydanych w 1929 przez twórców pozn. kabaretu ,,Zdziebko”, została wymieniona na pierwszym miejscu wśród najpiękniejszych pozn. aktorek, o których śpiewała kukiełka J. Kollera. Potem w Warszawie należała, zdaniem Marczaka-Oborskiego, do ,,grona amantek mających pełne kwalifikacje do grania dużych ról, przy tym odznaczających się urodą i swoistym <warszawskim sznytem>”. Pisał o niej J. Lorentowicz: ,,Inteligentna i zajmująca stylizatorka ról dramatycznych i pół-charakterystycznych”. Po wojnie pocz. zagrała kilka dużych ról, ale z czasem, zwłaszcza w dużych warsz. zespołach, była obsadzana przeważnie w rolach drugoplanowych, bądź epizodycznych.
Źródło : Słownik Biograficzny Teatru Polskiego t.III 1910-2000 A-Ł Warszawa 2017

Źródła:
1)

aktorka;

Właściwie Zofia Grabowska, zamężna Godlewska. Miejsce i data urodzenia wg Kartoteki mieszkańców Poznania z lat 1870-1930; podawane przez G. są błędne. Była córką Juliana G., lekarza, działacza PPS-u. więźnia Cytadeli, skazanego na zesłanie, i Stefanii z Bobakowskich; żoną aktora Mariana Godlewskiego (ślub 8 VIII 1928 w Wilnie); od czasów Il wojny świat. do końca życia związana była z dziennikarzem Konstantym Wojciechowskim. Aktorstwa uczyła się w Oddziale Dram. przy Konserwatorium Muz. w Warszawie. Debiutowała w Wilnie; w 1921-23 występowała w T. Polskim ,,Lutnia” i już od pocz. zwróciła uwagę prasy oraz podbiła wileńską publiczność. Jej pierwsze role to m.in.: Bronka (Śnieg), Muza (Wyzwolenie), Marysia (Stare miasto), Anna (Tamten). W sez. 1923/24 grała w T. Bagatela w Krakowie, np. Matyldę (Wielki człowiek do małych interesów). Z zespołem tego t. w sierpniu 1924 odwiedziła Przemyśl. W sez. 1924/25 występowała ponownie w Wilnie, gdzie pozostała ,,niezapomniana” (Romer-Ochenkowska) w rolach Żony (Nie-Boska komedia), Córki (Burmistrz Stylmondu) oraz w tyt. Panny Maliczewskiej. Wilno odwiedzała także w sez. letnich 1927 i 1928, grała w trzech sztukach: Dar poranka, Wierna na kochanka, Wino, kobieta i dancing. W 1925-31 była aktorką T. Polskiego w Poznaniu; spodobała się S. Papéemu w roli Reni (W cichym dworze, 1925); w tyt. Beatrix Cenci (1927) zachwycał się jej ,,wymową gestu”, ,,prostotą intonacji” i ,,równo płynącym głosem” W. Noskowski, Koller dodawał, że ,,w niczym nie ustępowała I. Solskiej, w jego też opinii Roksana (Cyrano de Bergerac 1929) nie bardzo do niej pasowała, bo widziano ją jako ,,artystkę na wskroś moderne”, ale ,,wyglądała prześlicznie, starała się, wsparta radami reżysera, wydobyć właściwy styl postaci”. Z sukcesem zagrała ponownie Żonę (Nie-Boska komedia, 1926), ,,ujęła publiczność słodyczą, prostotą, oszczędnością słów”, jej scena obłąkania ,,przejmowała do głębi” (cyt. za S. Skwarczyńską). Uznaniem cieszyły się także inne role G., m.in. Laura (Kordian), Wanda (W małym domku), Anastazja (Idiota), Salome (Uczta Herodiady), Janina (Sublokatorka), Joanna (Noc listopadowa), tyt. Turandot, Żaneta (Wilki w nocy), Laura (Dwaj panowie B.), Hrabina (Spazmy modne), Alice (Ulica). W czerwcu 1930 w t. Morskie Oko występowała gośc. w komedii Codziennie dancing. W sez. 1930/31 należała do zespołu pozn., ale przebywała w Paryżu, gdzie dla wytwórni Paramount Pictures nagrywała pol. wersję filmu Głos serca. W sez. 1931/32 i 1932/33 występowała w T. Miejskim w Łodzi, m.in w tyt. roli w Circe w reż. S. Wysockiej; z zespołem łódz. była na występach w Kaliszu (czerwiec 1932). Latem 1933 występowała w objeździe ze sztuką Milcząca siła (grała rolę Ewy), m.in. 30 IX 1933 w Poznaniu, a od 23 XI 1933 grała tę rolę w Instytucie Reduty w Warszawie. Od sez. 1934/35 do wybuchu Il wojny świat, była aktorką T. Polskiego w Warszawie, grała m.in. Rachelę (Judasz z Kariothu), Kassandrę (Odprawa posłów greckich), Gonerylę (Król Lear) – 1935; Dorotę (Adwokat róże, 1936), Mone Sancię (Cezar i czł owiek, 1937); Lady Inez (Mała Dorrit), Nike spod Cheronei (Noc listopadowa), Idalię (Maskarada – Iwaszkiewicza)- 1938. Występowała też na innych scenach TKKT, np. W 1934 w T. Nowym jako Maria (Igraszki muzyczne). W marcu 1937 w przedstawieniu Warsztatu Teatr, PIST-u grała tyt. role Elektry w dramacie Hofmannsthala. Zagrała w filmach: Jego wielka milosć (1936), Za winy niepopełnione (1938) i Geniusz sceny (1939) o L. Solskim. Lata II wojny świat. i okupacji niem. przeżyła w Warszawie, była m.in. kelnerką w kawiarni ,,U Aktorek” i ,,U Elny Gistedt„. Po wojnie, na pocz. 1945 oraz w sez. 1945/46 występowała w T. Wojska Pol. w Łodzi, m.in. w rolach Elmiry (Świętoszek), Hrabiny (Wesele Figara). W 1946/47 W Miejskich T. Dramatycznych w Warszawie (Rachela w Weselu), w 1947/48 w objeździe grała rolę Klaudyny (Historia dwu serc, u boku A. Żabczyńskiego), w lipcu 1948 w warsz. T. Klasycznym Ruth (Seans). W sez. 1948/49 występowała w Warszawie w T. Rozmaitości jako Podstolina (Zemsta) oraz w Łodzi w T. Kameralnym Domu Żołnierza jako Marta (Gwiazda Stevensona; także w sez. 1949/50 w T. Współczesnym w Warszawie). W tym samym sez. grała też w Ludowym T. Muzycznym np. Madame Contat (Narodziny Figara). Od sez. 1950/51 do końca 1968 była aktorką warsz. T. Powszechnego; jej role to m.in.: Klaudia (Rodzinka, 1952), Mademoiselle Chiffon (Podróż po Warszawie, 1957), Fernanda (Pan milionami, 1960), Eurydyka (Antygona, 1962), Pani Wielosławska (Przedwiośnie, 1964), Wolumnia (Koriolan, 1966), Prezesowa Zasławska (Pan Wokulski, 1967). W sez. 1958/59 występowała gośc. w T. Ziemi Opolskiej w Opolu w roli George Sand (Lato w Nohant) oraz Idalii (Fantazy). Od 1 I 1969 do 31 XII 1975 należała do zespołu T. Narodowego, zagrała epizodyczną role Damy dworu (Święta Joanna, 1969), a potem już, nie występowała. W dniu 1 I 1976 przeszła na emeryturę. Była Czł. Zasłużonym ZASP-u.
W młodości wyróżniała się urodą, miała smukłą sylwetkę, ciemne włosy, duże, zielone, pełne ekspresji oczy. Największe sukcesy odnosiła przed wojną w Poznaniu, gdzie miała opinię dobrej aktorki dram. i była niezwykle popularna. W Karykaturach poznańskich, napisanych w formie szopki i wydanych w 1929 przez twórców pozn. kabaretu ,,Zdziebko”, została wymieniona na pierwszym miejscu wśród najpiękniejszych pozn. aktorek, o których śpiewała kukiełka J. Kollera. Potem w Warszawie należała, zdaniem Marczaka-Oborskiego, do ,,grona amantek mających pełne kwalifikacje do grania dużych ról, przy tym odznaczających się urodą i swoistym <warszawskim sznytem>”. Pisał o niej J. Lorentowicz: ,,Inteligentna i zajmująca stylizatorka ról dramatycznych i pół-charakterystycznych”. Po wojnie pocz. zagrała kilka dużych ról, ale z czasem, zwłaszcza w dużych warsz. zespołach, była obsadzana przeważnie w rolach drugoplanowych, bądź epizodycznych.
Źródło : Słownik Biograficzny Teatru Polskiego t.III 1910-2000 A-Ł Warszawa 2017

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *