śpiewaczka, pedagog;

Właściwie Ewa Helena, z Ban­drowskich, zamężna Turska. Była córką Tytusa B., prof. chemii Uniw. Jagiell., i Adeli z Chowańców, bratanicą śpiewaka Aleksandra Bandrowskiego, żoną Mariana Turskiego; jej ojcem chrze­stnym był A. Asnyk. Podawana dotychczas data urodzenia 20 V 1899 jest nieprawdziwa. Maturę uzyskała w Gimn. św. Jadwigi we Lwowie; nast. w związku z chorobą płuc, której nawroty trapiły ją przez wiele lat, wyjechała na leczenie klimaty­czne do Włoch. Głos kształciła u H. Zboińskiej – Ruszkowskiej w Wiedniu i tam w lutym 1916 wystąpiła po raz pierwszy na koncercie publicznym w Domu Polskim. W tymże roku śpiewała po raz pierwszy w Krakowie pieśni F. Schuberta i R. Schumanna. Za oficjalny jej debiut uznana została partia Małgorzaty (Faust) śpiewana 19 II 1917 na scenie T. Wielkiego w Warszawie. F. Brzeziński pisał po tym występie: „Na jej dobro przede wszy­stkim zapisać należy muzykalność”. (…) „W grze scenicznej wszystko było logicznie pomyślane, wy­konane z prostotą i wdziękiem, dowodzi to inteli­gencji i talentu aktorskiego”. W sez. letnim 1917 występowała w przedstawieniach operowych, reżyserowanych przez T. Trzcińskiego w Krakowie. Na sez. 1917/18 została zaangażowana do zespołu ope­rowego T. Miejskiego we Lwowie, gdzie śpiewała do 1922. W sez. letnich występowała w przedsta­wieniach operowych w Krakowie, a także gościnnie w Warszawie (kwiecień 1921). Śpiewała w tym czasie m.in. partie Małgosi (Jaś i Małgosia), tyt. w Lakme, Mimi (Cyganeria), Rozyny (Cyrulik se­wilski), Violetty (Traviata). W 1922-23 leczyła się w Zakopanem. Od 1923, po ślubie, używała na scenie podwójnego nazwiska. W sez. 1923/24 i 1924/25 należała do zespołu T. Wielkiego w Po­znaniu. Była „piękna, poetyczna, pełna ciepła i szla­chetności kobiecej, równie wymowna w wyrazie głosu jak gestu” (Ł. Kamieński), gdy śpiewała Myr­tocle (Zamarłe oczy), a „królową majestatyczną w ruchu, jak ptak swobodną w koloraturowych trelach” (Z. Latoszewski) w partii Małgorzaty (Hugonoci). W 1925-27 nie była stale związana z żadną sceną. Występowała gościnnie we Lwowie, Warszawie (1925, 1926, 1927), Poznaniu, Katowicach. Na sez. 1927/28 została zaangażowana do T. Wielkiego w Warszawie; tyt. partię Hrabiny „śpiewała z dosko­nałym umiarem artystycznym i dobrym opanowa­niem strony czysto muzycznej” (M. Gliński), jako Lakme „głosowo i scenicznie odpowiadała najbar­dziej wygórowanym wymaganiom” (M. Gliński). W Warszawie śpiewała ponadto m.in. partie: Łucji (Łu­cja z Lammermooru), Zuzanny (Tajemnica Zuzan­ny), Neddy (Pajace), tyt. w Ijoli, Caton (Casanova). Pracowała pod kier. J. Sillicha, który wprowadził pewne korekty do jej techniki głosowej. W 1928 występowała kilkakrotnie gościnnie za granicą: w Czechosłowacji (18 III prem.Halki w Bratysławie), w Sztokholmie, Kopenhadze, Gdańsku i Hamburgu. Później występowała tylko gościnnie na scenach operowych i na koncertach w kraju i za granicą (m.in. koncerty promocyjne muzyki pol.): w 1929 śpiewała w Hamburgu (Mimi i Violetta), na Po­wszechnej Wystawie Krajowej w Poznaniu, w T. Wielkim w Warszawie, w Katowicach, w Stow. Pol. „Strzecha” w Wiedniu; w 1930 – w operze sofijskiej (Rozyna i Violetta), na koncercie w An­twerpii, w Teatro Lirico w Mediolanie (Violetta, Łucja), w Budapeszcie, Lwowie (Rozyna), Poznaniu (Łucja i Gilda w Rigoletcie), w Warszawie (Gilda, Nedda), Katowicach; w 1931 – w Warszawie (Mi­mi, Ijola, Nedda, Hrabina w Hrabinie, Violetta); w 1932 – na koncertach w Poznaniu, Lwowie i Pa­ryżu (współpracowała ze Stow. Młodych Muzyków Pol.), śpiewała pieśni K. Szymanowskiego, A. Sza­łowskiego, J. Maklakiewicza, a przy akompania­mencie kompozytorów, pieśni M. Ravela i A. Rus­sela; w 1933 – w Oxfordzie na XI Festiwalu Międzynarodowego Tow. Muzyki Współczesnej (Pieśni japońskie J. Maklakiewicza), Poznaniu (Ro­zyna, Lakme), w ZSRR (koncerty z K. Szymanow­skim i G. Fitelbergiem); w 1934 – w Leningradzie, Odessie, Moskwie (Lakme, Violetta, Rozyna, Elza w Lohengrinie, Tatiana w Eugeniuszu Onieginie), Poznaniu (Violetta), Warszawie (Rozyna); w 1935 – w USA (Rozyna, przedstawienie Cyrulika se­wilskiego pod batutą A. Rodzińskiego w Cleveland); od września t.r. do stycznia 1936 – ponownie w ZSRR (ponad sześćdziesiąt osiem występów estra­dowych i operowych). W sez. 1936/37 występowała gł. w Polsce. Śpiewała w T. Wielkim w Warszawie (Łucja), w Łodzi (Gilda), Katowicach (Rozyna). Jej występy były zawsze wydarzeniami artystycznymi. Często śpiewała w radiu (także w programach zagranicznych), brała udział w reprezentacyjnych Kon­certach Wawelskich. Śpiewała partię tyt. w film. wersji Halki (1937). W kwietniu 1937 występowała gościnnie w Sofii, na pocz. 1938 w Katowicach. W lutym t.r. uczestniczyła w strajku okupacyjnym artystów opery warsz., jesienią występowała we Lwowie (Madame Butterfly, Violetta, Rozyna). W styczniu 1939 debiutowała w paryskiej Operze Ko­micznej w partiach Lakme i Violetty. Od lutego do kwietnia t.r. śpiewała w Poznaniu (Mimi, Ma­dame Butterfly, Violetta). W czasie II wojny świat, mieszkała w Warszawie. Od kwietnia 1940 praco­wała jako kelnerka w kawiarni „U Aktorek”, śpie­wała także w kawiarni prowadzonej przez B. Woy­towicza (do 1943). Po powstaniu znalazła się w Krakowie. Już 10 VIII 1945 śpiewała tu partię tyt. w Hrabinie na scenie T. im. Słowackiego. W tymże roku we wrześniu śpiewała partię Gildy w Poznaniu, a w grudniu partię Rozyny we Wrocławiu. W 1945-49 była prof. krak. PWSM. W 1946 odbyła pierwsze powojenne tournee po ZSRR. W 1947 występowała w Czechosłowacji (udział w festiwalu pn. Praska Wiosna), krajach skandynawskich, Francji, Anglii, Jugosławii. Jako pierwsza artystka pol. śpiewała po wojnie w Berlinie ze słynną orkiestrą Filharmoników Berlińskich. Od 1 IX 1949 została zaangażowana do Opery w Warszawie i wystąpiła tu jako Tatiana (Eugeniusz Oniegin, pod batutą W. Bierdiajewa). Partia Tatiany była jedną z kilku, do jakich ogra­niczyła po wojnie swój repertuar operowy (pozostałe to: Hrabina, Violetta, Mimi, Madame Butterfly). Kry­tyk szwedzkiego pisma „Aftenbladet” pisał o niej: „jest nie tylko mistrzowską śpiewaczką specjalnej klasy, ale także artystką dramatyczną rozporządzającą tak przekonywającą ekspresją, że partia przez nią stwarzana przemawia nie tylko do słuchacza, ale w równej mierze do widza” (cyt. za J. Macierakowskim ). W 1949-51 była prof. Wyższej Szkoły Ope­rowej w Poznaniu i występowała gościnnie na miej­scowej scenie (Madame Butterfly, Violetta). W Ope­rze warsz. śpiewała partię Hrabiny (prem. 24 VI 1951, reż. L. Schiller) oraz Violettę (prem. 28 III 1952) i ponownie Hrabinę (prem. 28 V 1960); po raz ostatni śpiewała tę partię we wrześniu 1961. Miała głos piękny z natury, jasny, o okrągłym, pełnym brzmieniu, o rozległej skali i kolorystycznej giętkości. Posiadała umiejętność stosowania różno­rodnych technik artykulacyjnych i instrumentalną wręcz łatwość frazowania. Jej śpiew zachwycał bo­gactwem niuansów wyrazowych. W okresie najwyż­szego wokalnego mistrzostwa słynęła np. z subtel­nych odcieni piano i mezzavoce. Aż trzech kom­pozytorów napisało dla niej koncerty na głos z orkiestrą: T. Kassern, R. Glier, A. Arutunian; kon­certy te poza nią nie były wykonywane ze względu na ogromne trudności partii solowej. Była obdarzo­na nieograniczonymi niemal możliwościami wokal­nymi, śpiewała muzykę współczesną obok soprano­wych partii operowych najprzeróżniejszych rodza­jów – od koloraturowych, przez liryczne po lżejsze dram. (wykonywała np. partie Olimpii, Antonii i Giulietty w Opowieściach Hoffmenna). Szczegól­nym upodobaniem darzyła repertuar franc., pol. i rosyjski. Do niektórych postaci scen. miała stosunek osobisty, emocjonalny – tworzyła wtedy role sugestywne i pamiętne. Jej Hrabina przeszła do le­gendy. O Rozynie z Cyrulika sewilskiego K. Stromenger pisał, iż w partii tej „błyszczała świetnym śpiewem”, „wyglądała uroczo, poruszała się z gra­cją, była ubrana w powiewną koloraturę i śpiewała koronki i fularowe falbanki, słowem dała postać – śpiewem, wyglądem i grą, całość pełną życia i powabu”. Była kobietą wykwintną i uwodzicielską; jej temperament kryły maniery damy. Talent wo­kalny, uroda i szczególna osobowość złożyły się na modelowy typ wielkiej artystki opery i estrady muzycznej.

Źródło: Słownik Biograficzny Teatru Polskiego 1900-1980 t.II, PWN Warszawa 1994

aktorka;

Właściwie Romana Szpak 1v. Lewińska, 2v. Kaden-Bandrowska. Po stu­diach w Belgii występowała pod pseud. Szpak w 1913 w T. im. Słowackiego w Krakowie, wiosną 1914 tamże w T. Ludowym, pod koniec tegoż roku w T. Polskim w Wiedniu. Wkrótce porzuciła scenę, tylko czasem występowała jako recytatorka. Grała role amantek i bohaterek, m. in. Muzę (Wyzwolenie), Blankę Virien (Szkoła feministek), Doris (Igrzysko), Dziewczynę (Don Juan), Marynę (Wesele), W ostatnich latach życia przebywała w zakładzie dla nieuleczalnie chorych w Ra­dości.

Źródło: Słownik Biograficzny Teatru Polskiego 1765-1965, PWN Warszawa 1973

śpiewak (baryton) , piosenkarzSyn Stanisławy z Woyniczów i Włodzimierza Czaplickiego.W 1924r ukończył Konserwatorium u prof. E. Dłuskiego.Równocześnie pobierał lekcje śpiewu u prof. Wacława Brzezińskiego.Po ukończeniu konserwatorium wyjechał na dalsze studia muzyczne do Mediolanu, gdzie kształcił się początkowo u Ettorio Ventury, potem u Nadiny Gontaruk i Astolfia Pestorii.Debiutował w 1928r. w roli Alfia w operze Rycerskość wieśniacza Mascagniego .W 1928 – 31 występował w wielu miastach we Włoszech ,Francji i Holandii m.in. Cyganeria, Madame Butterflay  -w Mediolanie, Traviata, Pajace  – w Bergamo.W Mediolanie poślubił śpiewaczkę Luizę Tapales. Po dwóch latach związek zakończył się rozwodem .Wiosną 1931r powrócił do Polski. 17.06.1931 debiutował na scenie Opery Warszawskiej w Traviacie, partnerką Czaplickiego była wówczas Ewa Bandrowska-Turska.W tym samym czasie zaczął występować w warszawskiej Adrii, zyskując sobie tymi występami niezwykła popularność. Wspominał Czaplicki , iż ten okres w jego karierze to wytęzona praca nad głosem

śpiewaczka;

śpiewak (bas), reżyser;

Był synem Macieja U., urzędnika Zarządu Miejskiego i naczelnika straży pożarnej w Samborze  oraz Marii z Kamińskich; mężem najpierw aktorki Hildy Latoszyńskiej (ślub w 1917), później Janiny z Nowackich (ślub w 1946). W 1906 ukończył gimn. w Samborze, gdzie śpiewał w chórze szkolnym, od 12. roku życia uczył się gry na skrzypcach i w 1908 wystąpił jako solista w amat. przedstawieniu Halki. Zaczął studiować prawo w Akademii Lwow. i śpiewał w chórze studenckim. Od 1909 kontynuował studia na Uniw. Jagiell. w Krakowie (absolutorium uzyskał w 1911), gdzie także śpiewał w chórze akademickim prowadzonym przez B. Wallek-Walewskiego. Głos kształcił u A. Ludwiga w krak. Konserwatorium Tow. Muzycznego. Przed I wojną świat. należał do Drużyn Bartoszowych. Od 1913 do końca sez. 1918/19 (jedynie z przerwą w sez. 1914/15, gdy podczas ros. okupacji Lwowa, od jesieni 1914 występował w wodewilowym t. Casino de Paris) należał do zespołu opery T. Miejskiego w Lwowie i brał udział w jego letnich występach w Krakowie. Debiutował podczas takich występów, 12 VI 1913, na scenie krak. T. im. Słowackiego, w roli Księcia Gremina w Eugeniuszu Onieginie, a potem w lipcu i sierpniu występował tu w małych rolach, choć śpiewał też np. Zbigniewa w Strasznym dworze. Odtąd na scenie lwow. śpiewał liczne partie basowe, a także niższe barytonowe, szybko objął wielkie role z tego repertuaru i występował w nich przez następne lata. Już w 1913 były to takie jak : Stolnik (Halka), Pimen (Borys Godunow), Król Henryk Ptasznik (Lohengrin), a w 1914: Tomasso (Niziny) i prezentowane latem t.r. podczas występów w Krakowie: Kardynał Borgni (Żydówka), Ramfis (Aida), Orowist (Norma). W 1915 (w funkcjonującym znowu od maja t.r. T. Miejskim) jego nowe role to: Colline i Schaunard (Cyganeria), Sparafucile (Rigoletto), Skołuba (Straszny dwór), Crespel (Opowieści Hoffmanna), Lotariusz (Mignon); w 1916: Faraon (Aida), Don Pedro (Afrykanka), Hrabia de Saint-Bris (Hugonoci), Baltazar (Faworyta); w 1917: Lord Tristin (Marta), Ecamillo (Carmen). Występował też niekiedy w operetkach, np. jako Homonay (Baron cygański, 1916), czy Agamemnon (Piękna Helena, 1917). W 1915-18 we Lwowie brał udział w wieczorach poetycko-muzycznych, często na cele charytatywne i patriotyczne, w koncertach dla żołnierzy w szpitalach, a także w oratoryjnych, organizowanych przez zespoły Galicyjskiego Tow. Muzycznego i T. Miejskiego (partie solowe m.in. w Magnificat J.S. Bacha i Hafis F. Gernsheima). Latem 1919 występował w Krakowie w przedstawieniach Krak. Tow. Operowego na scenie T. im. Słowackiego.

W tymże 1919 został zaangażowany do organizującej  się opery pol. w Poznaniu i był odtąd solistą pozn. T.Wielkiego aż do wybuchu wojny w 1939, a po wojnie w 1945-59. Tu również reżyserował opery, już w sez. 1919/20 i potem w 1926-39 oraz 1945-61.
Brał udział w roli Stolnika w Halce, inaugurującej 31 VIII 1919 działalność opery pol. w Poznaniu. W premierach sez. 1919/20 występował w rolach czołowych, bądź drugoplanowych np. w: Tosce (jako Angeloti), Strasznym dworze (Zbigniew), Fauście (Mefisto), Damie pikowej (Tomski), Verbum nobile (Serwacy), był też początkującym, więc krytykowanym reżyserem (Werther, Madame Butterfty). Śpiewał programie oratoryjnym wielkanocnego koncertu symfonicznego 1 i 2 IV 1920 oraz w szeregu następnych koncertów (do 1928), wykonując solowe partie w takich dziełach, jak: IX Symonia Beethovena, Sonety krymskie Moniuszki, Stworzenie świata Haydna, Requiem Verdiego.
W Operze Pozn. ponawiał swe dawne role i wykonywał nowe, jak w 1920 Wizun (Stara baśń); 1921: Don Basilio (Cyrulik sewilski), Samuel (Bal maskowy), Widmo (Widma) i wyborny Wotan (Walkiria); w 1922: Nilakantha (Lakmé) i Halban (Konrad Wallenrod). W 1922 śpiewał gościnnie Mefista w Fauście w T. Wielkim w Warszawie (26 IV) oraz w T. im. Słowackiego w Krakowie z zespołem Miejskiego T. Opery i Operetki (4 VIII). W Poznaniu w 1923 wystąpił w nowej, poczwórnej roli demonicznego Lindorfa, Coppeliusa, Dapertutta i Doktora Miracle w Opowieściach Hoffmanna, oraz Miecznika (Maria, H. Opienskiego), Matea (Fra Diavolo) i Marcela (Hugeпосі); w 1924 nowe role U., to: Książę Gudal (Demon), Herman (Tannhäuser) i Mestwin (Legenda Bałtyku), zaś w 1925 wybornie zagrany Falstaff (Wesołe kumoszki z Windsoru), a potem Figaro (Wesele Figara). W 1926 dodał do swego dorobku, obok epizodycznej partii Starego niewolnika w Erosie i Psyche, wagnerowską: smoka-Fafnera w Zygfrydzie, mniejszą: Plumketta w Marcie i dramatyczną: litewskiego Księcia Koryata w Żywili, wreszcie w 1927 Leporella w Don Juanie. W 1927 odniósł  wielki sukces reżyserując i odtwarzając rolę tyt. w Borysie Godunowie (23 III 1927). W sez. 1927/28 do wcześniejszych ról dodał Alvisa w Giocondzie; sporządził też pol. przekład tekstu i przygotował reżysersko pol. premierę opery Miłość trzech króli (21 I 1928), grając znakomicie charakterystyczną postać niewidomego Archibalda. Odtąd jego aktywność zawodowa przesuwała się w kierunku reżyserii operowej. Wystawił m.in.: Krzyżaków A. Dołżyckiego (praprem. 2 II 1929), Hrabinę (1 IX 1929-na uroczystość 10-lecia pol. opery w pozn. T Wielkim; śpiewał Chorążego), a potem: Casanovę (28 XI 1929; nast. I IV 1936), Szwandę dudziarza (prem. pol. 12 II 1930), Faworytę (23 IV 1930), Flisa (na Święto Trzeciego Maja), i z wielkim powodzeniem Samsona i Dalię (24 V 1930). W jego reżyserii ukazały się też na scenie pozn. Opery wszystkie premiery sez. 1930/31: Manru (prem. uroczysta, na 70-lecie urodzin I.J. Paderewskiego), Moc przeznaczenia, Młyn diabelski – nowa opera L. Różyckiego (praprem. 21 II 1931) i pol. prem. Iris (25 IV 1931). Nadal występował na scenie, ale przeważnie mniejszych rolach. W przedstawieniu Halki (18 VII 1931), o zmieniających się w każdym akcie obsadach, jako demonstracyjnym pożegnaniu zespołu z publicznością, wobec zamknięcia Opery przez władze miejskie, śpiewał Stolnika.

W sez. 1931-33, przez dwa sezony, w pryw. przedsięwzięciu operowo-operetkowym Z. Wojciechowskiego, grającym za zgodą magistratu w T. Wielkim, udzielał się jako reżyser (Poławiacze pereł i Quo Vadis, 1932) oraz jako solista wielu oper z dawniejszego repertuaru. W maju 1933 znalazł się w kierownictwie grupy udziałowców, założycieli Zrzeszenia Artystów Operowych, które odrodziło operę w Poznaniu, powierzając od sez.  1933/34 dyrekcję Z. Latoszewskiemu.  Na inaugurację reżyserował Straszny dwór (10 IX 1933; śpiewał Skołubę), a potem: pol. prem. Kniazia Igora (10 II 1934; śpiewał Kończaka), rzadko grywaną Tajemnicę Zuzanny (28 IV 1934) i nieznaną Poznaniowi operę Eros i Psyche (2 X 1934). Jednocześnie przygotowywał staranne wznowienia klasyki operowej (Rigoletto, Aida, Cyganeria, Madame Butterfly), w Don Juanie po mistrzowsku śpiewał partię Leporella (1934), reżyserowanym przez niego Cyruliku sewilskim ze scenografią Z. Szpingiera (17 II 1935; U. objął rolę Don Basilia) po raz pierwszy w Poznaniu znalazła zastosowanie scena obrotowa. Jako Don Basilio wystąpił też gościnnie 17 I 1936 na scenie T. Wielkiego w Warszawie. Z reżyserowanych przez niego w w tych latach dzieł, wymienić też trzeba takie, jak: Beatrix Cenci (5 X 1935), Uprowadzenie z seraju (21 XI 1935), Andrea Chénier (9 II 1936), Juliusz Cezar (prem. pol. 25 IV 1936) i Goplana (4 X 1936), kiedy o efektach jego pracy wypowiadano się z najwyższym uznaniem. Znakomite recenzje miała też jego reżyseria Turandot (11 II 1939), chwalona m.in. przez Z. Sitowskiego za ,,koncepcję jednolitą w szczegółach efektownie zarysowaną”. W 1935 z Chórem Męskim Związku Zaw. Kolejarzy wyjeżdżał jako solista z propagandowymi pol. koncertami do Szwajcarii i Francji, do ośrodków robotniczych w Alzacji.
Podczas II wojny świat i okupacji niem., wysiedlony z Poznania, przebywal najpierw w Mordarce k. Limanowej, a potem pracował jako robotnik w tartaku w Tarnowie. Później zamieszkał w Krakowie i uczył śpiewu. W 1941-43 brał udział w jawnych koncertach i przedstawieniach w ramach ,,Imprez Operowych” S.Drabika w Starym T; reżyserował tu Cyrulika sewilskiego (22 V 1941, wznowienie 4 II 1942; śpiewał Don Basilia), Madame Butterfly (21 VIII 1941; śpiewał Bonze). Także na otwarcie oficjalnego Krak. T. Powszechnego 15 III 1944 reżyserował Cyrulika sewilskiego i wystąpił w nim; na scenie tej śpiewał też podczas tzw. ,,Festiwalu Sztuki Polskiej” (7-9 VII 1944). Za występy te został w 1945 przez Komisję Weryfikacyjną ZASP-u ukarany.
Po zakończeniu wojny został kier. artyst. powstałego w Krakowie Zrzeszenia Artystów Operowych (Zrzeszenia Śpiewaków Scen Operowych), które na scenie Domu Żołnierza przy ul. Lubicz 48 wystawiło 27 VI 1945 Verbum nobile (z U. jako Serwacym), w pocz. sierpnia t.r. Pajace, a w T. im. Słowackiego 10 VIII 1945 Hrabinę (z U. jako Chorążym). Wobec niemożności uruchomienia stałych przedstawień operowych w Krakowie, przeniósł się do Poznania i był w grupie artystów wskrzeszających po wojnie działalność Opery w tym mieście. Reżyserował w T. Wielkim Straszny dwór (19 I 1946), a jego kreacje Skołuby, a potem także Mefista w Fauście (18 V 1946) oraz Chorążego (jako ,,pyszny typ polonusa”) w reżyserowanej przez niego Hrabinie (21 IX 1946), uznano za godne miejsca w historii operowego teatru.
W sez. następnych reżyserował gł. klasykę operową: Sprzedaną narzeczoną (wystąpił jako Kecal) i Toskę (1947), Madame Butterfly (1948), Rigoletto (1949; wystąpił jako Sparafucile). Dobrze wywiązał się z powierzonej reżyserii słynnego przedstawienia Borysa Godunowa (9 V 1950; pod dyr. W. Bierdiajewa, w insc. J. Munclingra), z którym Opera Pozn. gościła w Moskwie (26 XII 1952 -2 I 1953). Nadal występował w drugoplanowych rolach np. jako Biermiata w Śnieżynce (prem. pol. 15 VII 1951) i w swej popisowej roli Skołuby w Strasznym dworze. Reżyserował potem jeszcze w Poznaniu nowe w swym dorobku opery, jak: Wolny strzelec (31 XII 1955), Konrad Wallenrod (1957; w insc. R. Sykały), Paria (13 VII 1958), Eugeniusz Oniegin (1960) i Mazepa P. Czajkowskiego (1961). Na emeryturę odszedł 30 IX 1961.
Reżyserował też po wojnie w Operze we Wrocławiu: Cyrulika sewilskiego (prem. 4 XII 1945; była to druga w tym mieście, po Halce, prem. operowa; śpiewał Don Basilia), Straszny dwór (1948) i ljolę (1957), a także w Operze Warsz. Madame Butterfly (1957).
W T. Wielkim w Poznaniu obchodził jubileusze: 11 XII 1937 – 25-lecie pracy artyst. w Cyruliku sewilskim; w 1950 – 30-lecie pracy na scenie pozn.; 2 XII 1955 – 40-lecie pracy scen. w partii Warłaama w Borysie Godunowie oraz 25 II 1972, kiedy świętowano jego 85. urodziny podczas przedstawienia Cyrulika sewilskiego, w którym zaśpiewał arię Don Basilia o plotce.
Był wieloletnim pedagogiem; w 20-leciu międzywojennym uczył śpiewu solowego w Pozn. Instytucie Muzycznym  E. Sokołowskiego, a po wojnie, też w Poznaniu: w Państw. Wyższej Szkole Operowej (1947-50) i w PWSM (1951-61). Tłumaczył z języków obcych libretta operowe. Był Czł. Zasłużonym SPATIF-ZASP-u.
W rolach operowych chwalony był za inteligencję, okazałą sylwetkę i potężne brzmienie jego basso profondo (wg E. Bandrowskiej-Turskiej był to ,,bas o szalapinowskim zabarwieniu”), a także za inwencję aktorską i temperament (K. Nowowiejski wspominał, że jako Mefisto w Fauście, kiedy Walenty żegnał się krzyżem, U. z wściekłości gryzł szpadę). Jako reżyser cieszył się uznaniem za wyczucie sceny, logiczny układ przebiegu akcji ,,nerw dramatyczny”, zręczne operowanie tłumami statystów oraz dobre prowadzenie aktorskie śpiewaków. Z pietyzmem podchodził do realizacji oper polskich, m.in. Moniuszki, Żeleńskiego, Różyckiego. Starannie przygotowywał premiery dzieł nieznanych, pierwszy raz wystawianych w Poznaniu, w tym także prawykonania polskie.

Źródło : Słownik Biograficzny Teatru Polskiego t.III 1910-2000 M-Ż Warszawa 2017