aktorka;

Właściwie Helena Chrul, zamężna Tosik. Była córką Franciszka Chrala, fryzjera, i Adeli z Witwickich, pierwszą żoną  Władysława Hańczy (właśc. W. Tosika), matką – Władysława Hańczy jr. W 1921 przyjechała z rodziną do Polski. Podawała, że w 1927 ukończyła Gimn. im. Działyńskich w Poznaniu i rozpoczęła naukę w pozn. konserwatorium; „odkryta” tam przez S. Wysocka była jej uczennicą w Szkole Dram. i występowała od 1927 w T. Polskim w Poznaniu, a po zdaniu egzaminu ZASP-u została zaangażo­wana do tego teatru na sez. 1929/30. Wiadomości tych nie potwierdzają jednak dostępne źródła (choć Z. Wilski wymienił ją wśród uczniów pozn. Szkoły Dram. w 1927-30, a świadkowie wspominają jej obecność w teatrze). Być może używała nierozpoznanego pseudonimu. Poślubiła w tym czasie aktora W. Tosika (ślub 23 IX 1929). W sez 1930/31 występowała jako Tosikowa w T. Polskim w Ka­towicach; w tymże sez. została zaliczona w poczet kandydatów ZASP-u. W sez. 1931/32 grała – już jako Chaniecka – w T. Miejskim w Toruniu, m.in. rolę tyt. w Aurelciu, nie rób tego i Katarzynę w Głupim Jakubie. W sez. 1932/33 występowała pra­wdopodobnie w T. Miejskich w Łodzi pod dyr. Wysockiej; w sez. 1933/34-1935/36 w T. Polskim w Poznaniu w wielu rolach i epizodach, przeważnie w komediach współczesnych, oraz m.in. jako: Panna Młoda (Wesele), Pulcheria (Dom otwarty), Kobieta (Marchołt gruby a sprośny), Krasawica (Bolesław Śmiały). Jak podawała, w 1935 rozeszła się z mę­żem, a rozwód formalny przeprowadzono w 1948. W sez. 1936/37 (wg S. Kaszyńskiego od 7 IV 1937) była w zespole I. Galla w T. im. Bogusław­skiego w Kaliszu; w sez. 1937/38 i 1938/39 wy­stępowała w T. Miejskich we Lwowie. Zaangażo­wana na sez. 1939/40 do t. łódz., nie mogła podjąć tam pracy z powodu wybuchu II wojny światowej. W 1939-41 występowała w Polskim T. Dramaty­cznym we Lwowie. W 1941-44 mieszkała w War­szawie, pracowała dorywczo jako kelnerka. W grud­niu 1944, lub wcześniej, znalazła się w Mszanie Dolnej, gdzie brała udział w przedstawieniu jaseł­kowym zorganizowanym przez J. Warneckiego. Od 1945 i w sez. 1945/46 była aktorką Starego T. w Krakowie. Na sez. 1946/47 przeniosła się do T. im. Wyspiańskiego w Katowicach, po roku wróciła do Krakowa i występowała w T. Dramatycznych, a po ich podziale w 1954 była do końca życia aktorką T. im. Słowackiego. Współpracowała też z krak. T. Satyryków (od jego powstania w listopadzie 1952) i krak. T. Muzycznym (1956). W 1961 wy­stępowała gościnnie w T. im. Mickiewicza w Czę­stochowie. Jubileusz trzydziestopięciolecia pracy ar­tyst. obchodziła 18 V 1963 w T. im. Słowackiego w roli Daubmannowej (Przygoda z Vaterlandem). Była aktorką przede wszystkim komediową, w 1. powojennych jedną z najpopularniejszych aktorek Krakowa. Średniego wzrostu, otyła, o wyrazistych, choć pospolitych rysach, obdarzona była spontani­czną vis comica – potrafiła wywoływać żywą re­akcję publiczności samym pojawieniem się na sce­nie. „Ja nie gram komedii, staram się zawsze być poważna, mówić serio, ale cóż – wychodzi komi­cznie” – zwierzała się w wywiadzie w 1949. W swym bogatym, choć wyraźnie określonym repertuarze, miała we Lwowie m.in. klasyczne subretki: Dorynę (Świętoszek), Marię (Wieczór Trzech Króli), a w Krakowie postacie fredrowskie, np. Anielę (Da­my i huzary), Szambelanową (Pan Jowialski), Rozaurę (Dyliżans). Według T. Boya-Żeleńskiego „umia­ła dać ciepłe akcenty poczciwej Urszuli” (Ostrożnie, świeżo malowane) i „szelmowski temperament ko­chliwej Dorocie” (Krakowiacy i Górale, 1940). Jej Domna Pantelewna (Talenty i wielbiciele, 1951) była to „postać na wskroś rosyjska w zachowaniu i obyczajach, ponadto cała utkana z zalet i wad, prawdziwy, pełnokrwisty człowiek. Jest dobra ale i wulgarna, ciepła ale i ostra, prostacka ale i de­likatna, zastrachana i służalcza ale i odważna, na­iwna jak dziecko ale i mądra” pisała K. Berwińska. Skłonność do barwnego, często rodzajowego, ale pogłębionego przekonywającą ludzką prawdą reali­zmu sprawiła, że jedną ze specjalności Ch. były postacie kobiet ros.; grała m.in. Annę Andrejewną (Rewizor, Katowice 1947), Agafię (Ożenek, nagroda aktorska na Festiwalu Sztuk Ros. i Radzieckich, 1949); w roli Meropy Murzawieckiej (Wilki i owce, Częstochowa 1961), wykraczającej poza jej kome­diowe emploi, była „groźna i drapieżna”, za rolę Ulity (Las) otrzymała nagrodę Ministra Kultury i Sztuki w 1965. Odnosiła też sukcesy w rolach „jurnych i zażywnych mieszczek, szorstkich lecz ze złotym sercem wdów i staropolskich podwik” (R. Ko­siński), jak np. Kasztelanowa (Polacy nie gęsi, 1953), Starościna (Popas króla jegomości, 1958), Klimina (Wesele, 1956 i 1969). W Przygodzie z Vaterlandem, jako Daubmannowa była wg R. Szydłowskiego „prawdziwą niemiecką Mutter, kochającą, sentymen­talną i ograniczoną”; „Była tragikomiczna, miała kilka scen bardzo śmiesznych, ale i kilka prawdzi­wie wzruszających”.

Źródło: Słownik Biograficzny Teatru Polskiego 1900-1980 t.II, PWN Warszawa 1994