aktorka,tancerka;

Właściwie Irena Skwierczyńska, zamężna Zabęska. Była córką Ignacego S., urzędnika Kolei Warszawsko-Wiedeńskiej, i Stefanii z Kochanowskich; żoną Artura Zabęskiego (właśc. A. Bernsteina, ślub ok. 1918 w Orienburgu). Po ukończeniu pensji J. Taczanowskiej w Warszawie, uczęszczała tu w 1914-15 do Szkoły Aplikacyjnej i na pocz. 1915 zadebiutowała w warsz. T. Rozmaitości rolą Cześnikówny (Szlakiem legionów). W tymże roku wraz z rodziną została deportowana do Rosji. W 1916 znalazła się w Orienburgu; była pielęgniarką w szpitalu zakaźnym oraz występowała w założonym przez M. Chmielarczyka t. polskim. Do 1919 zagrała m.in. Helenkę (Radcy pana radcy), Olgę (Gwiazda Syberii), Marię (Warszawianka), Dianę (Fantazy). Po powrocie do kraju, od 12 VII 1919 była zaangażowana w T. Miejskim w Lublinie, gdzie grała tyt. role Aszantki oraz Panny Maliczewskiej. W 1923-25 występowała w T. Popularnym pod dyr. S. Wiecheckiego w Warszawie. Później grała i tańczyła w warsz. t. rewiowych: w 1926- 27 w t. Olimpia, m.in. rolę Danuty Pipman (Chce być chłopczycą), w 1927-29 w t. Czerwony As w programie Wszystko na opak, a w 1929 w Poznaniu podczas Powszechnej Wystawy Krajowej w rewii piosenek i tańców folklorystycznych pt. Kulig (w reż. L. Schillera). Potem, nadal w Warszawie, w 1930 występowała w t. Ananas, w 1931 w t. Nowy Ananas, w 1931-33 w t. Morskie Oko, w 1933 w t. Praskie Oko, w 1934 w T. 8³° (np. w komedii muz. Szarotka) i t. Wielka Rewia, w 1935 w t. Stara Banda i Hollywood oraz Cyrku przy Ordynackiej (w widowisku Gwiazdy areny), w 1936 w t. Wesoły Ul, w 1937-39 w t. Wielka Rewia , m.in. w Królu na jedną noc, jako Fifi (Czar walca) i Kresowianka w Szukamy gwiazd. Występowała też na scenach dram., np. w 1933 w T.Letnim (Pieniądz nie jest wszystkim), w 1936 w T.Rozmaitości (Hurra! Jest chłopczyk), a w 1938 w T. Narodowym. Z warsz. zespołami rewiowymi wyjeżdżała na występy do Płocka (1933, 1936), Przemyśla (1935), Siedlec (1936) i Krakowa (1937)

Uważana była za wyborną wodewilistkę, niezrównaną wykonawczynię tekstów Wiecha, Tuwima, Hemara, a także groteskowych ewolucji tanecznych, szczególnie w duecie z wieloletnim partnerem scen. W. Walterem. W latach 30. zagrała w ok. 20. filmach, takich, jak: Romeo i Julcia, Prokurator Alicja Horn, Wacuś, Królowa przedmieścia, Trójka hultajska, Paweł i Gaweł, Wrzos, Doktor Murek. W czasie II woj. świat. i okupacji niem. pracowała początkowo w kawiarni w Mińsku Mazowieckim, później występowała w Warszawie w jawnych t. Bohema (1942), Figaro (1943-44) i Melodia (Karolina w Robercie i Bertrandzie, czyli Dwóch złodziejach, 1944). Brała też udział w tajnych przedstawieniach religijnych we Włochach pod Warszawą, organizowanych przez ks. M. Grabowskiego. W 1945, wspólnie z Walterem, odwiedziła wiele miejscowości z programem estradowym. Po powrocie do Warszawy, od stycznia 1946, do końca sez. 1948/49 występowała w programach składanych w Praskim T. Rewii (od 1947 pn. Wróbelek Warszawski). W sez. 1949/50-53/54 grała w T. im. Osterwy w Lublinie, z wyjątkiem 1951, kiedy występowała w warsz. T. Ateneum jako Madame Xydias (Interwencja, prem. 22 V). Jej role na scenie lub. to . m. in: Ksenia (Jegor Bułyczow, 1949); Pani Dyndalska (Damy i huzary), Belina (Chory z urojenia)-1950; Kłoskowa (Latarnia, 1953); Madame Okruch (Młodość ojców, 1954). Po powrocie do Warszawy, zaangażowała się w zez. 1954/55 do zespołu Sceny Objazdowej przy T. Ludowym, przekształconej na pocz. 1956 w T. Ziemi Mazowieckiej i grała do końca 1969, m.in.: Dulska (Moralność pani Dulskiej, 1955), Marcynę (Lekarz mimo woli, 1956); Panią Dobrójską (Śluby panieńskie), Smeraldinę (Sługa dwóch panów)-1957; Katarzynę (Żołnierz i bohater, 1958), Szambelanową (Pan Jowialski, 1959), Marynę (Wujaszek Wania, 1960); Katarzynę (Głupi Jakub), Marię (Huzarzy)- 1964; Arinę (Grzesznicy bez winy, 1966), Rozalię Wścieklicową (Jan Maciej Karol Wścieklica), Gerszową (Ktoś nowy) -1967; Staruchę (Kowal pieniądze i gwiazdy, 1969). Dnia 28 IX 1959 obchodziła jubileusz 40 lecia pracy artyst. w roli Matki Courage (Matka Courage i jej dzieci). Była jedną z najbardziej cenionych i lubianych aktorek tego t., grała role charakterystyczne, ,,małe i duże, ale zawsze z wielkim kunsztem aktorskim i ludzką prostotą” (,,Trybuna Mazowiecka”). Na emeryturę przeszła 1 I 1970.

Źródło : Słownik Biograficzny Teatru Polskiego t.III 1910-2000 M-Ż Warszawa 2016