śpiewak, aktor, reżyser, dyrektor, kierownik artyst. teatru;

Właściwie Kazimierz Krukowski, także Lopek, pseud. K. Zawisza. Był synem Stanisława K., lekarza wojskowego, j Doroty z domu Rozenblat, mężem tancerki Władysławy K. z domu Jaśkówny (ślub 31 X 1928 w Warszawie), krewnym Juliana Tuwima. Ukończył gimn. K. Kulwiecia w Warszawie i w 1921 rozpoczął studia na Wydz. Prawa Uniw, Warsz. (studiów nie ukończył). Równocześnie uczył się aktorstwa: w 1920-21 w pryw. szkole S. Wysockiej, a w 1921-23 w Oddziale Dram. przy Konserwatorium Muzycznym. Z myślą o karierze śpiewaka kształcił głos (tenor liryczny) u S. Boguckiego i Z. Mossoczego. Jak wspominał, debiutował pod pseud. Zawisza, w objazdowym zespole operowym pod kier. T. Wierzbickiego; śpiewał m.in. partie Turiddu (Rycerskość wieśniacza) i Arcyksięcia Leopolda (Żydówka). Występował również jako solista z orkiestrą symfoniczną B. Szulca w warsz. Filharmonii i kabarecie Stańczyk, a we wrześniu 1924, dzięki protekcji Tuwima (nadal jako Zawisza) po raz pierwszy w kabarecie Qui Pro Quo. Początkowo śpiewał piosenki liryczne, ale wkrótce zasłynął jako znakomity wykonawca piosenek i monologów charakterystycznych. Pierwsze sukcesy odniósł wykonując utwory M. Hemara Wekselek i Pan nie zna Lopka? Lopek i kropka. Od tej pory utożsamiano go z tyt. bohaterem tej piosenki. Lopek stal się kolejnym pseudonimem K., a jednocześnie symbolem określonego stylu kabaretowego szmoncesu, polegającego na przedstawianiu za pomocą zabawnego żargonu, żydowskich typów. Charakterystyczna postać Lopka w kraciastym płaszczu i dziurawym meloniku wywoływała śmiech, ale i wzruszenie. ,,I wychodził nieodparcie śmieszny w swoim przydługim paltocie i naciśniętym na uszy meloniku, i skarżył się rozdzierająco (..) Po skończonej piosence publiczność ani myślała pozwolić swemu ulubieńcowi na zejście ze sceny bez trzech albo czterech bisów. Więc śpiewał jeszcze szlagiery z poprzednich programów: ,,To nie jest w porządku”, ,,Jak się nie ma co się lubi, to się lubi co się ma” i wreszcie najgłośniejszy ,,Pan nie zna Lopka?”. Z piosenki na piosenkę plastyczniej rysował się ich bohater, znakomita w swojej trafności karykatura średniego kupca z Bielańskiej czy Nowolipek – więcej synteza całego żydowskiego mieszczańsko-kupieckiego środowiska. Wiecznie stroskany, zakłopotany, z głową zaprzątniętą tysiącem interesów, miewał jednak w życiu i swoje przyjemne chwile” (J. Jurandot). W Qui Pro Quo występował do 1930; wielokrotnie wyjeżdżał z nim na występy, np. do Krakowa (1925), Kielc (1927), Lwowa (1927, 1929), Wilna (1930), Gdańska (1930). W 1928 wziął udział w wielomiesięcznym tournée zespołu i odwiedził wówczas: Częstochowę, Kielce, Kraków, Zakopane, Bielsko, Przemyśl, Lwów, Tarnów, Siedlce. W latach 30. występował także w innych t. i kabaretach warsz., takich jak: Perskie Oko (1927), Colosseum (1929), Morskie Oko (1930-33; był tu kier. artyst. od maja do sierpnia 1933), Banda (1931-32), Femina (1933-34; kier. artyst. w sez. 1933/34), Rex (1933), Nowy Momus (1933-34), Hollywood (1933, 1935), Cyganeria (1934), Wielka Rewia (1934-39), Stara Banda (1934-35), T. na Kredytowej (kier. artyst. 1934-35), The Lopek (kier. artyst. 1935), Cyrulik Warszawski (1936-38), T 13 Rzędów (1936-37). Z t. Banda wyjeżdżał do Płocka i Kalisza (1932), z t. Cyrulik Warszawski do Kalisza, Płocka, Zakopanego (1938); z własnymi recitalami lub zespołami artystów warsz. gościł często we Lwowie, w 1932 występował w T. Gong w Łodzi i Krakowie, w 1933 w Sosnowcu i Płocku, w 1935 w Płocku i Radomiu, w 1936 w T. Bagatela w Łodzi, a w 1939 z zespołem ,,Pięcioraczki warszawskie” odwiedził wiele miast Polski. W Warszawie był współzałożycielem i kier. artyst. t. Ali Baba, który prowadził od kwietnia do września 1939. Pisał teksty satyryczne do wielu programów kabaretowych, często pełnił rolę konferansjera.
Reżyserował rewie, komedie muz. i operetki, np. w t. Morskie Oko Przebój Warszawy (1932) i Rewię miłości (1933), w T. na Kredytowej Piosenkę o Nadinie (1934) i To lubią kobiety (1935), w t. Wielka Rewia Całus i nic więcej i Jutro będzie lepiej (1936), To warto zobaczyć i Podwójne życie panny Leny (1937). W t. Ali Baba reżyserował programy Orzeł czy Rzeszka oraz Pakty i fakty, którego prem. odbyła się 1 IX 1939.

Nagrywał płyty, występował w radiu. Zagrał w kilkunastu filmach, w kilku z nich postać o imieniu Lopek m.in. w Tajemnicy starego rodu (1928), Janku muzykancie (1930), Ułanach, ułanach, chłopcach malowanych (1932), 10 % dla mnie (1933), a w ABC miłości aktora rewiowego Krupkowskiego (1935).
Po wybuchu II wojny świat., wraz z żoną, opuścił Warszawę. Dotarł do Grodna, a od grudnia 1939 został kier artyst. rewiowego T. Miniatur pod dyr. A. Sziszkowa w Białymstoku; na pocz. 1940 wyruszył z nim na sześciotygodniowe tournée i występował m.in. w Grodnie, Lidzie, Baranowiczach, Nowogródku, Brześciu nad Bugiem, Pińsku, Wołkowysku, Mińsku. Po rozwiązaniu tego t. założył, z A. Rosnerem, zespół Jazz Teatralizowany, z którym również objeżdżał prowincję i miasta ZSRR. W kwietniu 1941, w czasie występów z Jazzem w Moskwie, dołączył do zespołu goszczącego tu lwow. T. Miniatur, w którym pełnił rolę konferansjera i reżysera. Wybuch wojny niem.-ros. zastał zespół w Kujbyszewie, skąd po kilkumiesięcznej tułaczce dotarł do Buzułuku, do tworzącej się na terenie ZSRR Armii Pol. pod dowództwem gen. W. Andersa. Objął wtedy kierownictwo Czołówki Teatr. przy Dowództwie Armii Pol.; pierwszą jej prem. był program Wesoły sylwester, wystawiony 31 XII 1941, a w styczniu 1942 reżyserował Szopkę polityczną T. Wittlina. Z Czołówką przeszedł cały szlak wojenny Armii, a nast. 2 Korpusu Pol., przez Irak, Palestynę (gdzie t. zmienił nazwę na T. Polowy 2 Korpusu), ponownie Irak, Egipt, Włochy. Występował dla żołnierzy alianckich w różnych miastach Bliskiego Wschodu, m.in. w Tel-Awiwie, Hajfie, Jerozolimie, a potem we Włoszech. Często reżyserował programy Polish Parade (a także brał w nich udział), przeznaczone dla żołnierzy alianckich i ludności cywilnej w wykonaniu połączonych zespołów K. oraz F. Konarskiego. Popularnym widowiskiem w jego reż. było Serce w furażerce (prem. w 1943); z kolei we wł. Fermo wystawił m.in. przerobioną na wodewil komedię Nikt mnie nie zna. Jesienią 1946, z zespołem, przyjechał do Wielkiej Brytanii. Z programami kabaretowymi odwiedzał pol. obozy wojskowe rozrzucone po Anglii i Szkocji występował też w Londynie, na scenie T. Hemara w lokalu Klubu Pol. ,,Orzeł Biały”. W 1948 wyjechał do Argentyny; w Buenos Aires prowadził lokal rozrywkowy pn. Blue Sky, w którym także występował. W 1949 został tu dyr. i kier, artyst. T. Rozmaitości, skupiającego przedwojennych, pol. zawodowych aktorów. Przedstawienia odbywały się w soboty i niedziele (gaż nie wypłacano, więc większość aktorów utrzymywała się z innej pracy). Od 1952 siedzibą t. był  Dom Polski, a w 1954 przyjęto nazwę Nasz Teatr. Reżyserował: Sublokatorkę, Maman do wzięcia, Klub kawalerów, Ich czworo, Moralność pani Dulskiej, Gwałtu , co się dzieje !, Wesele. We wrześniu 1956 wrócił do Warszawy. W październiku t.r. wystąpił w programie Kłopoty z popiersiami w T. Syrena, a wkrótce zaangażowany do zespołu grał tu do końca sez. 197071. Od 1 VI 1957 do końca sez. 1960/61 był dyr.  Syreny, od 1958 także Sceny Buffo. Reżyserował komedie, rewie, programy składane, m.in.: Maman do wzięcia,  Bez dewiz-1957; Baloniki, baloniki (rola Amadeusza Dymka), Nasze jajko, Sublokatorka-1958; Zawiążmy supełek, Czym chata bogata, Maestro (rola Nikodema Korna) -1959, Hallo, Romeo, Nasza żartoteka, Hajże na stolice – 1960; Hrabina z importu (1961), Przyjmujemy w komizm (1963), Nasza jubilatka (1964). Występował w większości programów składanych, do wielu z nich pisał teksty satyryczne i piosenki. W 1960 z zespołem Syreny i specjalnym programem Życie jest piękne wyjeżdżal do Moskwy i Leningradu. Po przejściu na emeryturę, występował jeszcze na scenie Syreny gościnnie. W 1979 zagrał ostatnią rolę, Pana Kazia (Wielki Dodek), w spektaklu poświęconym A. Dymszy. W sez. 1958/59 grał w T. Komedii Muz. w Poznaniu w programie Rewia humoru.
W 1959 w Warszawie prowadził kabaret Cyganeria w Hotelu Grand, a w 1963-67 kabaret U Lopka w warsz. Hotelu Bristol. W 1970 zagrał w filmie Pan Dodek.
Przez wiele lat współpracował z telewizją, był konsultantem redakcji rozrywkowych, scenarzystą i reżyserem programów, np. w 1978-79 prowadził, oparty na własnych wspomnieniach, program Mała antologia kabaretu. W 1963-68 zasiadał w Radzie Artyst. Stołecznej Estrady,  przewodniczył tez Komisji Egzaminacyjnej dla kandydatów na artystów estrady oraz jury, odbywającego się corocznie w latach 60. Ogólnopol. Festiwalu Zespołów Estradowych. Obchodził jubileusze pracy artyst.: w 1955 w Buenos Aires jubileusz 30-lecia, 17 XII 1974 w T. Syrena podczas spektaklu Oby nam się jubileusz 50-lecia, a 4 III 1981 podczas autorskiego programu telew., 60-lecia pracy, oraz 80-lecia urodzin. W 1979 otrzymał nagrodę Ministra Kultury i Sztuki I st. za całokształt pracy artyst, oraz osiągnięcia w dziedzinie programów rozrywkowych. Opublikował wspomnienia: Moja Warszawka (Warszawa 1957), Mała antologia kabaretu (Warszawa 1982), Z Melpomeną na emigracji (Warszawa 1987). Był czł. ZASP-u za Granicą. Cz. Zasłużonym SPATiF-ZASP-u.

Źródło : Słownik Biograficzny Teatru Polskiego t.III 1910-2000 A-Ł Warszawa 2017