Józef Krokowski (Świat, nr 44, 19250

aktor, reżyser, kierownik literacki;

Był mężem Heleny Peszyńskiej. Uczeń Stanisławy Wysockiej, w 1916–18 występował w Teatrze Studya w Kijowie. W sezonie 1921/22 działał jako aktor, reżyser i kierownik literacki w Teatrze Narodowym w Toruniu, w sezonie 1922/23 jako reżyser i aktor w Teatrze Miejskim w Lublinie, w 1923–25 w Teatrze im. Fredry w Warszawie. W sezonie 1925/26 (do maja) z ramienia Pomorskich Teatrów Zjednoczonych pro­wadził scenę w Bydgoszczy, w lecie 1926 kierował Teatrem Letnim w Gdyni, w sezonie 1926/27 występował w Teatrze im. S. Wyspiańskiego w Katowicach, 1927/28 w Teatrze Ma­łym we Lwowie, w 1928 w Warszawie w Teatrze Praskim (także reżyserował), teatrze Czerwony As, Teatrze Sensacja, 1929/ 30 w warszawskim teatrze Czerwony As, Teatrze Sensacja i Teatrze Ananas; w 1930–34 kierował wspólnie z Kazimierzem Opalińskim teatrem w Grodnie. W sezonach 1934/35 i 1935/36 prowadził Teatr Nowy w Kaliszu (w sezonie 1934/35 z Janem Otrembskim). Grał m.in. Walerego (Ładna historia), Kostryna (Balladyna), Stańczyka (Wesele); reżyserował m.in. sztuki: Wie­czór Trzech Króli, Świerszcz za kominem, Gwałtu co się dzieje. W ostatnich latach życia porzucił działalność teatralną i pracował jako kierownik Wydziału Kultury w Starostwie w Kaliszu.

Źródło: Słownik biograficzny teatru polskiego 1765–1965, PWN, Warszawa 1973.

Jan Otrembski (Ilustrowane Nowości Częstochowskie. R. 1, 1926, nr 1)

aktor, dyr. teatru;

Właściwie Jan Otrembski, Otrębski. Był synem Leona i Marii Otrembskich. Za udział w strajku szkolnym 1905 został usunięty z ros. gimn. w Często­chowie. Naukę kontynuował w pol. szkole prywatnej. Do zawodu aktorskiego przygotowywał się pod kier. B. Skąpskiego. W 1909 zaangażował się do zespołu M. Przybyłko-Potockiej w Częstochowie. Debiutował w drobnej roli Dworzanina (Obrona Częstochowy). Następnie występował w różnych zespołach prowincjo­nalnych, m.in. Cz. Wiśniewskiego, E. Majdrowicza, J. Puchniewskiego, B. Skąpskiego, J. Myszkowskiego, w 1916 u H. Czarneckiego w Kielcach. W sez. 1922/23 należał do zespołu t. w Inowrocławiu. W 1924 wraz z M. Szewczyńską objął dyr. T. Miejskiego w Grudzią­dzu, w sez. 1926/27 był dyr. T. Popularnego w Lesznie, a od 15 III 1927 T. Rozmaitości w Częstochowie, gdzie założył „Towarzystwo Budowy i Eksploatacji Teatru” i doprowadził do otwarcia nowego t. przy ul. Kilińskie­go. W sez. 1933/34 był dyr. T. Miejskiego w Grodnie, w 1934/35 w Kaliszu (wspólnie z J. Krokowskim) i w 1935/36 w Radomiu. Podczas II wojny świat. prowa­dził w Częstochowie bar. Od 1950 do końca życia wy­stępował w T. im. Mickiewicza w Częstochowie, gdzie w 1957 obchodził jubileusz czterdziestopięciolecia pra­cy scen. w roli Alfreda Amoroso (Filomena Marturano), a 22 IV 1961 pięćdziesięciolecia w roli Zwicknagla (Kelner Hauptmann z Kolonii). Grał role charakterys­tyczne, do najbardziej znanych należały: Kusy (Za­czarowane koło), Zbyszko (Moralność pani Dulskiej), Kapelan (Damy i huzary)

Źródło: Słownik Biograficzny Teatru Polskiego 1765-1965, PWN Warszawa 1973

aktor, reżyser;

Był synem Jana P. i Katarzyny z Poniewierskich, mężem Tamary Ojdanowskiej. Ukończył szkołę handlową w Sosnowcu. Tu też zadebiutował w ze­spole H. Czarneckiego w sez. 1914/15 rolą Albina (Śluby panieńskie). W 1915-18 grał w zespołach objazdowych, m.in. J. Otrembskiego oraz W. Ber­natowicza w Brześciu Litewskim. W 1919 wystę­pował w Młodym T. Polskim, a nast. w T. Polskim pod kier. S. Wysockiej w Kijowie, m.in. jako Ap­tekarz (Sędziowie). Potem odbywał służbę wojskową i do 1921 prowadził T. Wojskowy w Jarosławiu. W 1921-23 uczestniczył w objazdach organizowa­nych przez K. Adwentowicza, E. Chaberskiego oraz K. Berońskiego po Kresach Wschodnich, m.in. w lipcu 1922 byli na Wołyniu, w marcu 1924 w Stanisławowie (np. Henryk Darnley w Marii Stuart J. Słowackiego). W maju i czerwcu 1924 należał do T. ZASP pod kier. D. Baranowskiego w Zako­panem, gdzie nast. prowadził amat. t. Podhalański. W 1925-28 grał i reżyserował w Kielcach; przez kilka lat prowadził t. amat., np. T. Kolejarza w Brześciu Kujawskim (1928-32), T. Robotniczy w Skarżysku-Kamiennej (1933-39). Na sez. 1939/40 miał być zaangażowany do T. Polskiego w Katowicach. W czasie II wojny świat. pracował jako górnik. W 1945 był współorganizatorem i aktorem T. Miejskiego w Sosnowcu, grał tu m.in. Rotmistrza (Damy i huzary), Pagatowicza (Grube ryby). W sez. 1945/46 był zaangażowany w teatrze w Bielsku i Cieszynie, 1946/47 w Białymstoku, 1947/48 w Lublinie, 1948-53 w T. Dolnośląskim w Jeleniej Górze, w sez. 1953/54 w T. im. Wyspiańskiego w Katowicach, od 1954 do końca sez. 1969/70 w T. im. Mickiewicza w Częstochowie. Grał m.in. Pap­kina (Zemsta), Doolittle’a (Pigmalion), tyt. rolę w Świętoszku, Dauma (Panna Maliczewska), Osipa (Rewizor), Bratkowskiego (Aszantka), Putnama (Proces w Salem). Na scenie częst. obchodził jubileusze: 4 IV 1964 pięćdziesięciolecia pracy artyst. w roli Mateusza (Ania z Zielonego Wzgórza), oraz 13 XII 1969 pięćdziesięciopięciolecia jako Chłopow (Rewizor). Według nekrologu w „Gazecie Często­chowskiej” „odznaczał się bogatą skalą możliwości aktorskich, równie znakomicie grał postacie kome­diowe, jak też dramatyczne”. Działał w teatr. ruchu amat.; zakładał i prowadził t. szkolne, np. przy Lic. im. Kopernika w Częstochowie, gdzie wyreżysero­wał m.in. Powrót posła, Odprawę posłów greckich, Damy i huzary.

Źródło: Słownik Biograficzny Teatru Polskiego 1900-1980 t.II, PWN Warszawa 1994

tancerka,aktorka;

Właściwie Zofia Ewa Szuberla, zamężna Szeniec, także Szuberla – Mirska. Była córką Bronisława Szuberli i Elżbiety z Mieleszczyków. Ukończyła szkołę baletową przy T.Wielkim pod kier. Piotra Zajlicha i 6 klas gimn. A.Jakubowskiej w Warszawie. Debiutowała jako Zosia Mirska w dziecięcych rolach w filmie (w 1932 w Legionie ulicy, w 1933 w Prokurator Alicja Horn) i w plebiscycie tygodnika „Kino” otrzymała tyt. „królewny polskiego ekranu”. W warsz. T.Polskim Janusz Warnecki powierzył jej rolę Ninette w komedii Porucznik Przecinek (prem. 25 VII 1933). W sez. 1934/35 tańczyła w zespole baletowym Eugeniusza Koszutskiego pn. Koszutski -Girls, wyróżniła się m.in. w rewii na scenie warsz. t. Banda. W 1935-36, wg jej relacji , występowała w zespole J. Otrembskiego w Ostrowie Wielkopolskim jako Katarzyna (Poskromienie złośnicy) i Ginette (Codziennie o 5-tej). W sez. 1936/37 była w zespole  T. Kielecko-Radomskiego pod dyr. E. Czermańskiego i grała w sztukach: Szczęście od jutra, Jej tancerz (rolę Zuzanny), Muzyka na ulicy, a w 1937/38, z zespołem T. Pokucko-Podolskiego (Małopolskiego) z siedzibą w Stanisławowie, odwiedziła kilkadziesiąt miejscowości woj. stanisławowskiego, tarnopolskiego, krakowskiego, i lwowskiego (jako Szuberla-Mirska). W połowie tego sezonu przeniosła się do Częstochowy i brała udział w objazdach T.Kameralnego ze sztuką Ludzie na krze (grała Siostrę). W latach II wojny światowej i okupacji niem. pracowała jako kelnerka w warsz. kawiarniach. Po wojnie chorowała i na scenę wróciła dopiero w sez. 1949/50 w T. Miejskim w Świdnicy, gdzie zagrała Penelopę (Moja żona Penelopa) i Ninę Aleksandrowną (Miłość zwycięża); 17 I 1950 we Wrocławiu zdała eksternistyczny egzamin aktorski . Od marca t.r. i w sez. 1950/51 występowała w T. im. Węgierki w Białymstoku, m.in. jako : Ochotnicka (Klub kawalerów), Marika (Niemcy), Amelia (Mazepa). W sez. 1951/52 była najpierw w T. im. Jaracza w Olsztynie, a na pocz. 1952 przeszła do zespołu T. Ziemi Lubuskiej w Zielonej Górze i grała do końca 1954/55 np.: Agatkę (Powrót posła), Klaudię (Rodzinka), Juliasiewiczową (Moralność pani Dulskiej), Dorotę (Takie czasy), Tilly (Świerszcz za kominem).

W sez. 1955/56 – 1958/59 występowała w T. Polskim w Bielsku-Białej, m.in. jako: Lucy (Klucz od przepaści), Hrabina d’ Autreval (Walka kobiet), Oliwia (Wieczór Trzech Króli), Abbe (Arszenik i stare koronki); 1959/60 – 1969/70 w T. Dramatycznym w Szczecinie , np. w rolach: Sabiny (Odwety,1962), Pani Dobrójskiej (Śluby panieńskie,1963), Matyldy von Zahnd (Fizycy,1964); Wojnickiej (Wujaszek Wania), Księżnej Yorku (Ryszard III) – 1967; Pani Soerensen (Niemcy,1969), współpracowała z T. Krypta. W sez. 1970/71-1976/77 była aktorką T.im. Bogusławskiego w Kaliszu, z wyjątkiem 1973/74 i 1974/75, kiedy grała w T. Nowym w Poznaniu Matkę (A jak królem, a jak katem będziesz) i Mawruszę (Śmierć Tarełkina). Na scenie kaliskiej występowała m.in. w rolach : Tadrachowej (Moralność pani Dulskiej) i Celiny Bełskiej (Dom kobiet, 1971), Siostry (Trzeci wiek, 1975), Szarlotty Iwanowny (Wiśniowy sad, 1976).

W latach 70 brała udział w kilku spektaklach Teatru TV. Ustąpiła ze sceny z powodu postępującej choroby i od 1980 mieszkała w Domu Artystów Weteranów Scen Polskich w Skolimowie.

Miała dobre warunki zewnętrzne: przystojna, o wyrazistej twarzy; w pocz. okresie grała sporo ról w komediach; potem gł. charakterystyczne, dość wcześnie kobiet dojrzałych i matek.

Źródło : Słownik Biograficzny Teatru Polskiego t.III 1910-2000 A-Ł Warszawa 2017

 

aktorka;

Właściwie Teodozja Bogdańska, Bohdańska, z Kopczewskich, zamężna Cwojdzińska. Była żoną komediopisarza i re­żysera Antoniego Cwojdzińskiego. Skończyła szkołę dramatyczną. W 1913-20 występowała w T. Polskim w Warszawie, w sez. 1920/21 w T. Objazdowym nr 1 Ministerstwa Spraw Wojskowych pod dyr. S. Czapelskiego (w styczniu 1921 z tym teatrem w Gdańsku). W 1921-24 występowała w Wilnie w T. Polskim i T. Powszechnym, w sez. 1924/25 w T. im. Bogusławskiego w Warszawie, w sez. 1925/26 w Zjednoczonych T. Po­morskich, w czerwcu 1926 w T. Letnim w Gdyni i Gdańsku (dyr. J. Krokowski), w 1926-29 w T. Pol­skim w Katowicach, w sez. 1929/30 w T. Ateneum w Warszawie, w 1930-31 w T. Wielkim i w T. Rozmai­tości we Lwowie, od września 1931 do stycznia 1932 w warsz. T. Melodram, w 1932-34 w Warszawie w T. Ateneum; dorywczo w T. im. Żeromskiego (wrzesień 1933) i w Instytucie Reduty (listopad-grudzień 1933); w 1935-37 znów w T. Miejskich we Lwowie, potem w Warszawie: w 1938 w T. Narodowym, a w sez. 1938/39 w T. Polskim i T. Małym. Grała z powodzeniem role charakterystyczne, jak np. Amelia Tichard (Oj, mężczyźni, mężczyźni), Podstolina (Fircyk w zalotach), Aniela (Damy i huzary), Rucka (Grochowy wieniec), Młynarka (Zaczarowane koło), Hanka (Moralność pani Dulskiej), Sara i Ciotka Janina (Bronx-Express), Matka Hinkemanna (Hinkemann), Pulcheria (Dom otwarty), Żona (Ich czworo), Kamila (Żołnierz królowej Madagaskaru), Kasia (Skalmierzanki), Kunegunda (Popychadło). Grała w pol. filmach: Wieczna młodość (1926), Ułani, ułani, chłopcy malowani (1931), Serce matki (1938). Od II wojny świat. przebywała wraz z mężem za granicą. W 1942-45 występowała w Polskim T. Artystów w Nowym Jorku. Następnie mieszkała w Anglii.

Źródło: Słownik Biograficzny Teatru Polskiego 1765-1965, PWN Warszawa 1973