Klońska Antonina

Klońska Antonina
Data urodzenia:
1883-04-24 Włocławek
Data śmierci:
1969-04-12 Kraków

aktorka;

Właściwie Antonina Klońska, zamężna Sauerowa, z Kaweckich. Była córką Piotra i Józefy Kaweckich. Ukończyła pensję w Warszawie. Sztu­ki aktorskiej uczyła się u R. Popiel-Święckiej i M. Trapszy, tańca u K. Eibla i J. Bieńkowskiego, śpiewu u S. Bruszewskiego. Zaczęła występować pod nazwiskiem panieńskim w krak. T. Ludowym (wiadomość niepewna); w styczniu i lutym 1903 grała tam m.in. Helenę (Poszukiwacze skarbów) i Barbarę (Kominiarz i młynarz). Od kwietnia 1904 (wg jej własnej informacji) występowała w warsz. T. Ludowym, pocz. obsadzana w epizodycznych rolach tanecznych. Pierwszą rolę „z tekstem” otrzy­mała w sztuce W koszu (grudzień 1904). W sez. 1905/06 już jako Klońska występowała w T. Pol­skim w Kaliszu (pocz. pod dyr. S. Cieszkowskiego, potem S. Knake-Zawadzkiego). W sez. 1906/07 być może należała do zespołu T. Polskiego w Łodzi, bo w sierpniu 1907 z zespołem tego teatru wystę­powała w t. Renaissance w Warszawie. W sez. 1907/08 była w zespole J. Myszkowskiego w Lub­linie, od końca stycznia do maja 1908 w zespole objazdowym K. Kamińskiego, jesienią t.r. w T. Polskim w Kijowie, w 1909 (wg informacji samej K.) w zespołach wędrownych B. Bolesławskiego, M. Przybyłko-Potockiej (lato) i L. Szejera, być mo­że w tym czasie dorywczo w kabarecie Momus. Na sez. zimowy 1909/10 jako „wodewilistka” zo­stała zaangażowana przez S. Staszewskiego do te­atru w Sosnowcu. W 1911 występowała w zespole W. Kiedrzyńskiego w Płocku (kwiecień), w zespole J. Pawłowskiego, m.in. we Włocławku i Kaliszu (maj), jesienią 1911 w T. Polskim w Łodzi, w listopadzie t.r. z zespołem łódz. w Kaliszu, od grudnia w T. Zjednoczonym w Warszawie. W tym czasie zaczęła używać niekiedy na scenie podwój­nego nazwiska Klońska-Sauerowa. W T. Zjedno­czonym grała także w sez. 1911/12, m.in. Agatę (Gwałtu, co się dzieje), w maju i czerwcu 1912 z zespołem tego teatru w Kaliszu, w październiku w Płocku. W sez. 1912/13 była aktorką T. Małego w Warszawie; zagrała tu m.in. Helenę Alving (Upiory) i S. Jaraczem w roli Oswalda. W lecie 1913 (od 15 V) występowała w warsz. t. Bagatela, w sez. 1913/14 w T. Nowoczesnym, od końca października 1914 do kwietnia 1915 w T. Artystycznym pod dyr. L. Morozowicza, od września 1915 do stycznia 1916 w T. Artystycznym pod dyr. Z. Leńskiej i K .Tatarkiewicza, na wiosnę w T. Praskim (tu m.in. roli Hanki Moralność pani Dulskiej), w lecie czerwiec-sierpień w t. Chochoł, w sez. 1916/17 T. Polskim w Łodzi, od maja do lipca 1917 w arsz. T. Artystycznym, w sez. 1917/18 ponownie u Łodzi, w sez. 1918/19 w T. Miejskim w Lublinie, w sez. 1919/20 w T. Powszechnym w Krakowie (m.in. jako znakomita Elżbieta w Marii Stuart F. Schillera), z zespołem tego teatru jesienią 1919 w Cieszynie. Rolę Joanny (Noc listopadowa) zagrała w T. im. Słowackiego w Krakowie 19 VIII 1920 i pozostała na tej scenie do 1939. Wystąpiła tu min. w takich rolach, jak: Dziewka (Klątwa, 1921), Ballantyna Fermir (Tumor Mózgowicz, 1921), Ur­szula (Gwałtu, co się dzieje, 1923), Gertruda (Ham­let, 1925), Bobine (Przyjaciele A. Fredry, 1926), Matałkowska (Tamten, 1929), Wirgilia (Koriolan, 1930), Dobrójska (Śluby panieńskie, 1933), Demeter (Noc listopadowa, 1935), Matka (Warszawianka, 1937). W czasie okupacji niem. nie występowała; utrzymywała się z renty inwalidzkiej. Do T. im. Słowackiego wróciła na pocz. 1945 i występowała w nim (po utworzeniu Miejskich T. Dramatycznych w sez. 1946/47 także na scenie Starego T.) do 1954. Od sez. 1954/55 do sez. 1964/65 wchodziła w skład zespołu Starego Teatru. Obchodziła tu ko­lejne jubileusze: 19 XI 1953 w roli Celiny Bełskiej (Dom kobiet) pięćdziesięciolecie, w 1964 – sześćdziesięciolecie. Po wojnie grała m.in. Doktorową (Żeglarz, 1946), Arete (Odys wśród Feaków, 1947), Babkę (Dom pod Oświęcimiem, 1948), Martę (Głupi Jakub, 1949), Rejentową (Krzyk jarzębiny, 1949), Siwicką (W Błędomierzu, 1951), Duenię (Ruy Blas, 1955), Marię Józefę (Dom Bernardy Alby, 1956), Matkę Agnieszkę (Port Royal, 1957), Mammeę (Iry­dion, 1958), Lenę (Jakiej mnie pragniesz, 1961), Józefę baronównę Obrock (Matka S.I. Witkiewicza, 1964). Pod koniec życia przebywała krótko w Schronisku Artystów Weteranów Scen Pol. w Skolimowie.
Obdarzona wybitną urodą, szczupła, o twarzy o regularnych rysach, do późnej starości zachowała dobrą figurę i postawę. Zaczynała od ról wodewi­lowych i operetkowych, śpiewała i tańczyła na sce­nie, recytowała wiersze w kabaretach. Wcześnie jednak (Helena Alwing w Upiorach, 1913) ujawniła talent dram. i jako aktorka dram., potem chara­kterystyczna zdobyła sobie na scenie krak. znaczącą pozycję. W jubileuszowej roli Celiny Bełskiej „dała jeszcze jeden wyraz swej wysokiej klasy aktorskiej” (T. Kwiatkowski), a „jako Matka Agnieszka sku­piona, głęboka, dająca postać, jak to się mówi z jednej bryły a jednak bynajmniej nie sztucznie zmonumentalizowaną” (L. Jabłonkówna), była „znako­mita – surowa, doświadczona, fanatyczna, rutyno­wana w wierze i cierpieniu zakonnica” (L. Flaszen). Jej Duenię nazwał W. Zechenter „pysznie zaryso­wanym epizodem groteskowym”. Miała w swoim dorobku artyst. ponad sześćset ról, a wszystkie „nie­zależnie od charakteru granej postaci i jej znaczenia w sztuce, nacechowane były kulturą i wybornym rzemiosłem aktorskim i nasycone ciepłem prawdzi­wego człowieczeństwa” („Teatr” 1969). „Stwarzała na scenie postacie najrozmaitsze – od wielkich dam i królowych po proste niewiasty i wiejskie dziewczęta (Młoda w Klątwie by pozostać tylko w kręgu Wyspiańskiego). Od bohaterek tytułowych po drobne epizody”. („Dziennik Polski” 1969). Gra­ła także w filmach.

Źródło: Słownik Biograficzny Teatru Polskiego 1900-1980 t.II, PWN Warszawa 1994


Źródła:
1)

aktorka;

Właściwie Antonina Klońska, zamężna Sauerowa, z Kaweckich. Była córką Piotra i Józefy Kaweckich. Ukończyła pensję w Warszawie. Sztu­ki aktorskiej uczyła się u R. Popiel-Święckiej i M. Trapszy, tańca u K. Eibla i J. Bieńkowskiego, śpiewu u S. Bruszewskiego. Zaczęła występować pod nazwiskiem panieńskim w krak. T. Ludowym (wiadomość niepewna); w styczniu i lutym 1903 grała tam m.in. Helenę (Poszukiwacze skarbów) i Barbarę (Kominiarz i młynarz). Od kwietnia 1904 (wg jej własnej informacji) występowała w warsz. T. Ludowym, pocz. obsadzana w epizodycznych rolach tanecznych. Pierwszą rolę „z tekstem” otrzy­mała w sztuce W koszu (grudzień 1904). W sez. 1905/06 już jako Klońska występowała w T. Pol­skim w Kaliszu (pocz. pod dyr. S. Cieszkowskiego, potem S. Knake-Zawadzkiego). W sez. 1906/07 być może należała do zespołu T. Polskiego w Łodzi, bo w sierpniu 1907 z zespołem tego teatru wystę­powała w t. Renaissance w Warszawie. W sez. 1907/08 była w zespole J. Myszkowskiego w Lub­linie, od końca stycznia do maja 1908 w zespole objazdowym K. Kamińskiego, jesienią t.r. w T. Polskim w Kijowie, w 1909 (wg informacji samej K.) w zespołach wędrownych B. Bolesławskiego, M. Przybyłko-Potockiej (lato) i L. Szejera, być mo­że w tym czasie dorywczo w kabarecie Momus. Na sez. zimowy 1909/10 jako „wodewilistka” zo­stała zaangażowana przez S. Staszewskiego do te­atru w Sosnowcu. W 1911 występowała w zespole W. Kiedrzyńskiego w Płocku (kwiecień), w zespole J. Pawłowskiego, m.in. we Włocławku i Kaliszu (maj), jesienią 1911 w T. Polskim w Łodzi, w listopadzie t.r. z zespołem łódz. w Kaliszu, od grudnia w T. Zjednoczonym w Warszawie. W tym czasie zaczęła używać niekiedy na scenie podwój­nego nazwiska Klońska-Sauerowa. W T. Zjedno­czonym grała także w sez. 1911/12, m.in. Agatę (Gwałtu, co się dzieje), w maju i czerwcu 1912 z zespołem tego teatru w Kaliszu, w październiku w Płocku. W sez. 1912/13 była aktorką T. Małego w Warszawie; zagrała tu m.in. Helenę Alving (Upiory) i S. Jaraczem w roli Oswalda. W lecie 1913 (od 15 V) występowała w warsz. t. Bagatela, w sez. 1913/14 w T. Nowoczesnym, od końca października 1914 do kwietnia 1915 w T. Artystycznym pod dyr. L. Morozowicza, od września 1915 do stycznia 1916 w T. Artystycznym pod dyr. Z. Leńskiej i K .Tatarkiewicza, na wiosnę w T. Praskim (tu m.in. roli Hanki Moralność pani Dulskiej), w lecie czerwiec-sierpień w t. Chochoł, w sez. 1916/17 T. Polskim w Łodzi, od maja do lipca 1917 w arsz. T. Artystycznym, w sez. 1917/18 ponownie u Łodzi, w sez. 1918/19 w T. Miejskim w Lublinie, w sez. 1919/20 w T. Powszechnym w Krakowie (m.in. jako znakomita Elżbieta w Marii Stuart F. Schillera), z zespołem tego teatru jesienią 1919 w Cieszynie. Rolę Joanny (Noc listopadowa) zagrała w T. im. Słowackiego w Krakowie 19 VIII 1920 i pozostała na tej scenie do 1939. Wystąpiła tu min. w takich rolach, jak: Dziewka (Klątwa, 1921), Ballantyna Fermir (Tumor Mózgowicz, 1921), Ur­szula (Gwałtu, co się dzieje, 1923), Gertruda (Ham­let, 1925), Bobine (Przyjaciele A. Fredry, 1926), Matałkowska (Tamten, 1929), Wirgilia (Koriolan, 1930), Dobrójska (Śluby panieńskie, 1933), Demeter (Noc listopadowa, 1935), Matka (Warszawianka, 1937). W czasie okupacji niem. nie występowała; utrzymywała się z renty inwalidzkiej. Do T. im. Słowackiego wróciła na pocz. 1945 i występowała w nim (po utworzeniu Miejskich T. Dramatycznych w sez. 1946/47 także na scenie Starego T.) do 1954. Od sez. 1954/55 do sez. 1964/65 wchodziła w skład zespołu Starego Teatru. Obchodziła tu ko­lejne jubileusze: 19 XI 1953 w roli Celiny Bełskiej (Dom kobiet) pięćdziesięciolecie, w 1964 – sześćdziesięciolecie. Po wojnie grała m.in. Doktorową (Żeglarz, 1946), Arete (Odys wśród Feaków, 1947), Babkę (Dom pod Oświęcimiem, 1948), Martę (Głupi Jakub, 1949), Rejentową (Krzyk jarzębiny, 1949), Siwicką (W Błędomierzu, 1951), Duenię (Ruy Blas, 1955), Marię Józefę (Dom Bernardy Alby, 1956), Matkę Agnieszkę (Port Royal, 1957), Mammeę (Iry­dion, 1958), Lenę (Jakiej mnie pragniesz, 1961), Józefę baronównę Obrock (Matka S.I. Witkiewicza, 1964). Pod koniec życia przebywała krótko w Schronisku Artystów Weteranów Scen Pol. w Skolimowie.
Obdarzona wybitną urodą, szczupła, o twarzy o regularnych rysach, do późnej starości zachowała dobrą figurę i postawę. Zaczynała od ról wodewi­lowych i operetkowych, śpiewała i tańczyła na sce­nie, recytowała wiersze w kabaretach. Wcześnie jednak (Helena Alwing w Upiorach, 1913) ujawniła talent dram. i jako aktorka dram., potem chara­kterystyczna zdobyła sobie na scenie krak. znaczącą pozycję. W jubileuszowej roli Celiny Bełskiej „dała jeszcze jeden wyraz swej wysokiej klasy aktorskiej” (T. Kwiatkowski), a „jako Matka Agnieszka sku­piona, głęboka, dająca postać, jak to się mówi z jednej bryły a jednak bynajmniej nie sztucznie zmonumentalizowaną” (L. Jabłonkówna), była „znako­mita – surowa, doświadczona, fanatyczna, rutyno­wana w wierze i cierpieniu zakonnica” (L. Flaszen). Jej Duenię nazwał W. Zechenter „pysznie zaryso­wanym epizodem groteskowym”. Miała w swoim dorobku artyst. ponad sześćset ról, a wszystkie „nie­zależnie od charakteru granej postaci i jej znaczenia w sztuce, nacechowane były kulturą i wybornym rzemiosłem aktorskim i nasycone ciepłem prawdzi­wego człowieczeństwa” („Teatr” 1969). „Stwarzała na scenie postacie najrozmaitsze – od wielkich dam i królowych po proste niewiasty i wiejskie dziewczęta (Młoda w Klątwie by pozostać tylko w kręgu Wyspiańskiego). Od bohaterek tytułowych po drobne epizody”. („Dziennik Polski” 1969). Gra­ła także w filmach.

Źródło: Słownik Biograficzny Teatru Polskiego 1900-1980 t.II, PWN Warszawa 1994

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *