Piaskowska Janina

J. Piaskowska (Świat, nr 3, 1935)
Piaskowska Janina
Data urodzenia:
1900-04-10 Łódź
Data śmierci:
data śmierci: po 1966

aktorka;

Właściwie Janina Leokadia, 1° v. Sachse, 2° v. Jakubowska, 3° v. Humińska. Data urodzenia wg akt IPN- przez nią są nieprawdziwe. Była córką urzędnika  Alfonsa P. i nauczycielki Jadwigi z Młodzianowskich; żoną najpierw krytyka muz. Feliksa Sachse (na pocz. lat 30.),nast. wydawcy Zygmunta Jakubowskiego (ślub w październiku 1940 w Warszawie, rozstała się z nim po roku), a później inżyniera Karola Humińskiego (ślub 30 IX 1956 w Warszawie, rozwód w 1962). Ukończyła w Warszawie pensje A. Hoene-Przesmyckiej, a w 1923 Oddział Dram. przy Konserwatorium Muz. i, wg własnej relacji, zadebiutowała w Wilnie w sztuce Pierścień z szafirem. Od października 1923 do stycznia 1924 występowała w warsz. t. Qui Pro Quo, a od 17 V 1924 do końca sez. 1923/24 w warsz. T. Komedia, np. w roli Celestyny (Pomysł panny Franciszki). W sez. 1924/25 była w zespole B. Skąpskiego w T. Miejskim w Grodnie i w Białymstoku, a w 1925/26 grała w T. im. Słowackiego w Krakowie, m.in.: Teresę Meunier (Tajfun), Marynę (Wesele). W sez. 1926/27 występowała w Wilnie w T. Polskim w ,,Lutni” w takich rolach, jak: Helena (Wesele Fonsia), Gwen (Dzień bez kłamstwa), Olga (Dla szczęścia), Wielka Księżna Ksenia Pawłowna (Wielka Księżna i chłopiec hotelowy). Potem wróciła do Krakowa, gdzie w sez. 1927/28 i 1928/29 grała m.in. Caninę (Volpone), Hrabinę de Jargean (Zielony frak), Hipodamię (Achilleis). Jesienią 1929 występowała  w t. Morskie Oko w rewii Cała Warszawa, w której , jak wspominał L. Sempoliński, dużym powodzeniem cieszył się ich wspólny występ w skeczu pt. Uniwersalny kochanek. W lipcu 1930 brała udział w objeździe Zespołu Reduty ze sztuką Magia (grała Patrycję), m.in. w Płocku. W sez. 1930/31 grała Pallas Atenę (Noc listopadowa) i Annę (Tamten) w T. Nowym w Poznaniu, a w 1931/32 w T. Polskim w Katowicach m.in.: Yorrah (Radość kochania), Marinę Gualandi (Biała dama), Glorię (Nigdy nic nie wiadomo). Na sez. 1932/33 wróciła na scenę krak. i występowała znów w roli Patrycji, a gośc. ponownie w Katowicach w roli Anny Marii Lesser (Fräulein doktor).
W sez. 1934/35 zaangażowała się do T. Ateneum w Warszawie. Już po pierwszej roli Hanny w Meczu małżeńskim, T. Kończyc pisał: ,,ta sztuka pozwala nam obserwować interesujący rozwój bardzo obiecującego talentu pani Piaskowskiej, dotychczas znanej tylko na prowincji. Jest to artystka komediowa o szerokiej skali, pełna wdzięku, doskonale umiejąca lawirować między dramatem a farsą, z umiarem artystycznym łącząca nieprzeciętny temperament sceniczny”. Kolejne role też były udane. W roli Ilony Kiszowej (W cukierence) ,,zasłużyła na najwyższe pochwały: inteligentna, wzruszająca, bez jednej fałszywej nuty, miły, ciepły głos” (Boy), ,,oddała Ilonę z prostotą i wyrazistością dojrzałego talentu aktorskiego” (B. Korzeniewski), jako Sylwia Oders (Krzyk), ,,umiała nawet w scenach z Jaraczem skupić na sobie całą uwagę publiczności. Dała kreację naprawdę w wielkim stylu, głęboko przemyślaną i przeżytą, przepojoną ogromem uczucia. Jest to doskonała aktorka o niezawodnej prawdomówności scenicznej” (K. Wierzyński). W lipcu 1935 znów brała udział w objeździe Zespołu Reduty; grała Panią Frampton (Wszelkie prawa zastrzeżone), m.in. w Białymstoku. Od sez. 1935/36, nadal w Warszawie, występowała na scenach TKKT: w T. Polskim w roli Violetty (Kordian), w T. Narodowym Dorymeny (Mieszczanin szlachcicem), a w T. Nowym Diany (Powrót mamy), chwalonej m.in. przez K. Irzykowskiego oraz S. Podhorską-Okołów (za ,,dyskretny umiar i dużą wnikliwość psychologiczną”). W styczniu i lutym 1936 grała Dianę, podczas objazdu Zespołu Reduty, w Płocku, Radomiu, Kielcach, Siedlcach, Sandomierzu, Bydgoszczy i Gdańsku. Po powrocie do Warszawy, 31 III 1936 na scenie T. Nowego, zagrała Eurydykę w Orfeuszu J. Cocteau, jednym z najciekawszych przedstawień Warsztatu Teatr. PIST-u, w kwietniu t.r. w T. Polskim Genowefę Tessonier (Rodzina Massoubre), a w lipcu na tej samej scenie Jasię (Dziewczęta i oni). W sez. 1936/37 występowała w T. Małym jako Gwen Clayton (Zwycięska płeć), a potem Lawinia (Kobieta, która zabiła) w T. na Pohulance w Wilnie (prem. 17 VI 1937); w prasie wil. pisano o jej ,,dużym kunszcie operowania nastrojem, który wywołuje głosem, gestem ruchem, a nawet charakteryzacją”. W Warszawie, w sez. 1937/38 grała w T. Letnim Martę (Ormianin z Beyruthu), a  1938/39 w T. Malickiej Żonę (Po prostu człowiek). Jako recytatorka, wzięła udział 7 V 1939 w poranku artyst.-lit. Instytutu Reduty, poświęconym M. Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej. W latach 30. występowała w wielu słuchowiskach Pol. Radia.
W czasie II wojny świat. i okupacji niem. pracowała krótko w Cafe ,,Bodo”, później grała w jawnych t. w 1941-43 w t. Figaro i T Komedia, m.in.: Lolę (Trafika pani generałowej), Juliasiewiczową (Moralność pani Dulskiej), w 1943-44 w T. Miniatury Elwirę (Mąż i zona) i w T. Nowym, np. Marię (Lekkomyślna siostra).
W 20-leciu międzywojennym była jedną z wyróżniających się aktorek. Urodziwa, o doskonałych warunkach zewnętrznych, ujmowała wdziękiem i szczerością w grze. Obsadzana w różnorodnym repertuarze, ale gł. komediowym, po wojnie zagrała kilka dobrych ról w dramatach. W styczniu 1945 przybyła do Lublina, skąd przeniosła się do Łodzi, a później z grupą aktorów Teatru II Armii Wojska Pol. pod kier. J. Waldena na Ziemie Zachodnie i w sez. 1945/46 (od października) znalazła się na liście najwyżej uposażonych aktorów T. Miejskiego w Jeleniej Górze. Zagrała tu Rozynę (Cyrulik sewilski), Hankę (Moralność pani Dulskiej; wg recenzenta ,,Pioniera” stworzyła ,,mocny typ uwiedzionej przez Zbyszka chłopskiej córy”) i Księżniczkę Gonzagę (Sułkowski). W kwietniu 1946 Księżniczkę zagrała podczas występów zespołu jeleniogórskiego w Szczecinie. W tymże roku, wyrokiem Sądu Weryfikacyjnego ZASP-u, została za występy podczas okupacji niem. zawieszona na dwa lata w prawach organizacyjnych i ukarana karą pieniężną. Za okoliczności łagodzące uznano jej współpracę z podziemiem i ukrywanie Żydów w swym mieszkaniu przy ul. Puławskiej 130 przez całą okupację. Nie miała stałego angażu i występowała w 1946-47 dorywczo w Miejskich T. Dramatycznych (np. w T. Jaskółka) w Warszawie, ponadto w Szczecinie i Kaliszu, a w sez. 1947/48 była wymieniana w zespole T. Klasycznego w Warszawie; w 1948/49, wg K. Górskiego, b. dobrze zagrała Szimenę (Cyd) w T. Ziemi Pomorskiej w Toruniu. Bywała też asystentką reżysera. W 1951 dorywczo występowała w połączonych T. Muzycznych w Łodzi, a w sez. 1952/53 gośc. w T. im. Jaracza w Olsztynie jako Ruth (Niemcy).

Od 1953, ze względów zdrowotnych, nie angażowała się do t.,  występowała gł. w audycjach i słuchowiskach radiowych; współpracowała też z estradą, reżyserowała np, dwuosobową sztukę Zaloty ekspedientki zagrała (Ekspedientkę). Była autorką komedii Niespodziewany gość, Trzy niedziele, a także utworów poetyckich. Na krótko wróciła na scenę, zaangażowana w sez. 1959/60 do T. im. Węgierki w Białymstoku; grała Kasandrę (Wojny trojańskiej nie będzie). W sez. 1962/63 utworzyła ośmioosobowy zespół, który w uzdrowiskach prezentował jej własną sztukę pt. Maj, czerwiec, lipiec. Później utrzymywała się z renty, a od 1 VII 1966 renty specjalnej. Podczas wycieczki turystycznej, 29 X tr. w greckim porcie Pireus zeszła na ląd, a następnego dnia w Atenach poprosiła o azyl polityczny z powodu, jak podała prasie, ,,niemożliwości rozwoju twórczości literackiej w reżimie komunistycznym w Polsce”. Dalsze jej losy nie są znane. Podczas jubileuszu 30-lecia sceny jeleniogórskiej (1975), przyznano jej dyplom honorowy za pionierską pracę na Ziemiach Zachodnich.

Źródło : Słownik Biograficzny Teatru Polskiego t.III 1910-2000 M-Ż Warszawa 2016


Źródła:
1)

aktorka;

Właściwie Janina Leokadia, 1° v. Sachse, 2° v. Jakubowska, 3° v. Humińska. Data urodzenia wg akt IPN- przez nią są nieprawdziwe. Była córką urzędnika  Alfonsa P. i nauczycielki Jadwigi z Młodzianowskich; żoną najpierw krytyka muz. Feliksa Sachse (na pocz. lat 30.),nast. wydawcy Zygmunta Jakubowskiego (ślub w październiku 1940 w Warszawie, rozstała się z nim po roku), a później inżyniera Karola Humińskiego (ślub 30 IX 1956 w Warszawie, rozwód w 1962). Ukończyła w Warszawie pensje A. Hoene-Przesmyckiej, a w 1923 Oddział Dram. przy Konserwatorium Muz. i, wg własnej relacji, zadebiutowała w Wilnie w sztuce Pierścień z szafirem. Od października 1923 do stycznia 1924 występowała w warsz. t. Qui Pro Quo, a od 17 V 1924 do końca sez. 1923/24 w warsz. T. Komedia, np. w roli Celestyny (Pomysł panny Franciszki). W sez. 1924/25 była w zespole B. Skąpskiego w T. Miejskim w Grodnie i w Białymstoku, a w 1925/26 grała w T. im. Słowackiego w Krakowie, m.in.: Teresę Meunier (Tajfun), Marynę (Wesele). W sez. 1926/27 występowała w Wilnie w T. Polskim w ,,Lutni” w takich rolach, jak: Helena (Wesele Fonsia), Gwen (Dzień bez kłamstwa), Olga (Dla szczęścia), Wielka Księżna Ksenia Pawłowna (Wielka Księżna i chłopiec hotelowy). Potem wróciła do Krakowa, gdzie w sez. 1927/28 i 1928/29 grała m.in. Caninę (Volpone), Hrabinę de Jargean (Zielony frak), Hipodamię (Achilleis). Jesienią 1929 występowała  w t. Morskie Oko w rewii Cała Warszawa, w której , jak wspominał L. Sempoliński, dużym powodzeniem cieszył się ich wspólny występ w skeczu pt. Uniwersalny kochanek. W lipcu 1930 brała udział w objeździe Zespołu Reduty ze sztuką Magia (grała Patrycję), m.in. w Płocku. W sez. 1930/31 grała Pallas Atenę (Noc listopadowa) i Annę (Tamten) w T. Nowym w Poznaniu, a w 1931/32 w T. Polskim w Katowicach m.in.: Yorrah (Radość kochania), Marinę Gualandi (Biała dama), Glorię (Nigdy nic nie wiadomo). Na sez. 1932/33 wróciła na scenę krak. i występowała znów w roli Patrycji, a gośc. ponownie w Katowicach w roli Anny Marii Lesser (Fräulein doktor).
W sez. 1934/35 zaangażowała się do T. Ateneum w Warszawie. Już po pierwszej roli Hanny w Meczu małżeńskim, T. Kończyc pisał: ,,ta sztuka pozwala nam obserwować interesujący rozwój bardzo obiecującego talentu pani Piaskowskiej, dotychczas znanej tylko na prowincji. Jest to artystka komediowa o szerokiej skali, pełna wdzięku, doskonale umiejąca lawirować między dramatem a farsą, z umiarem artystycznym łącząca nieprzeciętny temperament sceniczny”. Kolejne role też były udane. W roli Ilony Kiszowej (W cukierence) ,,zasłużyła na najwyższe pochwały: inteligentna, wzruszająca, bez jednej fałszywej nuty, miły, ciepły głos” (Boy), ,,oddała Ilonę z prostotą i wyrazistością dojrzałego talentu aktorskiego” (B. Korzeniewski), jako Sylwia Oders (Krzyk), ,,umiała nawet w scenach z Jaraczem skupić na sobie całą uwagę publiczności. Dała kreację naprawdę w wielkim stylu, głęboko przemyślaną i przeżytą, przepojoną ogromem uczucia. Jest to doskonała aktorka o niezawodnej prawdomówności scenicznej” (K. Wierzyński). W lipcu 1935 znów brała udział w objeździe Zespołu Reduty; grała Panią Frampton (Wszelkie prawa zastrzeżone), m.in. w Białymstoku. Od sez. 1935/36, nadal w Warszawie, występowała na scenach TKKT: w T. Polskim w roli Violetty (Kordian), w T. Narodowym Dorymeny (Mieszczanin szlachcicem), a w T. Nowym Diany (Powrót mamy), chwalonej m.in. przez K. Irzykowskiego oraz S. Podhorską-Okołów (za ,,dyskretny umiar i dużą wnikliwość psychologiczną”). W styczniu i lutym 1936 grała Dianę, podczas objazdu Zespołu Reduty, w Płocku, Radomiu, Kielcach, Siedlcach, Sandomierzu, Bydgoszczy i Gdańsku. Po powrocie do Warszawy, 31 III 1936 na scenie T. Nowego, zagrała Eurydykę w Orfeuszu J. Cocteau, jednym z najciekawszych przedstawień Warsztatu Teatr. PIST-u, w kwietniu t.r. w T. Polskim Genowefę Tessonier (Rodzina Massoubre), a w lipcu na tej samej scenie Jasię (Dziewczęta i oni). W sez. 1936/37 występowała w T. Małym jako Gwen Clayton (Zwycięska płeć), a potem Lawinia (Kobieta, która zabiła) w T. na Pohulance w Wilnie (prem. 17 VI 1937); w prasie wil. pisano o jej ,,dużym kunszcie operowania nastrojem, który wywołuje głosem, gestem ruchem, a nawet charakteryzacją”. W Warszawie, w sez. 1937/38 grała w T. Letnim Martę (Ormianin z Beyruthu), a  1938/39 w T. Malickiej Żonę (Po prostu człowiek). Jako recytatorka, wzięła udział 7 V 1939 w poranku artyst.-lit. Instytutu Reduty, poświęconym M. Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej. W latach 30. występowała w wielu słuchowiskach Pol. Radia.
W czasie II wojny świat. i okupacji niem. pracowała krótko w Cafe ,,Bodo”, później grała w jawnych t. w 1941-43 w t. Figaro i T Komedia, m.in.: Lolę (Trafika pani generałowej), Juliasiewiczową (Moralność pani Dulskiej), w 1943-44 w T. Miniatury Elwirę (Mąż i zona) i w T. Nowym, np. Marię (Lekkomyślna siostra).
W 20-leciu międzywojennym była jedną z wyróżniających się aktorek. Urodziwa, o doskonałych warunkach zewnętrznych, ujmowała wdziękiem i szczerością w grze. Obsadzana w różnorodnym repertuarze, ale gł. komediowym, po wojnie zagrała kilka dobrych ról w dramatach. W styczniu 1945 przybyła do Lublina, skąd przeniosła się do Łodzi, a później z grupą aktorów Teatru II Armii Wojska Pol. pod kier. J. Waldena na Ziemie Zachodnie i w sez. 1945/46 (od października) znalazła się na liście najwyżej uposażonych aktorów T. Miejskiego w Jeleniej Górze. Zagrała tu Rozynę (Cyrulik sewilski), Hankę (Moralność pani Dulskiej; wg recenzenta ,,Pioniera” stworzyła ,,mocny typ uwiedzionej przez Zbyszka chłopskiej córy”) i Księżniczkę Gonzagę (Sułkowski). W kwietniu 1946 Księżniczkę zagrała podczas występów zespołu jeleniogórskiego w Szczecinie. W tymże roku, wyrokiem Sądu Weryfikacyjnego ZASP-u, została za występy podczas okupacji niem. zawieszona na dwa lata w prawach organizacyjnych i ukarana karą pieniężną. Za okoliczności łagodzące uznano jej współpracę z podziemiem i ukrywanie Żydów w swym mieszkaniu przy ul. Puławskiej 130 przez całą okupację. Nie miała stałego angażu i występowała w 1946-47 dorywczo w Miejskich T. Dramatycznych (np. w T. Jaskółka) w Warszawie, ponadto w Szczecinie i Kaliszu, a w sez. 1947/48 była wymieniana w zespole T. Klasycznego w Warszawie; w 1948/49, wg K. Górskiego, b. dobrze zagrała Szimenę (Cyd) w T. Ziemi Pomorskiej w Toruniu. Bywała też asystentką reżysera. W 1951 dorywczo występowała w połączonych T. Muzycznych w Łodzi, a w sez. 1952/53 gośc. w T. im. Jaracza w Olsztynie jako Ruth (Niemcy).

Od 1953, ze względów zdrowotnych, nie angażowała się do t.,  występowała gł. w audycjach i słuchowiskach radiowych; współpracowała też z estradą, reżyserowała np, dwuosobową sztukę Zaloty ekspedientki zagrała (Ekspedientkę). Była autorką komedii Niespodziewany gość, Trzy niedziele, a także utworów poetyckich. Na krótko wróciła na scenę, zaangażowana w sez. 1959/60 do T. im. Węgierki w Białymstoku; grała Kasandrę (Wojny trojańskiej nie będzie). W sez. 1962/63 utworzyła ośmioosobowy zespół, który w uzdrowiskach prezentował jej własną sztukę pt. Maj, czerwiec, lipiec. Później utrzymywała się z renty, a od 1 VII 1966 renty specjalnej. Podczas wycieczki turystycznej, 29 X tr. w greckim porcie Pireus zeszła na ląd, a następnego dnia w Atenach poprosiła o azyl polityczny z powodu, jak podała prasie, ,,niemożliwości rozwoju twórczości literackiej w reżimie komunistycznym w Polsce”. Dalsze jej losy nie są znane. Podczas jubileuszu 30-lecia sceny jeleniogórskiej (1975), przyznano jej dyplom honorowy za pionierską pracę na Ziemiach Zachodnich.

Źródło : Słownik Biograficzny Teatru Polskiego t.III 1910-2000 M-Ż Warszawa 2016

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *