aktorka, śpiewaczka;

Właściwie Marianna, Maria Nochowicz, Nochowiczówna. Była córką Jana N. i Pauliny z Daszkiewiczów, właścicieli majątku Gościejewo. Pierwszych lekcji śpiewu udzielała jej w Poznaniu hrabina Elżbieta Korwin Krasińska-Rudnicka (uczennica G. Bellincioni, śpiewała krótko na scenach niem. i wł., a także gościnnie, np. w 1914 w Warszawie i w 1920 w Poznaniu). W 1922 ukończyła studia muz. w Konserwatorium Pozn. i Wydz. Dramatyczny tej uczelni pod kier. N. Młodziejowskiej-Szczurkiewiczowej. Zaangażowana od sez. 1922/23 przez P. Stermicha Valcrocciatę do T. Wielkiego w Poznaniu, pozostawała w tym zespole do 1930. W repertuarze operowym wykonywała przeważnie niewielkie, a tylko czasami duże partie sopranowe; były to: Zofia (Halka), Flora (Traviata), Donna Anna (Don Juan, 1927), Laura (Jolanta, 1928), Bianka (Klejnoty Madonny), Marietta (Casanova, 1929), Ellen (Lakmé, 1930). Mocną pozycję zajęła w repertuarze operetkowym. Śpiewała m.in. Arsenę (Baron cygański), Anninę (Noc w Wenecji), rolę tyt. w Madame Pompadour (1924) i Pericholi (1926), nast. w 1927: Kleopatrę (Czarodziej znad Nilu), Ilonę (Miłość cygańska), Baronową Rizę (Manewry jesienne), w 1928: Księżniczkę Uttę (Młodość w maju), męską rolę kadeta Henryka (Bal w operze), a także w Księżniczce dolarów, Polskiej krwi, Farinellim. W sez. 1930/31 była solistką T. Miejskich we Lwowie; występowała w operetkach: Skowronek (jako Wilma), Manewry jesienne, Druciarz (Marynia), Domek trzech dziewcząt (Grisi), Fiolek z Montmartre’u (Ninon), Ptasznik z Tyrolu (Księżna), Noc w San Sebastian (Carrena), a w operach np. jako Kapłanka w Aidzie, Flora w Traviacie. W operetce Wiktoria i jej huzar, przygotowanej na jubileusz 30. lat pracy scen. F. Kuligowskiego (28 III 1931), wystąpiła w roli tytułowej. W lipcu i sierpniu 1931 z zespołem opery i operetki lwow. była na gościnnych występach w T. im. Słowackiego w Krakowie. Na sez. 1931/32 zaangażowała się do działu operetki T. Polskiego w Katowicach. Była tu primadonną i występowała z powodzeniem w szeregu ról, jako: Księżna (Paganini), Angela Didier (Hrabia Luksemburg), Lucy (Targ na dziewczęta), Sylva (Księżniczka czardasza), w swych rolach w Nocy w San Sebastian i w Ptaszniku z Tyrolu. W 1932-34 znowu występowała w Poznaniu; 23 IX 1932 na otwarcie Komedii Muz. była Tytanią w Śnie nocy letniej, wystąpiła tu też w roli Józefy w pol. prem. Gospody ,,Pod Białym Koniem”, a w maju 1933 gościnnie w T. Wielkim jako Mary Wolska w Szczęśliwej podróży! W sez. 1933/34 w T. Wielkim nadal występowała gł. w repertuarze operetkowym: jako Izabela (Boccaccio), Laura (Palestrant), Porucznik Władimir Dymitrowicz (Fatinica), Kunegunda (Wesele przy latarniach), a także niekiedy w operach.
Gościnnie występowała też z artystami operetki pozn. 20 i 21 V 1933 w Bydgoszczy w repertuarze rewiowym i operetkowym, w maju, czerwcu i lipcu 1934 w T. Narodowym w Toruniu (m.in. w Skowronku, jako Nadina w Czekoladowym żołnierzu, Saffi w Baronie cygańskim), 18 i 19 VIII 1934 w Płocku, oraz latem t.r. w Ciechocinku. Na sez. 1934/35 zaangażowała się do T. Miejskiego w Bydgoszczy, gdzie śpiewała m.in. Wiktorię (Wiktoria i jej huzar), W T. Polskim w Katowicach wystąpiła 30 IV 1935 w Różach z Florydy. Potem pozyskał ją T. Muzyczny ,,Lutnia” w Wilnie. Wystąpiła tu w roli Jany w Rozwódce, danej 2 V 1935 na jubileusz 30. lat pracy artyst. W. Szczawińskiego, a nast. objęła  czołowe role w Wiktorii i jej huzarze i Wiery w Ostatnim walcu. Występowała też jako Grisi w Domku trzech dziewcząt, otwierającym 31 VIII 1935 nowy sezon ,,Lutni”, a później jako Wilma w Skowronku (prem. 13 IX 1935) i Księżniczka Jutta w Dziewczęciu z Holandii (prem. 27 IX 1935), po czym nagle z Wilna wyjechała.
Zaangażowana do zespołu Operetki na Chłodnej w Warszawie, wystąpiła jako Sylva w inaug. Księżniczce czardasza (12 X 1935) i w dwóch kolejnych prem.: Ostatni walc (Wiera) i Hrabina Marica (w roli tyt.), aż do zamknięcia Operetki 1 XII 1935. Została w Warszawie i śpiewała na koncertach w kawiarniach artystycznych: w ,,Ziemiańskiej”, IPS-ie i K. Dakowskiego na Bagateli.Z zespołem Wielkiej Rewii m.in. 12 i 13 IV 1936 występowała w Płocku, a 22 VIII t.r. w Przemyślu. Brała udział 22 IX 1936 w prem. Wesołej wdówki w t. Wielka Operetka w Warszawie. Z grupą artystów warsz. wystąpiła 1 III 1937 w Katowicach w Traviacie.
Wiosną 1937 powróciła do Wilna. Występowała w rewiach w T. Literacko-Artystycznym Nowości (15 III- 5 IV: Roześmiane serca, Kolorowe pisanki, Blaski wiosny), a potem w T. Muzycznym ,,Lutnia” (12 VI-25 X) w operetkach klasycznych: Baron cygański (jako Saffi), Ptasznik z Tyrolu (Księżna), Dzwony z Corneville (Dziewanna), Ewa (rola tyt.), Noc w Wenecji (Annina), Perichola, grana pt. Śpiewacy uliczni (rola tyt.), Róża Stambułu (Kondia, którą uznano za najlepszą z dotychczasowych jej kreacji), Wiedeńska krew (Franzisca Cagliari). Wystąpiła 15 X 1937, z dużym sukcesem, jako Księżniczka Laja w operetce Kwiat Hawajów na otwarcie sez. i jubileusz 5-lecia T. Muzycznego „Lutnia”, a potem we Wrogu kobiet (jako Mary Wilton) i Diabelskim jeźdźcu (Leontyna) oraz w rewii sylwestrowej 31 XII 1937 śpiewając piosenki: Kapryśna i zła i Nokturn oraz finał Nasze życzenia, z całym zespołem. Kontynuowała swój udany sez. w 1938 dając szereg doskonałych ról: Lizy (Kraina uśmiechu), Angeli Didier (Hrabia Luksemburg), Sylvy (Księżniczka czardasza) i Heleny (Czar walca). Dnia 6 III 1938 ogłosiła w prasie, iż zmęczona opuszcza Wilno, bo śpiewała nieprzerwanie od czerwca do tej chwili w 16. operetkach i 8 III t.r. dała pożegnalny występ w Księżniczce czardasza. W maju 1938 wystąpiła w Cnotliwej Zuzannie w T. Kameralnym w Częstochowie, a 5 VI t.r. z tą operetką z artystami warsz. gościła w Płocku. Dołączyła do zespołu wil. ,,Lutni” podczas dwumiesięcznego letniego pobytu tego t. w Krynicy (1 VII-28 VIII 1938), gdzie grano 25 operetek i komedii muzycznych. Od 1 VII 1939 występowała w Wilnie, w zespole zorganizowanym przez B. Folańskiego (podczas nieobecności ,,Lutni”, znów zaproszonej do Krynicy), m.in. jako Saffi w Baronie cygańskim.
W czasie II wojny świat. pracowała jako maszynistka i telefonistka w Lublinie i tu wróciła na scenę, lecz już jako aktorka dramatyczna. Od sierpnia 1944 była w T. Zrzeszenia (Zespołu) Aktorskiego pod kier. I. Ładosiówny i J. Klejera i zagrała 12 VIII t.r. Tadrachową w Moralności pani Dulskiej, pierwszym przedstawieniu tego zespołu w Lublinie, a 29 VIII wystąpiła w roli Gerty w Jeńcach L. Rydla. Po włączeniu w końcu października 1944 tego zespołu do powstałego pod kier. W. Krasnowieckiego T. Wojska Pol., pozostała w nim w Lublinie do stycznia 1945, a potem krótko była w Łodzi. W sez. 1945/46 występowała w Wojewódzkim T. Dolnośląskim w Jeleniej Górze, gdzie zagrała dobrze oceniane: Honorynę (Mariusz) i Helenę (Lekkomyślną siostra). W sez. 1946/47-1949/50 należała do zespołu w T. Dolnośląskich (nast. Dramatycznych) we Wrocławiu; tu do najlepszych jej ról należały: Szambelanowa (Pan Jowialski, 1946), Anna Andrejewna (Rewizor, 1947; obok J. Kurnakowicza), Pulcheria (Dom otwarty, 1947), Balbina (Romans z wodewilu, 1949). W sez. 1950/51-1958/59 występowała na scenach T. Wybrzeże w Gdańsku i był to dobry okres jej kariery aktorki dramatycznej. Zagrała szereg ról w repertuarze realistycznym, przeważnie komediowym choć nie tylko, zawsze ocenianych przez krytyków jako: ,,świetne”, ,,kapitalne” ,,doskonałe”. Według M. Szczepkowskiej najlepsze jej role na Wybrzeżu to: Anna (Wassa Żeleznowa, 1950), Rukienie (Pieją koguty, 1951), Nanon (Eugenia Grandet, 1951), Matrena (Gorące serce, 1952),Bogajewska (Barbarzyńcy, 1953), Berdi Hubbard (Lisie gniazdo, 1955), Madame Tabun-Turkowska (Złota kareta, 1956), Żiwka Popović (Pani ministrowa, 1956), do chwalonych ról N. należały tu także, grane już we Wrocławiu: Balbina (1957) i Anna Andrejewna (1958), oraz Pani Vachowa (Sierpniowa niedziela, 1959). Od sez. 1959/60 stale należała do zespołu T. Dramatycznych w Szczecinie, gdzie 23 XI 1965 obchodziła jubileusz 45-lecia pracy artystycznej. Tu również miała mocną pozycję aktorki niezawodnej, dysponującej dobrym warsztatem i prezentującej rzetelne aktorstwo, a także b. lubianej przez publiczność, która w 1970 przyznała jej w plebiscycie Bursztynowy Pierścień. Jej najważniejsze role ze scen szczecińskich, to: Podstolina (Zemsta, 1960), Zyta Zebrzydowiecka (Dowód osobisty, 1962), Orgonowa (Damy i huzary, 1962), Głumowa (I koń się potknie, 1964), świetna Dulska (Moralność pani Dulskiej, 1963), ponownie  Szambelanowa (Pan Jowialski, 1967), Julia Czerwińska (Dom kobiet, 1967), Klimina (Wesele, 1970), Barbara (Jadzia wdowa, 1970), Żelazna (Panna Maliczewska, 1972), a także zagrana po raz trzeci w karierze, niezwykle śmieszna Balbina (Romans z wodewilu, 1972). W 1972 przeszła na emeryturę, ale w 1973-75 nadal współpracowała z T. Dramatycznymi i zagrała w tym czasie kilka nowych ról, w tym b. dobrą Gizę (Zabawa w koty, prem. 15 II 1975). Scenę pożegnała rolą Pani Starej w Odprawie posłów greckich (prem. 6 III 1981) na scenie T. Polskiego w Szczecinie.
Miała ujmujące warunki sceniczne: posagową figurę, regularne rysy, wdzięk i elegancję ruchu. Jej dźwięczny i silny sopran charakteryzowało piękne brzmienie i kultura śpiewu. Lata 30. w międzywojniu były okresem jej sukcesów w operetce, gdy brylowała w rolach lirycznych. Recenzenci podkreślali jej swobodę i pewność w śpiewie muzykalność, wysoki poziom aktorstwa operetkowego. Po wojnie, w repertuarze dram. zagrała wiele dobrych ról komediowych. Tworzyła postaci wyraziste, często były to rodzajowe portrety, realistyczne w rysunku, pełne życia, nakreślone z werwą i temperamentem, ale też z artyst. umiarem i kulturą sceniczną.

Źródło : Słownik Biograficzny Teatru Polskiego t.III 1910-2000 M-Ż Warszawa 2017