aktor, reżyser, dyrektor i kierownik artyst. teatru;

Był synem Wacława Lubicz – Lisowskiego, z zawodu agronoma, administratora dużego majątku i Stefanii z Sanickich; mężem aktorki i poetki Krystyny Chruścielskiej (ślub 12 IV 1939 w Warszawie), która była prawdopodobnie jego drugą żoną; był wnukiem zesłańca syberyjskiego po powstaniu listopadowym. Szkołę powszechną ukończył w Berdyczowie, średnią w Kijowie, potem dwa lata studiował chemię na tamtejszej Politechnice. W 1920, ze słabą znajomością języka polskiego przyjechał do Warszawy, gdzie początkowo pracował jako robotnik w fabryce, później był kreślarzem. Równocześnie uczył się w Szkole Instruktorów Ludowych pod. kier. J. Cierniaka, potem uczęszczał na Kursy Wokalno-Dramatyczne H.J. Hryniewieckiej, które ukończył w 1924. Na popisie końcowym wyróżnił się ,,dobrymi warunkami, zapałem, inteligencją”, ale miał ,,trochę zbędnego patosu” (L. Brodziński)  W sez. 1924/25 – 1925/26 grał w T. im. Bogusławskiego: Diona (Opowieść zimowa), Kubę (Skalmierzanki), Rekwizytora (Złoty płaszcz), Kalekę (Śpiewak własnej niedoli), Jakuba (Jak się wam podoba), Ajaksa (Achilleis), Zdzisława (Ciotunia), Korobkina (Rewizor), Zagozdę (Róża). W sierpniu 1926, z grupą warszawskich aktorów pod kier. I. Solskiej i S. Wysockiej występował w T. Małym we Lwowie w roli Józefa Maszejki (W małym dworku). W sez. 1926/27 po zamknięciu T. im. Bogusławskiego, L. Schiller zaangażował go do T. Polskiego w Warszawie, gdzie grał epizody i małą rolę, np. Pułkownika Argamakowa (Car Paweł I), Mędrca (Samuel Zborowski – Słowackiego), Dziennikarza (Panna Flûte). W sez. 1927/28 występował w T. Miejskim w Łodzi, w dwóch ważnych rolach z repertuaru romantycznego: Gustawa – Konrada (Dziady), Geniusza (Wyzwolenie; obok J. Osterwy, który gościnnie grał Konrada). W sez. 1928/29, na zaproszenie Osterwy, występował w Reducie w Wilnie, a także w objazdach, jako: Botkin (Tamten), Aleksander (Car Paweł I), Car (Kordian), Leonard (Kręg interesów), Mariusz (Murzyn warszawski). W sez. 1929/30 zaangażowany był w T. Miejskim w Częstochowie, a na pocz. 1930/31 grał w T. Miejskim w Lublinie Piotra Wysockiego (Noc listopadowa), którego ,,deklamował z właściwym sobie patosem” (cyt. za Stoch) i Adolfa (Panna mężatka). Później założył własny zespół objazdowy, który w 1931 z Dziejami grzech i Niewinną grzesznicą odwiedził m.in. Płock i Stanisławów. W lipcu i sierpniu 1931 grał w Warszawie w t. Mała Kometa, potem w T. Polskim: w grudniu t.r. Southamptona (Elżbieta, królowa Anglii), w styczniu 1932 Księdza Brzóskę (Virtuti Militari), a w lutym Konduktora (Defraudanci). W 1932 w objeździe z Zespołem Reduty występował też: Niezwykłej podróży (styczeń, marzec, maj, czerwiec), w Radziwille Panie Kochanku (czerwiec na statku ,,Bajka” na Wiśle), w roli Ferdynanda w Intrydze i miłości (wrzesień, październik, listopad), a w styczniu 1933 w Dobrej wróżce. Po powrocie do Warszawy, w marcu 1933 w T. im. Zapolskiej zagrał Kasztelana (Zaczarowane koło), a w styczniu 1934 w T. Kameralnym Laertesa (Hamlet). Od marca do grudnia 1934 ponownie z Zespołem Reduty gościł w Łodzi, Radomiu, Kielcach, Płocku, Toruniu, Wilnie i Lwowie. Występował w rolach: Swana (Czwarty do brydża), Zbigniewa (Mazepa) oraz Konrada w przedstawieniu pt. Bohater narodowy (w jego oprac.), złożonym z fragmentów Dziadów, Kordiana, Wyzwolenia, Nocy listopadowej, Róży. W 1935 z Zespołem Reduty występował w Kwadraturze koła (luty), Białej sowie jako Jerzy (marzec, kwiecień). W sez. 1934/35 i 1935/36 ponownie grał w T. Miejskich w Łodzi, np. Zwoncewa (Jegor Bułyczow i inni, 1936). Od 12 VIII 1936 do kwietnia 1937, wraz ze S. Bremem i N. Młodziejowską, sprawował dyrekcję T. Nowego w Poznaniu, reżyserował np. Różę. Ostro krytykował go wtedy K. Troczyński, wg którego miał on uzdolnienie estradowe, a nie sceniczne, grał z wielkim patosem – ,,mógłby być dobrym materiałem do deklamacji rycerskich i bohaterskich poematów”. Niektóre role przerastały jego możliwości, były ,,zupełnym nieporozumieniem”, a nawet ,,błazeństwem”, np. Chróścik (Portret Łukasza) czy Frank Gardner (Profesja pani Warren); oba przedstawienia reżyserował. Nie sprawdził się też jako dyrektor teatru, który był źle zarządzany, ,,stał się terenem popisów amatorskich” i w konsekwencji upadł. W styczniu i lutym 1938 brał udział znowu w objazdach Zespołu Reduty (okresowo pełnił też funkcje administratora i kier. objazdów), grał Jaszczołta (Wytworny szachraj), m.in. w Ostrowcu Świętokrzyskim, a od maja do lipca t.r. Zabrzezińskiego w Uciekła mi przepióreczka; dublował też Osterwę w roli Przełęckiego. Od poł. 1938 do wybuchu wojny kierował (z J. Zielińską, S. Orzechowskim) objazdowym zespołem pn. T. Ziem Centralno-Wschodnich (początkowo pn. Zespół Artystów), który składał się z dawnych redutowców; Osterwa stanowczo sprzeciwiał się, by nazwa zespołu sugerowała jakikolwiek związek z Redutą, prawdopodobnie z powodu niskiego poziomu repertuaru.

Lata II wojny świat. i okupacji niemieckiej przeżył w Warszawie; pracował jako szatniarz w jawnym t. rewiowym Ul, później w Złotym Ulu, a potem zajmował się z żoną produkcją kosmetyków. Po upadku powstania przedostał się do Krakowa, założył firmę kosmetyczną ,,Krystyna”, w której zatrudniał także artystów: M. Gellę, J. Zaklicką, E. Chaberskiego, S. Orzechowskiego. Na scenę wrócił w 1950; od 1 X t.r. do 30 XI 1951 grał w T. Powszechnym w Łodzi, np. Andrzeja Wołoszyna (Przyjaciele A. Uspieńskiego), po czym jeszcze w sez. 1951/52 przeniósł się do T. Wybrzeże w Gdańsku i do końca 1954/55 był jego aktorem i reżyserem. Wystąpił w rolach: Pastora (Kandyda), Monachowa (Barbarzyńcy), Marshalla (Lisie gniazdo), Jaskrowicza (Grzech; także reż.). Równocześnie reżyserował przedstawienia świetlicowe w Gdańsku, Sopocie i Gdyni, a ze studentami Politechniki Gdańskiej przygotowywał spektakl Nawojka (w dekoracjach M. Kołodzieja), który zajął I miejsce w Świat. Festiwalu Młodzieży i Studentów w Warszawie (1955). Od sez. 1955/56 był kier. artyst., a od 1 VI 1956 także dyr. Bałtyckiego T. Dramatycznego W Koszalinie. Obie funkcje sprawował do 15 XII 1956. Wg opinii M. Misiornego, próbował ratować zespół, który rozpadł się po odejściu I. Górskiej, ,,żenującymi praktykami, polegającymi na sprowadzeniu (…) trup amatorskich z … Centrali Rybnej z Gdyni”, w efekcie poziom premier obniżył się ,,do rangi przeciętnej amatorszczyzny”. W sez. 1956/57 w T. Komedia Muz. w Poznaniu reżyserował Pannę Nitouche (grał Majora). W 1957-59 kierował zespołem operetki przy Śląskim T. Powszechnym PPIE w Katowicach. W l. późniejszych nie był związany na stałe z żadnym t., współpracował z Estradą Łódz. (1960-63), grał epizody w T. Współczesnym w Warszawie (1964), T. Muzycznym w Szczecinie(1968), a potem tylko w teatrach warsz.; Narodowym (sez. 1978/79 – 1979/80), T. na Woli i T. Polskim (1987). W 1974 obchodził jubileusz 50- lecia pracy artystycznej.

Po wojnie, jego wielką pasją stał się film, w którym był, jak pisano, ,,mistrzem epizodu”. Pierwszą jego rolą filmową jeszcze przed wojną, był Antek w Moralności pani Dulskiej (1930), potem, od 1952 prawie do końca życia, zagrał w ok. 200 filmach. Wystąpił też w kilku spektaklach Teatru TV i serialach telew., np. Wojnie domowej, Domu. W 1983 ukazały się jego wspomnienia: Ze sztambucha starego aktora w ,,Kurierze Polskim” i Z aktorskiego raptularza w ,,Dzienniku Bałtyckim”. Zamieścił też artykuły wspomnieniowe w ,,Stolicy” i ,,Polityce”. Wydał dwie książki: Wspomnienia starego aktora (Katowice 1988) i Notatki z planu filmowego (Katowice 1988)

Do końca życia pozostał energicznym, pełnym woli działania, artystą. Jego styl gry, także osobowość artyst., ukształtowała Reduta. Lata współpracy z Osterwą były najciekawszym okresem w jego karierze aktorskiej, a doświadczenia wówczas zdobyte, choć nie zaowocowały sukcesami, pomagały mu w pracy w teatrze. W młodości miał znakomite warunki amanta romantycznego, które w opinii H.R. Żuchowskiego, ,,predestynowały go do ról wielkiego repertuaru”. W l. późniejszych ,,reprezentował rzadki typ aktora arystokraty”; mówiono o nim: ,,przedwojenny pan o niezmiennych manierach”, ,,z gołębią czupryną”, ,,malownicza postać, która przyciąga uwagę”. Był Czł. Zasłużonym SPATIF-ZASP-u.

Źródło : Słownik Biograficzny Teatru Polskiego t.III 1910-2000 A-Ł Warszawa 2017