aktor, reżyser, dyrektor teatru;

Właściwie Władysław Jan Bracki. Był synem stolarza Franciszka B. i Marii ze Smarzyńskich, mężem Lucjany B. z Krystków (ślub 22 I 1918 w Poznaniu); drugą jego żoną była Stefania Szymańska z Wróblewskich. Szkołę średnią ukończył w Poznaniu. Był członkiem młodzieżowego tow. samokształceniowego „Iskra”. Współdziałał w organizowaniu pol. harcerstwa w Poznaniu. Otrzymał stypendium Tow. im. K. Mar­cinkowskiego i wyjechał do Berlina, gdzie studiował architekturę wnętrz i uczęszczał jako wolny słuchacz do szkoły dram. M. Reinhardta w Deutsches The­ater. Prawdopodobnie już w 1911 lub 1912 spora­dycznie grał na scenie poznańskiej. Wiosną (od maja do poł. czerwca) 1913 występował w Berlinie na scenie Central Theater z aktorami pozn. pod kier. J. Langego; wg jego własnej relacji grał już wtedy: Gustawa (Dziady), Wacława (Zemsta), Szczęs­nego (Szlakiem legionów). Od sez. 1913/14 zaan­gażowany do zespołu T. Polskiego w Poznaniu, debiutował tu 5 IX 1913 jako Dziad wróż (Lilie); grał b. dużo tzw. podrzędnych ról, a w końcu sez. zagrał nawet Zbigniewa (Mazepa). W maju 1914 przez dwa tygodnie z aktorami t. pozn. występował znowu w Berlinie. Od sez. 1914/15 do końca li­stopada 1918 nadal należał do zespołu T. Polskiego w Poznaniu (z dłuższymi przerwami na służbę w armii pruskiej: październik 1914-marzec 1915, ma­rzec-sierpień 1916). W 1918-19 brał udział w Po­wstaniu Wielkopolskim. W tym okresie zorganizo­wał, wraz z żoną, zespół objazdowy w Poznańskiem i na Pomorzu dla pol. celów propagandowych. Je­sienią 1919 przeniósł się do Krakowa, gdzie od grudnia 1919 do lata 1921 i nast. od marca 1922 do końca sez. 1923/24 występował w T. im. Sło­wackiego. Potem był w zespołach T. Polskiego w Warszawie (sez. 1924/25), znowu w T. im Słowac­kiego w Krakowie (1925/26) i ponownie w T. Pol­skim w Poznaniu (1926/27-1930/31). Jesienią 1931 stanął na czele objazdowego zespołu pn. Teatr Po­znański, który pod jego dyr. do maja 1932 wystę­pował w miastach Wielkopolski i Polski północnej; od 24 X 1931 do 10 I 1932 teatr ten odwiedził kolejno: Śrem, Kościan, Gostyń, Jarocin, Wrześnię, Gniezno, Mogilno, Strzelno (31 X), Inowrocław (1 XI), Kruszwicę, znowu Inowrocław, Golub, No­we Miasto, Lubawę, Działdowo, Lidzbark, Brodni­cę, Wąbrzeźno, Chełmno, Świecie, Łasin, Pelplin, Tczew, Starogard, Kościerzynę, Kartuzy, Gniew, No­we, Chełmżę, Toruń (26 XI), Bydgoszcz (28 XI), Koronowo, Żnin (30 XI), Wągrowiec (1 XII), Cho­dzież, Rogoźno, Szamotuły, Nowy Tomyśl, Wol­sztyn, Leszno, Ostrzeszów, Ostrów Wielkopolski, Kalisz, Pleszew, Koźmin, Rawicz, Kostrzyn (29 XII), Poznań (1 I 1932), Janowiec, Kcynię, Łabiszyn, Barcin, Pakość (10 I). W sez. 1932/33 B. wystę­pował w T. Nowym w Poznaniu. W trakcie sez. 1933/34 zaangażował się do T. Narodowego w To­runiu, gdzie objął kierownictwo artyst.; reżyserował tu Cyrana de Bergerac (luty 1934; grał Cyrana), a nast. w tym sez.: Świerszcza za kominem (grał Piribingla), Pieniądz to nie jest wszystko i z W. Domańskim komedię Moja siostra i ja. Od sez. 1934/35 do końca 1938/39 był dyr. i kier. artyst. t. w Toruniu, który przybrał nową nazwę – T. Zie­mi Pomorskiej.
Według S. Skwarczyńskiej B. w Toruniu „postawił sobie z miejsca wysokie zadania społeczno-narodo­we i artystyczne”. Zespół toruński pod jego kier., prócz występów w swej siedzibie, rozpoczął od września 1934 stałe objazdy, obsługując cały teren Pomorza – dwadzieścia kilka miejscowości na cze­le z Gdańskiem, Gdynią, Grudziądzem, Inowrocła­wiem, Tczewem, Włocławkiem. Szczególne znacze­nie w okresie kierownictwa B. miały wielokrotne występy teatru toruńskiego w Trójmieście, pozba­wionym stałego t. pol. (wrzesień, październik i li­stopad 1934; styczeń, luty, marzec, maj i lipiec 1935; maj, czerwiec, sierpień i wrzesień 1936; luty, kwiecień, maj, lipiec i wrzesień 1937). W czasie dyrekcji B., scena toruńska przeszła do czołówki scen tzw. prowincjonalnych, o czym zadecydowały: dobra organizacja, wyrównany, ambitny zespół, sta­ranne wystawienie sztuk oraz wartościowy repertuar pol. i obcy, w tym wiele pozycji z wielkiego re­pertuaru, m.in. Dziady, Mazepa, Nie-Boska komedia (pierwsze wystawienie w Toruniu: 1 X 1936), Otel­lo, Intryga i miłość, Cyd. Teatr ten udostępniał najlepsze przedstawienia młodzieży, organizując wiele szkolnych popołudniówek w Toruniu i mia­stach objętych objazdem. Do współpracy i gościn­nych występów zapraszał wybitnych reżyserów i aktorów, m.in. L. Solskiego, J. Osterwę, K. Junoszę-Stępowskiego, S. Wysocką, T. Trzcińskiego. W Toruniu B. sam nie reżyserował; w swym teatrze był przede wszystkim sprawnym organizatorem, grał też wiele czołowych ról.
W czasie okupacji niem. zamieszkał z rodziną w Warszawie, pracował jako dozorca w biurze bu­dowlanym, uczył na tajnych kompletach; od 1943 ukrywał się w Świdrze i Mlądzu. W pierwszej poł. sez. 1944/45 współpracował krótko z T. Wojska Pol. w Lublinie. W pocz. kwietnia 1945 przybył do Torunia; w tym samym gmachu co przed wojną zorganizował T. Ziemi Pomorskiej (pierwsze przed­stawienie: 27 V; oficjalna inaug.: 16 VI) i był jego pierwszym dyr. do 12 X 1945. Od marca do czerwca 1946 współpracował z T. Miejskim we Wroc­ławiu: od 21 IV t.r. występował jako Cześnik (Zem­sta), w maju reżyserował Mazepę (grał Wojewodę), a w czerwcu rolę tyt. w Biskupie Nankerze. Później był aktorem scen warsz.: w sez. 1946/47-1948/49 w T. Polskim, a od sez. 1949/50 stale w T. Na­rodowym (w 1955-57 także na scenie T. Współ­czesnego). Od 1 I 1965 przeszedł na emeryturę. Był członkiem zasłużonym SPATiF-ZASP. W 1926 wystąpił w pol. filmie – zagrał Tumrego w Cy­gance Azie. W 1. trzydziestych współpracował jako reżyser słuchowisk z rozgłośniami PR w Toruniu i Poznaniu. O swej dyrekcji w Toruniu napisał obszerny artykuł pt. „Teatr Ziemi Pomorskiej” („Lo­geion” 1936/1937 nr 3).
Obdarzony był świetnymi warunkami zewnętrznymi – b. wysoki i przystojny. „Rosły mężczyzna o pięknych rysach twarzy, głębokim dźwięcznym gło­sie i spokojnym sposobie bycia, miał wygląd bardzo reprezentacyjny” – wspominała H. Małkowska. Od pierwszych lat pobytu na scenie wyróżniał się jako zdolny odtwórca ról amantów i bohaterów w tzw. wielkim repertuarze; już w pierwszym okresie na scenie pozn. zagrał m.in. Gustawa (Dziady, 1914), tyt. role w Meleagrze (1916) i Kordianie (1918), Jana (Fantazy), Poetę (Wesele), Natana (Sędziowie) – wszystkie w 1918 (Natana być może zagrał już w 1914 w Berlinie). Równocześnie zaczął grać role tzw. serio charakterystyczne, zawsze takie, które wymagały dobrych warunków zewnętrznych i gło­sowych, a w grze ukazania tzw. pogłębionej psy­chiki. W Krakowie występował m.in. jako Kurt (Taniec śmierci, 1921), w dwóch dramatach Wit­kacego: jako Tumor Mózgowicz (praprem. 30 VI 1921; zwracała uwagę doskonała charakteryzacja i dobra gra B. i Edgar Wałpor (Kurka wodna, 1922), a także m.in. w tym samym 1922 jako Karol Moor (Zbójcy), Ksiądz (Klątwa), Gustaw-Konrad (Dzia­dy), a w 1923 jako Antenor (Odprawa posłów grec­kich). W warsz. T. Polskim zagrał m.in. Henry’ego Percy (Król Henryk IV, 1924). W drugim okresie pozn. grał b. dużo i wzbogacił swój repertuar m.in. o tak ważne role, jak: Pankracy (Nie-Boska komedia, 1926), Ksiądz Piotr (Dziady, 1927), Wojewoda (Ma­zepa, 1928), Cyrano (Cyrano de Bergerac, 1929), rola tyt. w Otellu (1930). Podczas swej dyrekcji w Toruniu zagrał ok. dwudziestu dużych ról, z daw­nych powtórzył m.in. Gustawa-Konrada (1934), Wo­jewodę (1935), Otella (1936), Pankracego (1936) i Don Rodryga (1938); z nowych do najlepszych należały: Przewoźnik (Most, 1935), Prezydent (In­tryga i miłość, 1937), Włóczęga (Miłosierdzie, 1938) i Kapitan Nut (Żeglarz, 1939). Po wojnie w warsz. T. Polskim wyróżnił się w rolach: Ducha ojca Hamleta (Hamlet, 1947) i Hrabiego Respekta (Fantazy, 1948), o którym E. Csato pisał: „nadał tej postaci, obok staropolskiej rozlewności i dobrych obyczajów wyższej sfery, rysy człowieka zmaltre­towanego przez życie, spokorniałego. Jego układ­ność wobec Fantazego jest pełna jakiejś miękkości – nie wrodzonej”. W T. Narodowym zwrócił na siebie uwagę rolą Borkowskiego (Karykatury, 1953), poza tym grał niewielkie role, m.in. Prezesa (Kordian, 1956), Starca (Wyzwolenie, 1958).

Źródło: Słownik Biograficzny Teatru Polskiego 1900-1980 t.II, PWN Warszawa 1994