Leszczycowa Gerda

Leszczycowa Gerda
Data urodzenia:
1890-04-28 Krzeszowice
Data śmierci:
1969-11-19 Góra Kalwaria k. Warszawy

aktorka;

Właściwie Gertruda Eugenia Kopacz (Leszczyc) z domu Falkenried, pseud. Torska. Była córką Emila Jana Falkenrieda i Izabeli Elżbiety z domu Torbe; żoną aktora i reżysera Tadeusza Leszczyca, właśc. Kopacza. Ukończyła gimn. w Krakowie, a potem kształciła się w Wiedniu, gdzie uczęszczała na kursy literatury i historii sztuki na Uniw., a także była uczennicą szkoły dram. przy Burgtheater. Jak sama podawała, przez jeden sezon. występowała w jednym z mniejszych teatrów Berlina oraz chodziła na kursy reżyserskie w teatrze M. Reinhardta. Po powrocie do Polski, debiutowała pod nazwiskiem panieńskim 7 X 1910 w operetce Skowronek, a 13 X t.r. w roli Elgi (Elga, czyli Klasztor sandomierski) w T. Ludowym w Krakowie pod dyr. E. Rygiera. W sez. 1910/11 pozostała w tym teatrze i grała takie role, jak: Katia (Zmartwychwstanie), Wanda (Kraina czarów), Jadzia (Debiut mojej siostry; była też tłumaczką z niem. i autorką adaptacji tej sztuki). W recenzjach po debiucie pisano o urodzie aktorki: była przystojna, miała regularne rysy twarzy i piękne, duże oczy; przyznawano jej także talent, inteligencję i ,,intuicję artystyczną” oraz już dużą rutynę ,,w której jednak przejawia się styl gry niemieckiej, często przejaskrawiony brutalnymi akcentami” (cyt. za M. Wosiek). W l. następnych używała niekiedy pseud. Torska, np. w 1912-13 w objazdowym T. Premier ze Lwowa. Jako Falkenried-Torska debiutowała też na scenie lwow. T. Miejskiego: 4 I 1913 zagrała w przedstawieniu popołudniowym Rusałkę w Dzwonie zatopionym. Wyszła w tym czasie za mąż i zaczęła używać nazwiska Leszczycowa, przy którym pozostała także w okresie międzywojennym, już po rozstaniu z mężem. We Lwowie, od 13 V 1915 była zaangażowana do zespołu występującego w Kasynie Miejskim, a od 20 V t.r. przeszła do t. Casino de Paris. W sez. 1915/16 podobno była w zespole lwow. T. Miejskiego, ale brak jej w obsadach i możliwe, że mimo protekcji G. Zapolskiej, nie uzyskała dłuższego angażu, choć do końca wojny mieszkała we Lwowie. Była też w tym okresie aktorką Lwowskiego T. Artystycznego pod kier. D. Baranowskiego i np. 5 VII 1916 jako Torska grała Ludkę w Topieli. Później występowała w Łodzi, gdzie w sez. 1922/23 należała do grupy pozafilialnej ZASP-u. W latach 20. i 30. mieszkała w Warszawie; nie miała stałego angażu, zatrudniano ją dorywczo w różnych teatrach, także do poszczególnych sztuk, w których grała małe role lub statystowała. Występowała w zespołach pod kier. A. Marka: jesienią 1925 w objeździe ze sztuką Motke złodziej, np. w Kaliszu i Radomiu, a w 1926 w T. Niezależnym w Warszawie w przedstawieniu Bóg zemsty (prem. 6 VII). W pierwszej połowie 1927 należała do zespołu t. Mignon w Warszawie pod kier. Leszczyca , od 5 XI t.r. grała Bojówkę (Wojna wojnie !) w T. Polskim, a w styczniu i lutym 1928 z T. Objazdowym L. i H. Barwińskich odwiedziła ze sztuką Bożek domowego ogniska m.in. Żywiec, Stanisławów i Przemyśl. Dość często, choć nadal bez stałego zatrudnienia, występowała w sez. 1927/28 – 1930/31 w epizodycznych rolach w warsz. T. Polskim, np. jako: Honorata (Tamten, 1928), Marysia (Dwaj panowie B., 1929), Katarzyna (Papa, w T. Małym 1930), Dama (Przygody dzielnego wojaka Szwejka, 1930), Dama dworu (Katarzyna A. Savoira, 1931), Garderobiana (Kino i miłość, 1931). W sez. 1931/32 (od 11 XII 1931) grała jeszcze Pończoszarkę Robespierre`a (Śmierć Dantona) w T. Ateneum.

Później wycofała się ze sceny, jak sama podawała, na skutek przeżyć osobistych. Zaczęła pracować jako sekretarka u adwokata, a potem jako tłumaczka i maszynistka w Powszechnym Zakładzie Ubezpieczeń Wzajemnych w Warszawie, gdzie była też zatrudniona w czasie II wojny świat. i po powstaniu warszawskim. Jak wspominał J. Warnecki, w czasie okupacji niem., w budynku ZASP-u w Alejach Ujazdowskich, nasłuchy radiowe prowadziła ,,kol. Gerda Leszczycowa, biegle władająca obcymi językami. Tłumaczyła bieżące wiadomości polityczne i komunikaty wojenne; na biurowym powielaczu odbijano tajną gazetkę i kolportowano codziennie na miasto”. Powstanie, w którym wszystko straciła, przeżyła w Warszawie. W 1946, bez powodzenia starała się o pracę w teatrze. Została urzędniczką w Min. Budownictwa; chorowała na serce, żyła w trudnych warunkach materialnych, korzystała z zapomóg ZASP-u; w 1947 otrzymała też dar jubileuszowy. Do 1969 mieszkała w Warszawie; przed śmiercią była w Domu Opieki Społecznej w Górze Kalwarii.

Źródło : Słownik Biograficzny Teatru Polskiego t.III 1910-2000 A-Ł Warszawa 2017


Źródła:
1)

aktorka;

Właściwie Gertruda Eugenia Kopacz (Leszczyc) z domu Falkenried, pseud. Torska. Była córką Emila Jana Falkenrieda i Izabeli Elżbiety z domu Torbe; żoną aktora i reżysera Tadeusza Leszczyca, właśc. Kopacza. Ukończyła gimn. w Krakowie, a potem kształciła się w Wiedniu, gdzie uczęszczała na kursy literatury i historii sztuki na Uniw., a także była uczennicą szkoły dram. przy Burgtheater. Jak sama podawała, przez jeden sezon. występowała w jednym z mniejszych teatrów Berlina oraz chodziła na kursy reżyserskie w teatrze M. Reinhardta. Po powrocie do Polski, debiutowała pod nazwiskiem panieńskim 7 X 1910 w operetce Skowronek, a 13 X t.r. w roli Elgi (Elga, czyli Klasztor sandomierski) w T. Ludowym w Krakowie pod dyr. E. Rygiera. W sez. 1910/11 pozostała w tym teatrze i grała takie role, jak: Katia (Zmartwychwstanie), Wanda (Kraina czarów), Jadzia (Debiut mojej siostry; była też tłumaczką z niem. i autorką adaptacji tej sztuki). W recenzjach po debiucie pisano o urodzie aktorki: była przystojna, miała regularne rysy twarzy i piękne, duże oczy; przyznawano jej także talent, inteligencję i ,,intuicję artystyczną” oraz już dużą rutynę ,,w której jednak przejawia się styl gry niemieckiej, często przejaskrawiony brutalnymi akcentami” (cyt. za M. Wosiek). W l. następnych używała niekiedy pseud. Torska, np. w 1912-13 w objazdowym T. Premier ze Lwowa. Jako Falkenried-Torska debiutowała też na scenie lwow. T. Miejskiego: 4 I 1913 zagrała w przedstawieniu popołudniowym Rusałkę w Dzwonie zatopionym. Wyszła w tym czasie za mąż i zaczęła używać nazwiska Leszczycowa, przy którym pozostała także w okresie międzywojennym, już po rozstaniu z mężem. We Lwowie, od 13 V 1915 była zaangażowana do zespołu występującego w Kasynie Miejskim, a od 20 V t.r. przeszła do t. Casino de Paris. W sez. 1915/16 podobno była w zespole lwow. T. Miejskiego, ale brak jej w obsadach i możliwe, że mimo protekcji G. Zapolskiej, nie uzyskała dłuższego angażu, choć do końca wojny mieszkała we Lwowie. Była też w tym okresie aktorką Lwowskiego T. Artystycznego pod kier. D. Baranowskiego i np. 5 VII 1916 jako Torska grała Ludkę w Topieli. Później występowała w Łodzi, gdzie w sez. 1922/23 należała do grupy pozafilialnej ZASP-u. W latach 20. i 30. mieszkała w Warszawie; nie miała stałego angażu, zatrudniano ją dorywczo w różnych teatrach, także do poszczególnych sztuk, w których grała małe role lub statystowała. Występowała w zespołach pod kier. A. Marka: jesienią 1925 w objeździe ze sztuką Motke złodziej, np. w Kaliszu i Radomiu, a w 1926 w T. Niezależnym w Warszawie w przedstawieniu Bóg zemsty (prem. 6 VII). W pierwszej połowie 1927 należała do zespołu t. Mignon w Warszawie pod kier. Leszczyca , od 5 XI t.r. grała Bojówkę (Wojna wojnie !) w T. Polskim, a w styczniu i lutym 1928 z T. Objazdowym L. i H. Barwińskich odwiedziła ze sztuką Bożek domowego ogniska m.in. Żywiec, Stanisławów i Przemyśl. Dość często, choć nadal bez stałego zatrudnienia, występowała w sez. 1927/28 – 1930/31 w epizodycznych rolach w warsz. T. Polskim, np. jako: Honorata (Tamten, 1928), Marysia (Dwaj panowie B., 1929), Katarzyna (Papa, w T. Małym 1930), Dama (Przygody dzielnego wojaka Szwejka, 1930), Dama dworu (Katarzyna A. Savoira, 1931), Garderobiana (Kino i miłość, 1931). W sez. 1931/32 (od 11 XII 1931) grała jeszcze Pończoszarkę Robespierre`a (Śmierć Dantona) w T. Ateneum.

Później wycofała się ze sceny, jak sama podawała, na skutek przeżyć osobistych. Zaczęła pracować jako sekretarka u adwokata, a potem jako tłumaczka i maszynistka w Powszechnym Zakładzie Ubezpieczeń Wzajemnych w Warszawie, gdzie była też zatrudniona w czasie II wojny świat. i po powstaniu warszawskim. Jak wspominał J. Warnecki, w czasie okupacji niem., w budynku ZASP-u w Alejach Ujazdowskich, nasłuchy radiowe prowadziła ,,kol. Gerda Leszczycowa, biegle władająca obcymi językami. Tłumaczyła bieżące wiadomości polityczne i komunikaty wojenne; na biurowym powielaczu odbijano tajną gazetkę i kolportowano codziennie na miasto”. Powstanie, w którym wszystko straciła, przeżyła w Warszawie. W 1946, bez powodzenia starała się o pracę w teatrze. Została urzędniczką w Min. Budownictwa; chorowała na serce, żyła w trudnych warunkach materialnych, korzystała z zapomóg ZASP-u; w 1947 otrzymała też dar jubileuszowy. Do 1969 mieszkała w Warszawie; przed śmiercią była w Domu Opieki Społecznej w Górze Kalwarii.

Źródło : Słownik Biograficzny Teatru Polskiego t.III 1910-2000 A-Ł Warszawa 2017

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *