aktor;

Właściwie Abraham Leon Springer Fuchs, pseud. Leo Fuks, także Fuchs. Był synem aktorów, Jakuba i Róży Fuchsów; jego pierwszą żoną była aktorka Mirella Gruber (ślub w 1936), drugą aktorka Rebeka Richman (ślub 9 XI 1943). Zaczął występować już w wieku pięciu lat, u boku rodziców, którzy grali w języku jidysz w t. Gimpla we Lwowie oraz w objazdach po Galicji. W lwow. Konserwatorium Muz. uczył się gry na skrzypcach i wieku 13 lat zarabiał na życie akompaniując w czasie projekcji niemych filmów. Gra na skrzypcach, połączona z akrobacją, była potem jego popisowym numerem przed publicznością w Polsce i w Ameryce. W t. Gimpla występował najczęściej w repertuarze komediowym i muz., specjalizował się w parodiach Harolda Lloyda i Charliego Chaplina. W październiku 1929 przyjechał do Warszawy, zaproszony na występy do żydowskiego t. rewiowego Scala. Po roku wrócił do Lwowa, rozpoczął występy w rewii, ale po kilku tygodniach był znów w Warszawie. Zaangażował się do t. Ananas i 24 V 1930 wystąpił w inaug. programie Co w trawie piszczy?, w swym tradycyjnym repertuarze. Popularność zdobywał szybko i kolejne rewie miały już jego nazwisko w tytule, np. Fuks na torze (t. Ananas, 1930). W październiku 1930 wystąpił w kilku programach Qui Pro Quo; wzbudzał duże zainteresowanie, recenzentom podobała się gra na skrzypcach i śpiew,  raziły popisy akrobatyczno-cyrkowe, ale jak pisała M. Szydłowska, był oryginalny i zdecydowanie wyróżniał się w zespole. W lipcu 1931 występował z Qui Pro Quo we Lwowie, a po zamknięciu t., w objazdach po Małopolsce, wraz z L. Lawińskim. Po powrocie do Warszawy, występował w t. rewiowych i kabaretach takich, jak: Wesołe Oko (1931), Nowy Ananas (1932, w rewii To jest Fuks), t. Wesoły (1932), Casanova (1933). W 1932 z zespołem artystów warsz. gościł w Kaliszu, a w 1933 w Płocku. Przyjeżdżał często na występy do Lwowa, gdzie cieszył się zawsze dużą popularnością, np. w listopadzie 1932, w wieczór sylwestrowy 1933 oraz w styczniu i lutym 1934 był tu z zespołem Wesoły Murzyn pod kier. F. Konarskiego, a na początku 1935 z zespołem J. Ściwiarskiego  występował w rewiach Fuks się żeni i Carioca Fuksa. Dobrze przyjmowany był też w Krakowie, np. w październiku 1932 dał recital piosenek chasydzkich, a pod koniec tego miesiąca z zespołem t. warsz. Morskie Oko wziął udział w rewii To, co najlepsze. Występował także za granicą, np. w 1932 w Wiedniu, w 1934 w Czechosłowacji, Jugosławii i na Węgrzech. W Polsce jedne z ostatnich jego występów odbyły się w marcu i kwietniu 1935 w Krakowie oraz 6 i 7 VII t.r. we Lwowie, m.in. w t. żydowskim, w którym zaczynał karierę.

W sierpniu 1935 wyjechał do Nowego Jorku na zaproszenie impresaria i producenta M. Saksa, pracującego dla t. żydowskich i jeszcze w tym samym roku debiutował tu w tyt. roli w komedii Lucky Boy. Debiut został b. dobrze przyjęty, z sukcesem wystąpił także w kolejnych spektaklach i stał się wkrótce znanym i cenionym aktorem scen żydowskich, ulubieńcem publiczności. Na wakacje 1937 przyjechał z żoną do Polski, w czerwcu i lipcu t.r. oboje występowali we Lwowie; był to ostatni pobyt artysty w kraju. W 1937-54 występował nadal na scenach żydowskich w Nowym Jorku; w sez. 1939/40 także w repertuarze dram. w Yiddish Art. Theatre Morissa Schwartza. Potem grał w jęz. ang. na scenach amerykańskich,  m. in. w musicalu Girl Crazy (prem. w St. Louis Municipal Opera, 1951). Największe uznanie przyniosły mu objazdy po USA w drugiej połowie lat 60. i na pocz. 70., z czterema musicalami: Oliver!, The Great Waltz, Kabaret i Skrzypek na dachu (rola Tewjego). Trzykrotnie wyjeżdżał do Londynu; najpierw w 1948 występował z powodzeniem w Alexandra Theatre, w napisanym i wyreżyserowanym przez siebie The Galitzianen Cowboy, pod koniec lat 50. grał w t. Grand Palais. Na początku lat 70. w Theatre Royal Drury Lane gościł z musicalem The Great Waltz. W sez. 1950/51 wraz z E. Zayendą, wydzierżawił na krótko Public Theatre w Nowym Jorku, próbował reżyserować oraz produkował widowiska. W 1954 zamieszkał w Kalifornii, gdzie do 1961 był dyr. jednego z teatrów, pisał także scenariusze, reżyserował i występował. Potem grał w komediach muzycznych w jidysz z domieszką ang., m.in. w Nowym Jorku w Eden Theatre (1971), Mayfair Theatre (1973), Norman Thomas Theatre (1980). Miał też swój występ w Carnegie Hall (1970), gdzie zaprezentował ,,pokaz wszystkich umiejętności, a zarazem przegląd repertuaru, w którym zabłysnął jego talent” (M. Szydłowska). W 1988 w Ambasador Auditorium w Pasadenie  przygotował spektakl wspomnieniowy pt. Laughter on Second Avenue, który stał się podsumowaniem jego kariery artystycznej.

Od lat 50. grał w filmach anglojęzycznych, jednym z ostatnich był Avalon (1990), epicka opowieść o dziejach rodziny żydowskich emigrantów. Występował też w serialach telew., m.in. w pokazywanym w Polsce serialu pt. Ed, koń, który mówi. Przyjaźnił się z I. B. Singerem.

Źródło : Słownik Biograficzny Teatru Polskiego t.III 1910-2000 A-Ł Warszawa 2017