Jabłonowska Janina

16 maja 2018 by administrator·0 Comments

Data urodzenia:

1903-07-12 Płock

Data śmierci:

1987-12-30 Łódź

aktorka;

Właściwie Janina Kędzierska, zamężna Rudnicka, pseud. Jabłonowska. Była córką Władysława, inżyniera górnictwa, i nauczycielki, Wandy Kędzierskich; żoną aktora Jana Rudnickiego. Na scenie używała nazwiska Jabłonowska. Po ukończeniu szkoły średniej w 1923 wyjechała z Płocka i zamieszkała w Warszawie. Pracowała jako maszynistka w Urzędzie Telegraficznym, równocześnie od 1925 uczyła się w Oddziale Dram. przy Konserwatorium Muz., który ukończyła w 1928, Jako wyróżniająca się studentka, otrzymywała stypendium ufundowane przez A. Zelwerowicza. Podawała, że w 1928-30 występowała w T. Miejskim w Płocku, a w 1930-31, w t. w Radomiu. W 1932-35 grała w Warszawie, w T. dla Dzieci Młodzieży Jaskółka oraz w t. rewiowych i kabaretach: Cyganeria, Stara Banda, Wielka Rewia (tu np. Hrabinę Pepitę w komedii muz. Przygoda w Grand Hotelu 1935). W 1935-37 była aktorką T. Polskiego w Poznaniu, wystąpiła jako: Maria (Lekkomyślna siostra), Szimena (Cyd), Muza (Wyzwolenie), Feniksana (Książe Niezłomny). W sez. 1937/38 grała w T. Polskim w Bydgoszczy np. George Sand (Lato w Nohant), Żonę (Nie-Boska komedia), tyt. Emilię Plater i Katinkę (Jan), a w 1938/39 w T. im. Słowackiego w Krakowie, m.in.: Goplanę (Balldyna), Hankę (Moralność pani Dulskiej), Młodą (Klątwa), Młynarkę (Zaczarowane koło); ostatnią rolę, Pawłowej (Marcowy kawaler) grała 12 X 1939.
Lata II wojny świat. przeżyła w Krakowie, pracowała pocz. w Urzędzie Miejskim, potem wspólnie z S. Rydlem i A. Matusiakówną prowadziła wytwórnię drewniaków, która zbankrutowała. W 1941-43 brała udział w imprezach estradowych w gmachu Starego T., organizowanych na rzecz RGO. W marcu 1944 wystąpiła w rewii Wiosenna Trzynastka, a w kwietniu t.r. w Domu otwartym, w jawnym Krak. T. Powszechnym.
Po wojnie, w 1945 znalazła się w pierwszym zespole T. Miejskiego w Katowicach i zagrała Hankę (Moralność pani Dulskiej), w sez. 1945/46 występowała w T. Powszechnym im. Żołnierza Pol. w Krakowie, w 1946/47 i 1947/48 ponownie w Katowicach, jako: tyt. Antygona Sofoklesa, Hipolita (Sen nocy letniej), Dorota (Cud mniemany, czyli Krakowiacy i Górale), Laura (Dwa teatry), Pani Róża (Taniec księżniczki, obok Zelwerowicza). W 1948/49-1954/55 grała w Poznaniu, w pierwszym sez. w T. Polskim, potem w T. Dramatycznych, role takie jak: Żaneta (Wilki w nocy), Pani Warren (Profesja pani Warren), tyt. Lubow Jarowaja, Arsena (Mizantrop), Liza (Żywy trup). W sez. 1952/53 grała gośc. rolę Pani Chybkiej (Wesołe kumoszki z Windsoru) w T., im. Jaracza w Lodzi, a później zamieszkała w Łodzi i występowała już stale na scenach łódzkich. W sez. 1955/56-1959/60 w T. Nowym wystąpiła m.in. jako: Pallas Atena i Demeter (Noc listopadowa), Klara Zachanassian (Wizyta starszej pani), Julia (Dom kobiet), Hekuba (Akropolis), Bona (Barbara Radziwiłłówna), Linda (Śmierć komiwojażera), w 1960/61 i 1961/62 w T. Powszechnym jako: Pani Phelps (Serca w matni),Respektowa (Fantazy), Królowa Jolanta (Skowronek Anouilha), w 1962/63 w T. 7.15, np. Hrabina (Pasztet jakich mało). W sez. 1963/64-1981/82 występowała ponownie w T. Nowym; jej role z tego okresu to, m.in.: Lizawieta (Zamieć), Laura I (Indyk) 1964; Matka (Kartoteka, 1967), Margret (Pelikan), Marynia (Teoria Einsteina)- 1970; Generałowa (Idiota, 1971), Giza (Zabawa w koty, 1973), Wojnicka (Wujaszek Wania, 1976), Pani Pernelle (Tartuffe, czyli Obłudnik, 1977), Pani Jowialska (Pan Jowialski, 1980). W dniu 12 XI 1978 obchodziła jubileusz 50-lecia pracy scenicznej. Występowała w Pol. Radiu. W 1955-81 zagrała niewielkie role w kilku filmach i spektaklach Teatru TV.
Już przed wojną zyskała opinię zdolnej aktorki dramatycznej. Miała b. dobre warunki zewnętrzne: klasyczną urodę, wyraziste rysy, zgrabną figurę, piękny, melodyjny głos i znakomitą dykcję. W Poznaniu jej talent cenił m.in. K. Troczyński, który podkreślał, że była idealną odtwórczynią ról w dramacie poetyckim, np. Muzy w Wyzwoleniu i Szimeny w Cydzie. W Krakowie chwalono (np.w roli Młodej w Klątwie) ,,szeroką skalę dźwięcznego głosu i zacięcie prawdziwie tragiczne” (T. Sinko) oraz ,,talent dramatyczny o wielkim ciężarze gatunkowym” (Z. Jachimecki). Zbigniew Raszewski wspominał jej występy w Bydgoszczy: ,,Kiedy myślę o Nie-Boskiej komedii o postaci Żony, wynurza mi się z pamięci Jabłonowska i nuta dojmującego smutku, od którego trudno się uwolnić. Był w tej roli motyw przewodni. Jabłonowska grała – grała naprawdę pierwsze takty walca a m-moll Chopina. Dzięki pani Jabłonowskiej dowiedziałem,że teatr może być niesamowity.”
Po wojnie także miała dobre recenzje. W Katowicach, w dramacie Sofoklesa ,,bardzo bezpośrednio, po ludzku i wzruszająco ujęła postać Antygony” ,(S.W. Balicki), w Dwóch teatrach partnerowała Dąbrowskiemu, który wspominał, że,„potrafiła nawiązać kontakt subtelny i dyskretny”.W Łodzi do udanych jej ról należała m.in. Klara Zachanassian, która ,,nie była uosobieniem martwego symbolu, lecz zwykłym człowiekiem: kapryśna, despotyczna, okrutna, chwilami nawet liryczna w swoim cynizmie, ale zawsze <<wielkopańska>>” (M. Jagoszewski). Maria Czanerle wyróżniła rolę Lindy, którą J. zagrała ,,ogromnie ciepło, lirycznie, z odcieniem owej mądrej i opiekuńczej troski jaki Miller przydaje kochającym żonom-przyjaciółkom”. ,,Perełką aktorską” nazwano rolę Pani Pernelle; zauważono ,,soczysty epizod” służącej w Pelikanie; pochwały zebrała za role w Teorii Einsteina, w której zaprezentowała talent komediowy. We wspomnieniu o aktorce napisano: ,,Grała kobiety silne, zdecydowane, targane namiętnościami, a przecież każdej z tych postaci nadawała wiele głębokiego wyrazu i ciepła” (,Glos Robotniczy”).