tancerka, śpiewaczka, dyr. teatru.
Właściwie Lucyna Mischal, zamężna Sztukowska. Była córką Jana Fryderyka Mischala, majstra stolarskiego z Warszawy i Michaliny z Bachaldynów. 13 I 1896, jeszcze jako uczennica szkoły baletowej, weszła w skład corps de ballet w WTR. W 1901 mianowana koryfejką. W tym czasie rozpoczęła studia wokalne u S. Wołoszki, E. Reszkego i S. Boguckiego oraz lekcje gry scen. u H. Leszczyńskiej. Debiutowała 14 I 1904 w T. Nowości w roli Emilii (Ach, ta wiosna); w recenzjach oceniono ją b. krytycznie. Występowała więc w balecie, kształcąc w dalszym ciągu głos i dykcję. Po raz drugi debiutowała w operetce dopiero po pięciu latach, 24 III 1909, w partii Saffi (Baron cygański). Ten debiut uznano za świetny. „Jest wybornie przygotowana do występów nie tylko w operetce” – pisał A. Dobrowolski w „Kurierze Warszawskim”. – „Głos świetnie postawiony świadczy o poważnych studiach. Brzmi dźwięcznie i silnie, oddaje emisję prawidłową, pozwała rozwinąć wszystkie zasoby wokalne”. „Interpretacja pełna smaku obok gry sympatycznej i żywej”. Odtąd stała się primadonną operetki WTR. Śpiewała kolejno Violettę (Piękność z Nowego Jorku), Eurydykę (Orfeusz w piekle), Helenę (Piękna Helena) zdobywając coraz większe powodzenie i usuwając w cień starszą od siebie o dziesięć lat W. Kawecką, dotychczasową primadonnę operetki. Często wyjeżdżała na występy gościnne, wszędzie zdobywając ogromne powodzenie; m.in. w grudniu 1910 śpiewała w Łodzi, w lecie 1911 w Moskwie, w lutym 1913 w Kijowie, w lipcu tego roku w Petersburgu. W czasie I wojny świat. przebywała w Rosji (od 1915) występując w Petersburgu, Kijowie, Moskwie, Odessie i Baku. Pierwszy występ M. po powrocie do Warszawy (14 IX 1918) stał się manifestacją publiczności. Znowu objęła główne partie operetkowe w warsz. T. Nowości, a recenzenci określali każdą z jej ról jako „arcydzieło kunsztu w śpiewie, tańcu i pełnej smaku grze scenicznej” („Kurier Warszawski” 1920 nr 59). W 1922 (czerwiec, lipiec) występowała gościnnie w Lublinie, jesienią wyjechała za granicę – do Wiednia i Budapesztu. W czerwcu 1923 śpiewała gościnnie w Wilnie, we wrześniu i październiku 1924 w Krakowie. Na sez. 1924/25 zaangażowała się do operetki poznańskiej. Ustąpiła z niej jednak już w styczniu 1925. W lutym tegoż roku występowała gościnnie w Wilnie, w maju we Lwowie. W czerwcu wróciła do warsz. T. Nowości. Na początku 1926 znowu występowała gościnnie w Krakowie, Katowicach, Sosnowcu, Lublinie, odnosząc wielki sukces w roli Nadii (Orłow). Po zawieszeniu przedstawień w T. Nowości (kwiecień 1926) wyjechała na występy gościnne do Krakowa, potem występowała na czele własnego zespołu m.in. w Piotrkowie (październik 1926), Sosnowcu, Kielcach, Radomiu, Białymstoku, Wilnie, Łucku, Lublinie, Łodzi, Kaliszu, Toruniu, Bydgoszczy, Gdańsku, Włocławku Od 25 XII 1926 należała do zorganizowanego przez K. Niewiarowską zespołu, działającego pn. Teatru Messal i Niewiarowskiej. Na sez. 1927/28 wróciła do operetki warsz. w T. Nowości. W kwietniu 1928 występowała w Wiosennej rewii w t. Morskie Oko, w grudniu w lwow. T. Małym, potem w Krakowie, na początku 1929 w warsz. t. Znicz. W czerwcu otworzyła własny t. w Warszawie (pn. Operetka Lucyny Messal, ul. Marszałkowska 114). Ze względu na trudności finansowe musiała go jednak zamknąć po siedmiu miesiącach. Rozpoczął się najtrudniejszy okres w jej życiu; pozbawiona stałej sceny operetkowej i borykająca się z nieustannymi kłopotami finansowymi angażowała się kolejno do różnych zespołów rewiowych: Wesoły Wieczór (1930), Hollywood (1931), Kameleon (1932), Praskie Oko (1933), wyjeżdżała na występy gościnne: do Bydgoszczy (lipiec 1930), Torunia, Grudziądza, Bydgoszczy (wiosna 1931), Lwowa (maj 1932), a nawet śpiewała w teatrzyku w hotelu Savoy (od 28 X 1934). Od sez. 1936/37 została znowu zaangażowana do zespołu operetkowego w T. 8.15, a od 1938 występowała w T. Wielkim w Warszawie, gdzie śpiewała m.in. partię Hrabiny (Cygańska miłość). 31 V 1939 w sali Filharmonii odbył się jubileusz trzydziestolecia jej pracy scenicznej.
W okresie okupacji niem. podczas II wojny świat. prowadziła popularny „Bar pod Messalką”. Po skończeniu wojny występowała w T. Nowym w Warszawie. Grała role charakterystyczne w operetkach i komediach, m.in. panią Tscholl (Domek trzech dziewcząt) i Dyndalską (Damy i huzary). 25 XI 1946 obchodziła jubileusz pięćdziesięciolecia.
M. należała do najwybitniejszych pol. artystek operetkowych. „Była artystką prześwietną – pisała o niej Z. Lindorf – talentem wysokiej rangi i śpiewaczką operetkową wielkości europejskiej. Łączyła w sobie znakomitą śpiewaczkę z równie znakomitą tancerką. Była porywającą zarówno w śpiewie jak w grze. Każda jej rola błyszczała talentem, finezją, pikanterią”. Porównując ją z W. Kawecką L. Sempoliński twierdził, że „różnica wieku była niewielka, ale style gry inne. Kawecka główny nacisk kładła na śpiew i sceny dramatyczne, nie lubiła ruchu i słabo tańczyła. Messal była nie mniej urodziwa, ale przedstawiała inny typ: wysoka, pełna temperamentu, znakomita tancerka, żywiołowa, nie gorsza aktorsko, za to bardziej nowoczesna”. W repertuarze swoim M. posiadała ponad pięćdziesiąt głównych partii, wśród których największą popularnością, obok wymienionych, cieszyły się partie tyt. w Sybilli, Bajaderze, Frasquicie, Teresinie oraz Wiera (Ostatni walc), Blanka (Biały mazur), Zuzanna (Cnotliwa Zuzanna), Gaga (Ptasznik z Tyrolu), Mefisto (Mały Faust), Gabriela (Życie paryskie), Ks. Helena (Czar walca), Angela (Hrabia Luksemburg), Lucy (Targ na dziewczęta), Ilona (Cygańska miłość), Klara (Księżna cyrkówka).
Źródło: Słownik Biograficzny Teatru Polskiego 1765-1965, PWN Warszawa 1973