śpiewaczka, aktorka, reżyser.

Była córką krawca Jana Janowskiego i Pelagii z Klóskowskich, żoną Kajetana Kopczyńskiego (ślub w październiku 1920), matką aktorki i śpiewaczki Antoniny Kopczyńskiej, zamężnej Terleckiej (pseud. Tola Korian). Dzieciń­stwo spędziła w Inowrocławiu i Dreźnie. Po roz­wodzie rodziców i śmierci matki wychowywała się w domu wuja A. Klóskowskiego w Poznaniu. Śpie­wać zaczęła w chórze Tow. Muz. Lutnia, który często pełnił rolę chóru operowego. Gry na forte­pianie uczyła się u W. Różańskiego, śpiewu u J. Pa­nieńskiej (1907-08), potem u O. Lopere’a. Po po­pisie uczennic (27 IX 1910) nazwisko jej odnoto­wała prasa. Pracowała w kantorze wuja, uczestni­cząc także w letnich objazdach zespołu opery i. operetki t. poz., pod dyr. A. Lelewicza. Debiutowała 9 IX 1912 w T. Polskim w Poznaniu w partii Zofii (Halka). „Świetna do tej postaci powierzchowność, wydatny i dźwięczny głos, wyrobiona koloratura” – oceniała miejscowa prasa (cyt. za „Kroniką mia­sta Poznania”). Została zaangażowana do zespołu i od 11 XII t.r. śpiewała Azucenę (Trubadur); po występie tym w rec. przyznano jej talent, chwalono dobre warunki scen., piękny, o dużej skali głos i trafną grę. Po roli Baronowej Marbach (Manewry jesienne, styczeń 1913) i Leonory (Faworyta, kwie­cień 1913) bogaci melomani pozn. ufundowali jej stypendium zagraniczne. Od kwietnia do września 1913 pobierała w Paryżu lekcje u Jana Reszke. Po powrocie do t. pozn. wystąpiła 15 X 1913 w partii Suzuki (Madame Butterfly), a 4 XI t.r. w partii Racheli (Żydówka; po dotychczasowych mezzoso­pranowych była to pierwsza wielka partia soprano­wa i J. osiągnęła poważny sukces). Partię Dalili (Samson i Dalila C. Saint-Saensa) śpiewała 14 III 1914 w Akwizgranie i podpisała tam umowę na sez. 1914/15. Po powrocie do kraju występowała w Ciechocinku, a po wybuchu I wojny świat. w zespole działowym w T. Polskim w Poznaniu (grała wtedy role dramatyczne). W Poznaniu śpiewała 1915-19 na scenie opery niem., pocz. gościnnie a nast. zaangażowana na stałe, m.in. tyt. w Carmen, Helenę (Polska krew), Azucenę (Trubadur), Frykę (Walkiria), Amneris (Aida); 1919 zaśpiewała partię so­pranową w Requiem W.A. Mozarta. Od listopada 1919 zaangażowana do zespołu T. Wielkiego śpie­wała z dużym powodzeniem partię tyt. w Tosce, a nast. Lottę (Werter) i Małgorzatę (Faust). W 1920 występowała w berlińskiej Volksbuhne w partii Blanchefleur (Der Kuhreigen) i Ilony (Cygańska miłość). W tymże roku zaangażowała się na trzy sez. do opery w Akwizgranie; poszerzyła tam swój repertuar o wielkie partie z klasycznych oper niem. oraz oper G. Verdiego i G. Pucciniego; owacyjnie przyjmo­wano jej występy w maju 1922 i w marcu 1923 m.in. w roli Marty (Niziny). W 1923-31 była zwią­zana z operą w Lipsku. Śpiewała też często w innych miastach niem., m.in. w Kolonii (1924) i we Frankfurcie nad Menem (1926, 1928). Jako jedyną Polkę zaproszono ją do Bayreuth (1925); śpiewała tam partie Leśnego ptaszka (Zygfryd) i Pierwszego kwiatu (Parsifal). W czerwcu 1926 podczas „Tygo­dnia straussowskiego” w Lipsku śpiewała w czte­rech spośród siedmiu spektakli, m.in. partię tyt. w Salome i Ariadnę (Ariadna na Naxos) oraz Krystynę (Intermezzo, pod batutą R. Straussa). W sez. 1930/31 śpiewała stale w operze w Kassel. W 1931-33 występowała gościnnie, m.in. w Berlinie, Am­sterdamie, Kopenhadze, Szczecinie i Krakowie. Od sez. 1933/34 wróciła na scenę T. Wielkiego w Poznaniu. Stworzyła jeszcze kilka kreacji, jak np. Zuzanna (Tajemnica Zuzanny), Kasia (Diabeł i Ka­sia), Hrabina (Dama pikowa), przechodząc stopnio­wo do partii drugorzędnych i epizodycznych. W tym okresie zaczęła reżyserować debiutując pol. prem. Cosi fan tutte (10 XII 1933), którą uznano za jedno z najpiękniejszych przedstawień opery pozn. w tym czasie. T. Kassern pisał: „charakter commedii dell’arte został silnie podkreślony”, „…reżyseria, in­scenizacja – lekkie, zręczne, o wdzięku rokoko­wym”. Chwalono też kolejne jej prace reżyserskie: Don Pasquale i Wilhelma Tella (1934), Nieszpory sycylijskie (1935), Alcestę i Damy i huzary (1938). O tej ostatniej premierze pisał W. Noskowski: „re­żyserkę prowadziła p. Janowska-Kopczyńska arty­stka obyta po wielkich scenach niemieckich, aktorka wyborna i tak dobrze czująca teatr, jak nie często się zdarza między śpiewakami”. Do wybuchu II wojny świat, wyreżyserowała dwadzieścia osiem prem. oper i operetek. Jubileusz dwudziestopięciolecia pra­cy artyst. obchodziła 20 II 1938; wystąpiła w partii Azuceny (Trubadur, też reżyseria). W grudniu 1939 przeniosła się do Warszawy. Śpiewała pocz. w ka­wiarni „Frascati”, potem pracowała jako urzędniczka w Związku Młynarzy. Po powstaniu warsz. i tuła­czce wojennej, w marcu 1945 wróciła do Poznania. Już 7 IV t.r. odbył się z jej udziałem pierwszy wieczór artyst. muzyków poznańskich. W pierwszej powojennej prem. T. Wielkiego (czerwiec 1945) wystąpiła w roli Doroty (Krakowiacy i Górale). Reżyserowała dwie kolejne prem.: Rigoletta i Cy­rulika sewilskiego (śpiewała partie Magdaleny i Ber­ty). Dzięki dobrej technice wokalnej zachowała umie­jętność naturalnego śpiewu oraz głos „miękki, o ujmującym uroku”. Z okazji trzydziestopięciolecia swojej pracy artyst. wystąpiła z recitalem pieśni (12 V 1948) w pozn. PWSM. Podczas występów opery pozn. w Warszawie (sierpień-wrzesień 1948) była chwalona za „słodycz i ciepło swego głosu i gry” („Słowo Powszechne”) w partii Niani (Borys Godunow). W sez. 1952/53 uczestniczyła w gościnnych występach pozn. Opery im. Moniuszki w Moskwie. Scenę operową pożeg­nała 12 V 1957 w partii Rozalii (Niziny). Po wojnie występowała także w kabaretach pozn.: Kukułka i Bagatela (wiosna 1946), w objazdowym ze zorganizowanym latem 1957 przez A. Brodzisza i M. Bogdę, obejmując rolę Ciotki Ireny (Dwaj mę­żowie pani Marty) oraz w pozn. T. Muzycznym w roli Ernestyny (Porwanie Sabinek, 1958). Reżyse­rowała gościnnie w Bydgoszczy (Flis i Verbum nobile, 1956) i Gdańsku (Rycerskość wieśniacza i Pajace, 1957). Od września 1945 uczyła w średniej szkole muz., a od września 1949 objęła klasę śpiewu i gry scen. w Wyższej Szkole Operowej (reżyse­rowała tam studenckie przedstawienia operowe). Ju­bileusz czterdziestopięciolecia pracy artyst. obcho­dziła 1 VII 1958. Pracę pedag. w pozn. PWSM rozpoczęła 1 X 1958, a 25 V 1963 odeszła na emeryturę. Związana była także z amat. ruchem teatr., w 1949 i 1950 z okazji tzw. wianków, przy­gotowała z udziałem setek wykonawców, żywe ob­razy pt. Sojusz robotniczo-chłopski i Spotkania Mi­ckiewicza z Puszkinem, pokazane na płynącym War­tą statku. Ponad pięćdziesięcioletnią karierę zaw. J.- K. wypełniała nieprzerwanie aktywnością artysty­czną. Śpiewała sto kilkadziesiąt partii mezzosopra­nowych i sopranowych w operach i operetkach. Miała głos o rozległej skali, naturalną łatwość emi­sji. Postaciom lirycznym, dram. i komediowym na­dawała rysy charakterystyczne. Cechował ją tempe­rament scen. i swoboda gestu. W pracy reżyserskiej (ok. pięćdziesiąt prem. oper i operetek) odchodziła od szablonów inscenizacyjnych, miała poczucie sty­lu teatralnego. Była jedną z pierwszych pol. śpie­waczek, która zainteresowała się reżyserią operową.

Źródło: Słownik Biograficzny Teatru Polskiego 1900-1980 t.II, PWN Warszawa 1994