śpiewaczka,aktorka;

Właściwie Ksenia Martysz – Mikuszewska. Żona śpiewaka Mariana Demara (właśc. Mikuszewski). Xenia Grey urodziła się na wyspie Kodiak w stanie Alaska. Po powrocie do kraju zamieszkała z rodzicami w Sosnowcu. Ukończyła Konserwatorium Warszawskie w Warszawie. Śpiewu uczuła się pod kierunkiem prof. Edmunda Heintzego, gry aktorskiej u Aleksandra Zelwerowicza. Po ukończeniu Konserwatorium została zaangażowana przez Zdzisława Górzyńskiego do teatru pod nazwą Operetka Reprezentacyjna. Debiutowała w operetce Księżna Chicago, obejmując role po wielkiej gwieździe Elnie Gistedt. Następnie wystąpiła w operetce Jedna jedyna noc, po czym teatr zamknięto. W sezonie 1930/31 występowała w zespole Teatru Wielkiego w Poznaniu, role z tego okresu m.in. Violetta Catalini (Fiołek z Montmartre), w reżyserii Józefa Sendeckiego, Hrabianka Stasia (Księżniczka Czardasza) ,w reżyserii Józefa Sendeckiego. W kolejnym sezonie występowała w teatrach łódzkich, następnie w Warszawie  w Teatrze Nowości , gdzie zagrała w przedstawieniach Wiktoria i jej huzar oraz w polskiej premierze operetki Kwiat Hawajów , gdzie partnerowała Wojciechowi Ruszkowskiemu. Od 1936 roku ponownie w Teatrze Wielkim w Poznaniu. W tym okresie występowała w operetkach m.in. Hrabia Luxemburg jako Julia Vermont, Bal w Savoyu jako Daisy Parker. W 1937 roku występowała w Teatrze Miejskim w Bydgoszczy, gdzie odniosła duży sukces w operetce Carewicz ,kreując postać Soni. Na scenie bydgoskiej zagrała jeszcze Leontynę w Diabelskim jeźdźcu oraz Helenę w Polskiej krwi. W sezonie 1938/39 występowała w zespole wileńskiego Teatru Lutnia. Na scenie tego teatru Xenia Grey odniosła niebywały sukces w operetce Rose Marie. W Wilnie zagrała jeszcze Lizę i wdzięczną Japonkę w Krainie uśmiechu, Lia San – Wiktoria i jej huzar, Hrabina  – Wiedeńska krew, Katarzyna – Król włóczęgów .Na sezon 1939/40 została zaangażowana przez Leopolda Pobóg – Kielanowskiego do Teatru Wielkiego na Pohulance. Na tej scenie odniosła sukces kreując postać Lulu w sztuce Dama od Maxima w reżyserii Ziemowita Karpińskiego. Podczas II wojny światowej znalazła się w Warszawie , gdzie występowała w teatrach jawnych m.in. w Teatrze Miasta Warszawy. Po wojnie za występy w jawnych teatrach została ukarana przez ZASP trzymiesięcznym zakazem występowania w Warszawie. Kolejne lata to występy na wielu scenach Polski (Kraków, Wrocław, Gliwice ). W 1960 roku została zaangażowana przez Barbarę Kostrzewska do Teatru Muzycznego w Lublinie, na tej scenie w 1976 roku  obchodziła jubileusz 45 – lecia pracy artystycznej. Po wojnie stworzyła szereg kreacji scenicznych , z czego niewątpliwym sukcesem artystki była rola Silvi Varescu  w operetce  Księżniczka czardasza, którą powtarzała przeszło 300 razy objeżdżając z nią całą Polskę. „Na czoło wysuwa się postać Silvy Varescu, Księżniczki czardasza w kapitalnym wprost wykonaniu Xeni Grey. Ciągle świeży głos o przebogatej dynamice ,werwa, temperament sceniczny, wysokiej klasy gra aktorska – to największe zalety pani Grey. Lucyna Messal , Kazimiera Niewiarowska i Mela Grabowska odrodziły się bez reszty w doskonałej ich następczyni” (Życie Lubelskie,1948). Inne powojenne role Xeni Grey to m.in. : Giuditta Grisi (Domek trzech dziewcząt), Hanna Glavari (Wesoła wdówka) , Riquette (Wiktoria i jej huzar), Dolores (Nie ma czasu na miłość), Mrs. Bobulińska (Panna wodna), Dorota (Krakowiacy i górale), Pani Pearse (My Fair Lady), Baronowa von Othegraven (Krysia leśniczanka).Po wojnie artystka  zajmowała się także  reżyserią . W Lublinie wyreżyserowała mi.in operetki: Bal w Savoyu, Carewicz, Wesoła wdówka. Ostatnie lata życia spędziła w Domu Artysty Weterana w Skolimowie. Została pochowana na Cmentarzu Prawosławnym w Warszawie.

Źródło: Xenia Grey. Księżniczka Chicago – Bogusław Kaczyński (1993)